Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Nous Ne Seslenmek
Oluşu gerçekleştiren doğasal devim
Yunanca nous kavramı gerek Batı dillerine, gerek dilimize hemen olan, hafıza, ruh, anlıksal prensip, ruhsal ilke vb gibi dağıtılmış deyimlerle çevrilmiştir Aslında bu deyimlerin hiç biri nous'a antikçağ Yunan düşüncesinin büyük ökelelerinden (dehalarından N) biri olan Anaksagoras (500428)'ın verdiği anlamı dile getirmez Mitolojik tanrılarla batmış olan Yunan dünyasında Anaksagoras'ın, oluş'u, tanrılık güce bağlamayıp bilimsel bir düşünüşle neden ve hangi şartlar altında gerçekleştiği yönünde açıklamaya çalışması bu konudaki tüm idealist yorumları geçersiz kılar Dahası, anaksagoras, Doğa adlı yapıtında Saç olmayandan saç, et olmayandan et olması nasıl olası olur' (Walter Kranz, Antik Felsefe, Suat Yakup Baydur çevirisi, İstanbul 1948, kısım 2, s 14) diye sormaktadır Aramak ancak özdek olmayan'dan da özdeksel bir dünyanın oluşması düşünülemez (et olmayandan et nasıl olur? Demesi hayvanları ve insanları insanüstü bir gücün (bir ruhun bir tanrının) yarattığını düşündüğünü de gösterir N) (ayrıca tıpatıp et olmayandan et oluşması muhtemel olduğu gibi özdek olmayandan da özdek oluşabilir N) Anaksagoras her şeyin bir arada bulunduğu, çokluk ve küçüklük bakımından ebedi olduğubir açılış tasarlıyordu (İbid, s 9) Bu ilk ve durgun karışım'dan gökler, yıldızlar, bitki örtüsü, hayvanlar, halk müziği, benzeşen deyişle bütün bir evren nasıl oluşmuştu? Evreni meydana getiren sayısız çeşitlilikteki varlıklar niçin ve hangi şartlar aşağı belirmişler ve varlaşmışlardı? Anaksagoras'ın kendine sorduğu bu sorulara verdiği karşılık şudur: Bu niçin, devim'dir Devim, doğanın iç zorunluluğundan, kendiliğinden varolmaktadır(Anaksagoras'a kadar ilk hareket ettirici Nous tamamen N) Daha açık bir deyişle, devim, doğanın içinde vardır; özdeksel doğanın en hafif, en ince, en süresiz, en arıözdeğidir: Anaksagoras bu devimi, önce kendi çevresinde dönen bir daire ve sonradan uzayın sonsuzluğuna yayılan bir fırtına olarak tasarımlamaktadır Nesnelerin birbirlerinden ayrışması ve oluşması bu devimin mekanik etkisiyle gerçekleşmiştir Anaksagoras her şeyde her şey vardırdemektedir (İbid, s 10) Seslenmek fakat kemikte et, ette kemik, kılda et ve kemik vardır; her şey'i muhakkak bir şey yapan onda emin bir maddenin öbürlerinden fazla bulunmasıdır (hücre tasarımı N) Anaksagoras'ın bu düşüncesi oluş'u çoğalma ve eksilmelerle ifade eden Herakleitos anlayışından ayrı olmakla beraber gene de bir evrim anlayışıdır, çoğaltma ve eksilmeler nesnelerin devimin etkisiyle gerçekleşen ve sonsuzca gerçekleşecek olan ayrışmaları sonucudur İngiliz düşünürü Bertrand Russell, Batı Felsefesi Tarihi'nde (Birim: 29) haklı olarak; Nous'u çevirebilecek İngilizce bir kelime yoktur Logos'un hafıza sözcüğüyle çevrilmesi uygundur, çünkü nous karşılığı olarak kullanılmasını önlerdemektedir Profesör Macit Gökberk de yerinde bir yorumla: Anaksagoras, oluşu meydana getiren ilkeye, gördüğü iş akıl yetisininkine benzediği için nous adını verirder (Felsefe Tarihi, 1961, s 35) (2002, s 34 N)
Antikçağ Yunan felsefesinin ilk düşünürü Thales'ten beri kullanılan nous deyimi, ilkçağ özdekçilerince 'toplum yasalarının tümü' olarak anlaşılmaktadır Ona tinsel varlık anlamını veren Platon'la Aristoteles olmuştur (kendisi de o anlamda kullanmış zaten N) Fransız düşünürü georges Cogniot, İlkçağ Materyalizmi adlı değerli yapıtında şöyle der: Önceleri, Anaksagoras'ı şeylerin düzenleyicisi bir gücü kabul eder görmekle hayranlık duyan Sokrates bile, nous kuramının, gerçeğin özdekdışı bir ilkeyle açıklanması olmadığını anlayınca tez ağız başkalaştırmak zorunda kaldı Phedon diyaloğunda açıkladığı da budur Plotinos ve Yeniplatoncuların dilinde tanrılaştırılan nous kavramı, atomcu Demokritos'un dilinde ateşten bir toparlak'tır ve duyumların karışıklığını düzenler (Bk Leopold Mabilleau, Atom Felsefesi Tarihi, Paris 1895) Aristoteles, nous kavramını 'tinsel varlık' anlamında kullanmakla kalmamış, Anaksagoras'ı da bir yaratan tasarlamakla tanımlamıştır
Alman düşünürü İmmanuel Kant'ın dışarıya bütün idealistler Anaksagoras'ın nous'unu Aristoteles yorumuyla anlamışlardır Yalnızca Kant, Anaksagoras'ın bu kavramla fazla ince bir özdek'i dile getirdiğini söyler
Alman düşünürü Hegel de Aristoteles'in Anaksagoras için ruh neyse nous da odursözünü ünlü Felsefe Tarihi Dersleri'nde önemle kaydettikten sonra bundan idealistçe yararlanmaya çalışır ve Anaksagoras'ın Nous, dünyanın ve her türlü düzenin nedenidirsözü üzerine şunları söyler Tarafsız hafıza, dünyadaki zihin ve muhakkak doğa; evrensel olan işte bunlardır Bu usun şahsen kendisi, nasıl köpek bir hayvansa ve onun tözsel yanı buysa, öylece doğada içkindir, doğanın özüdür Böylesine bir usu içkin bulunmasaydı doğa, insanların bir sandalyeyi biçimlendirdiği gibi, dışarıdan biçimlendirilemezdi *
Oluşu gerçekleştiren doğasal devim
Yunanca nous kavramı gerek Batı dillerine, gerek dilimize hemen olan, hafıza, ruh, anlıksal prensip, ruhsal ilke vb gibi dağıtılmış deyimlerle çevrilmiştir Aslında bu deyimlerin hiç biri nous'a antikçağ Yunan düşüncesinin büyük ökelelerinden (dehalarından N) biri olan Anaksagoras (500428)'ın verdiği anlamı dile getirmez Mitolojik tanrılarla batmış olan Yunan dünyasında Anaksagoras'ın, oluş'u, tanrılık güce bağlamayıp bilimsel bir düşünüşle neden ve hangi şartlar altında gerçekleştiği yönünde açıklamaya çalışması bu konudaki tüm idealist yorumları geçersiz kılar Dahası, anaksagoras, Doğa adlı yapıtında Saç olmayandan saç, et olmayandan et olması nasıl olası olur' (Walter Kranz, Antik Felsefe, Suat Yakup Baydur çevirisi, İstanbul 1948, kısım 2, s 14) diye sormaktadır Aramak ancak özdek olmayan'dan da özdeksel bir dünyanın oluşması düşünülemez (et olmayandan et nasıl olur? Demesi hayvanları ve insanları insanüstü bir gücün (bir ruhun bir tanrının) yarattığını düşündüğünü de gösterir N) (ayrıca tıpatıp et olmayandan et oluşması muhtemel olduğu gibi özdek olmayandan da özdek oluşabilir N) Anaksagoras her şeyin bir arada bulunduğu, çokluk ve küçüklük bakımından ebedi olduğubir açılış tasarlıyordu (İbid, s 9) Bu ilk ve durgun karışım'dan gökler, yıldızlar, bitki örtüsü, hayvanlar, halk müziği, benzeşen deyişle bütün bir evren nasıl oluşmuştu? Evreni meydana getiren sayısız çeşitlilikteki varlıklar niçin ve hangi şartlar aşağı belirmişler ve varlaşmışlardı? Anaksagoras'ın kendine sorduğu bu sorulara verdiği karşılık şudur: Bu niçin, devim'dir Devim, doğanın iç zorunluluğundan, kendiliğinden varolmaktadır(Anaksagoras'a kadar ilk hareket ettirici Nous tamamen N) Daha açık bir deyişle, devim, doğanın içinde vardır; özdeksel doğanın en hafif, en ince, en süresiz, en arıözdeğidir: Anaksagoras bu devimi, önce kendi çevresinde dönen bir daire ve sonradan uzayın sonsuzluğuna yayılan bir fırtına olarak tasarımlamaktadır Nesnelerin birbirlerinden ayrışması ve oluşması bu devimin mekanik etkisiyle gerçekleşmiştir Anaksagoras her şeyde her şey vardırdemektedir (İbid, s 10) Seslenmek fakat kemikte et, ette kemik, kılda et ve kemik vardır; her şey'i muhakkak bir şey yapan onda emin bir maddenin öbürlerinden fazla bulunmasıdır (hücre tasarımı N) Anaksagoras'ın bu düşüncesi oluş'u çoğalma ve eksilmelerle ifade eden Herakleitos anlayışından ayrı olmakla beraber gene de bir evrim anlayışıdır, çoğaltma ve eksilmeler nesnelerin devimin etkisiyle gerçekleşen ve sonsuzca gerçekleşecek olan ayrışmaları sonucudur İngiliz düşünürü Bertrand Russell, Batı Felsefesi Tarihi'nde (Birim: 29) haklı olarak; Nous'u çevirebilecek İngilizce bir kelime yoktur Logos'un hafıza sözcüğüyle çevrilmesi uygundur, çünkü nous karşılığı olarak kullanılmasını önlerdemektedir Profesör Macit Gökberk de yerinde bir yorumla: Anaksagoras, oluşu meydana getiren ilkeye, gördüğü iş akıl yetisininkine benzediği için nous adını verirder (Felsefe Tarihi, 1961, s 35) (2002, s 34 N)
Antikçağ Yunan felsefesinin ilk düşünürü Thales'ten beri kullanılan nous deyimi, ilkçağ özdekçilerince 'toplum yasalarının tümü' olarak anlaşılmaktadır Ona tinsel varlık anlamını veren Platon'la Aristoteles olmuştur (kendisi de o anlamda kullanmış zaten N) Fransız düşünürü georges Cogniot, İlkçağ Materyalizmi adlı değerli yapıtında şöyle der: Önceleri, Anaksagoras'ı şeylerin düzenleyicisi bir gücü kabul eder görmekle hayranlık duyan Sokrates bile, nous kuramının, gerçeğin özdekdışı bir ilkeyle açıklanması olmadığını anlayınca tez ağız başkalaştırmak zorunda kaldı Phedon diyaloğunda açıkladığı da budur Plotinos ve Yeniplatoncuların dilinde tanrılaştırılan nous kavramı, atomcu Demokritos'un dilinde ateşten bir toparlak'tır ve duyumların karışıklığını düzenler (Bk Leopold Mabilleau, Atom Felsefesi Tarihi, Paris 1895) Aristoteles, nous kavramını 'tinsel varlık' anlamında kullanmakla kalmamış, Anaksagoras'ı da bir yaratan tasarlamakla tanımlamıştır
Alman düşünürü İmmanuel Kant'ın dışarıya bütün idealistler Anaksagoras'ın nous'unu Aristoteles yorumuyla anlamışlardır Yalnızca Kant, Anaksagoras'ın bu kavramla fazla ince bir özdek'i dile getirdiğini söyler
Alman düşünürü Hegel de Aristoteles'in Anaksagoras için ruh neyse nous da odursözünü ünlü Felsefe Tarihi Dersleri'nde önemle kaydettikten sonra bundan idealistçe yararlanmaya çalışır ve Anaksagoras'ın Nous, dünyanın ve her türlü düzenin nedenidirsözü üzerine şunları söyler Tarafsız hafıza, dünyadaki zihin ve muhakkak doğa; evrensel olan işte bunlardır Bu usun şahsen kendisi, nasıl köpek bir hayvansa ve onun tözsel yanı buysa, öylece doğada içkindir, doğanın özüdür Böylesine bir usu içkin bulunmasaydı doğa, insanların bir sandalyeyi biçimlendirdiği gibi, dışarıdan biçimlendirilemezdi *
