Obezite salgın hastalık gibi yayılıyor

Vücuttaki yağ ölçüsünün artmasına bağlı kilo artışı olan obezitenin görülme sıklığı, hem yerkürede hem de memleketimizde güya bir salgın hastalıkmış üzere giderek artıyor. Türkiye’de evlat ve gençlerin yüzde 10-25’inin çokça kilolu yahut obez olduğu bildirilmektedir.

Obezite neden olur?

Temelde obezitenin iki tipi vardır: Birincisi, yanlış beslenme alışkanlıkları ve hayat üslubundan kaynaklanan yalın obezite. İkincisi, endokrin ve genetik bozukluklardan kaynaklanan obezite. Evlatların yüzde 95’inde, alınan kalori ile harcanan kalori arasındaki kuvvet dengesizliği nedeniyle oluşan yalın obezitedir.

Vücudumuz yürüme, koşma, konuşma, sindirim, teneffüs ve vücut ısısını muhafaza üzere günlük aktiflikleri yapabilmek için kuvvet harcar. Başkaca evlatların büyümek için güce muhtaçlıkları vardır. Tüm bu kuvvet yediğimiz besinlerden elde edilir. Alınan kuvvet (kalori), harcanandan çokça olduğunda vücutta yağ kitlesi olarak depolanır. Vücuda fazladan alınan her 7000 kalori yaklaşık 1 kilo yağ olarak depolanır. Ebeveynlerin beslenme konusundaki yanlış tavır ve davranışları ile evlatların hareketsiz yaşamaları yalın obezitenin en kıymetli nedenleridir. Evlatların gün uzunluğu mektepte olmaları, mektep dışı devirlerde çoğunlukla konutta dört duvar arasında olup bilgisayar başında oturarak mütemadi birşeyler atıştırmaları obezitenin giderek yaygınlaşmasına neden olmaktadır.

Obezitenin yol açtığı sıhhat meseleleri

Çocukluktan itibaren başlayan şişmanlık, erken erişkinlik devrinde başta kalp ve damar illetleri olmak üzere pek çok illetin gelişmesine neden olur. Bunun sonucunda çocukluk obezitesinin ömür vadesini 15-20 yıl kısalttığı varsayım edilmektedir. Obezitenin oluşturduğu marazlar:

İnsülin direnci sendromu (Metabolik sendrom)

Diyabet (Şeker hastalığı)

Hipertansiyon (Yüksek kan basıncı)

Dislipidemi (Kan yağlarında yükseklik)

Ateroskleroz (damar sertliği) ve koroner kalp illetleri

Böbrek illetleri

Erken ergenlik

Safra kesesi taşları ve iltihabı

Karaciğerde yağlanma

Uyku apne sendromu (Uykuda teneffüs düzensizliği, kısa nefes durmaları, horlama)

İskelet meseleleri

Cilt dertleri

Kanser riskinde artma

Ruhsal problemler, münhasıran depresyon

Çocuklarda obezitenin önlenmesi ve tedavisi

Altta yatan endokrin (hormonal) yahut metabolik bir neden varsa araştırılmalı ve tedavi edilmelidir.

Yanlış beslenme alışkanlığı ve hareket azlığına bağlı yalın şişmanlığı olan çocuklarda, öncelikle deneyimli bir diyetisyenden destek alınarak beslenmesi düzenlenmelidir. Büyüme ve gelişme çağında olmaları nedeniyle, büyümeleri etkilenmeyecek biçimde sahih diyet tedavisi uygulanmalıdır. Erişkinlerdeki diyet modelleri, binaenaleyh kalori alımının ölçüsüz kısıtlanması çocuklukta makul değildir ve evladın büyümesini bozar. Beslenme planının kesinlikle mütehassıs doktor gözetiminde evladın yaş ve cinsiyetine tutarlı üslupta olması ve evladın büyüme ve gelişmesinin sistemli olarak izlenmesi kıymet taşır.

Gerçek ve istikrarlı beslenmenin yanısıra tertipli spor yapma ve günlük ömürde hareketliliğin arttırılması üzere önemli ömür biçimi değişikliği gerekir. Şişman çocuklarda günlük olağan aktiviteye ek olarak en az yarım saatlik orta raddede aktivite (aletli yahut oyun stilinde olabilir), hafta sonları nizamlı spor aktiviteleri ve yürüyüş yapması önerilir. Bu faal ömür usulü bir alışkanlık haline dönüşmeli ve ömür uzunluğu sürdürülebilir olmalıdır.

Obezitesi olan çocuklarda, tüm ailenin işbirliği ve desteği çok değerlidir. Temel hedef, ömür uzunluğu sürecek sağlıklı beslenme ve ömür stili değişikliklerini sağlayarak yetişkin şişmanlığının oluşmasını önlemektir. Ebeveynler tarafından besinin bir armağan ve maksat olarak görülmesinden vazgeçilmesi gerekir. Yanlışsız beslenme ve hareketli hayat şekline tüm aile birlikte katılarak, şişman evlatlara rol model olunmalıdır. Ailenin ve velev muallimlerin bu ruhsal yardımı gerekli hallerde profesyonel psikolog desteği ile taçlandırılmalıdır.