Nöropatik ağrı nedir?

Nöropatik ağrılar doku ağrılarından farklı olarak, hudut sisteminin rastgele bir alanındaki hasardan ya da illetten kaynaklanan ağrılardır. Münasebetiyle yanlış alarm çalıyor, bir konumunuzu jilet kesmiyor ancak kesiyormuş üzere bir acı duyuyorsunuz. Ya da yanıyor üzere olduğunu söylerler mesela şeker hastaları ayaklarının altının yandığını söylerler. Nöropatik ağrı, kişileri hayattan kopartmasına karşın gerçek tedavi edildiği taktirde kurtulmanın da mümkün olduğu bir ağrıdır.

Alışılagelmiş bir ağrıda yani doku ağrılarında ise sağlam bir hudut sistemi bize ağrı hissini duyurur zira alarmın çalması için alarmla sistem arasında kablonun sağlam olması gerekir. Örneğin, jiletle eliniz kesilirse, sonlar jiletle kesilme hissini dimağımıza duyurur.
Allodini ise, pamuk üzere yumuşak bir cisimle bile kişinin vücuduna dokunulduğunda jilet kesiyor hissine kapılarak yanlış bir alarm üzere reaksiyon vermedir.
Fantom ağrı (hayalet ağrı) ise kesilen bir organın yanında olduğu sanılarak ağrı duyulmasıdır.
Nöropatik ağrının sıklığını bilmeme nedenimiz diyabet üzere birtakım hastalıklardaki nöropatik ağrılara bakacak olursak yüzde 1-2 üzere bir sıklık görülüyor lakin bu tahminen de yüzde 10’lara kadar çıkabiliyor zira birçok şey nöropatik ağrıya dönebilmektedir. Mesela had sıkışması, bel fıtığı ağrıları ilerlediğinde ve had hasarı yaptığında kronikleştiğinde bunlar da nöropatik ağrı yapmaktadır. Empati yapmak sıkıntı lakin hem yanar hem donar olduğunu hissedenler de var zira ikisi de yanlış alarm, bu tıp ağrılar nöropatik ağrılar ve bunlar kronik ağrılardır. Bu ağrılar, kişileri hayattan koparan ağrılardır.
Vücudumuzun her mekanı hudutlarla kaplı olduğu için vücudumuzun her bölgesinde nöropatik ağrı olabilir. Mesela şeker hastalarında en çokça ayaklar ve ellerde ağrılar görülür. Hastanın ayağı yanıyor, uyuşuyor, karıncalanıyor ve hastalık ilerledikçe ağrının ellere de yayıldığını söylüyor. Doku ağrılarından farklı olarak nöropatik ağrılar gece ortaya çıkar ve artar. Üstüne üstlük yalnızca ağrı değil uykusuzluk ve buna bağlı olarak gelişen öteki sıkıntılarda ortaya çıkabiliyor. Hem Tip-1 hem de Tip-2 diyabette rastlanmakla birlikte tekrar de nöropati tip-2’lerde biraz daha çokça. Nedeni ise, şeker illetinde şekerin vadesi ve glisemi seviye dediğimiz şekerin yüksekliği nöropati gelişmesi için bir risk faktörü. 10-15 yıldır diyabetli olan birisi, 2-3 yıldır diyabeti olan birisine nazaran daha yüksek bir riske sahiptir. Tip-1 diyabette ise insülin kullanılıyorsa şeker seviyesi uygun denetim ediliyor demektir ve şekeri denetim ediyorsanız nöropati gelişimi daha düşüktür.

Karıncalanma da bir nöropatik ağrıdır mesela bacak bacak üstüne attığınızda bir mühlet sonra karıncalanma hissedersiniz ve bacağınızı indirirsiniz lakin nöropatik ağrı hastaları bunu devamlı yaşar. Kaşınma da nöropatik ağrı semptomu olabiliyor, çıldırtıcı bir kaşıntı olabilir. Bu bir doku derdinden kaynaklanmayıp sonun yanlış alarmından kaynaklanıyorsa bunu susturamıyorsunuz. Ağrıyı önlemek için, marazın ismini sahih koyup gerçek tedavi uygulamak gerekiyor.

Nöropati marazını çok âlâ tanıyan kişi hastalardır. Karıncalanma nöropatik ağrı için yeterli bir şikâyettir. İğnelenme, karıncalanma, uyuşukluk lakin rahatsız edici bir uyuşukluktur, yanma olabilir. Donma, kişi direkt acı hissediyor olabilir jilet kesiği ya da çivi batması üzere hissedebilir. Elektrik çarpması üzere bir acı hissedebilir bunlar doku hasarında olmaz. Sizi hakikaten elektrik çarpmıyorsa bu bir hudut ağrısıdır bunun dışında kaşınma üzere de seyrek belirtiler olabilir. Çok kıymetli bir belirti vardır biz buna allodini diyoruz, kişinin dokunulduğunda acı hissetmesidir. Sıradanda bir kişiye pamukla dokunduğunuzda acı hissetmez lakin nöropatik ağrıda hudutlarda hatlar o kadar karışıyor ki; had aldığı şeyi yanlış noktaya iletiyor. Dimağ pamuğu jilet sanıyor, dimağda jiletle kesiliyormuş üzere bir acı hissediyor. Bu nöropatik ağrıda çok tipiktir.
Tedavide de sorunun isminin hakikat konulması çok kıymetli. Hastaya birinci sorumuz şudur, “ağrı kesici düzgün geliyor mu?” Hasta, “çok yeterli geliyor” dediğinde orada bir aykırılık var demektir. Ağrı kesici nöropatik ağrıya âlâ gelmez fakat beraberinde bir doku sorunu varsa ağrılara o da ekte bulunuyorsa biraz âlâ gelebilir. Yalnızca nöropatik ağrıyı geçiren ilaçlar var ve farklı hiçbir ağrıya tesiri olmayan ilaçlardır. Akıllıca ve düzgün kullanıldığında bu ilaçlar son aşama başarılıdır.
Lakin bu ağrılara yol açan nöropatiyi de tedavi edelim dediğimizde etyoloji için birtakım tetkikler yapıyoruz lakin bütün bu tetkikler alışılagelmiş bile çıksa, hastanın tabir ettiği ağrılar nöropatik ağrı tipi ise ve yanları de had dağılımına uyuyorsa, yalnızca bu kadarı tanı koymak için ve tedaviye başlamak için kafidir.