teknolojiuzmani
FD Üye
Obsesif Kompulsif Bozukluğun karakteristik belirtileri obsesyon ve kompülsiyonların varlığıdır. Obsesyonlar; tekrarlayıcı ve ısrarlı düşünceler (örn, kirlilik düşünceleri), imajlar (örn, korkutucu ya da şiddet içeren görüntüler) ya da dürtülerdir (örn, birini arabanın veya trenin altına ittirmek gibi). Obsesyonlar keyif vermezler ve istem dışıdırlar ve kişide belirgin bir sıkıntıya, kaygıya neden olurlar. Kişi obsesyonlarını, tetikleyicilerden kaçarak ya da düşüncelerini durdurmaya çalışarak bastırmaya ya da başka bir düşünce ya da eyleme (kompülsiyonlara) girişerek etkisizleştirmeye çalışır.
Kompülsiyonlar (ritüeller), kişinin obsesyonlarına cevaben yapma güdüsünü hissettiği ya da katı kurallara bağlı bir şekilde uyguladığı yıkama, kontrol etme gibi tekrarlıyıcı davranışlar veya içinden sayı sayma, bazı sözcükleri tekrar etme gibi zihinsel faaliyetlerdir. OKB’si olan kişilerin çoğunda hem obsesyonlar hem de kompülsiyonlar mevcuttur. Kompulsionyonlar obsesyona cevaben yapılırlar (Kirlilik düşüncelerinin yıkama davranışlarına yol açması ya da yanlış olduğu düşünülen bir şeyin tam anlamıyla doğru olduğu hissini verene kadar tekrar edilmesi gibi). Kompülsiyonlara girişilmesindeki amaç; obsesyonlar tarafından tetiklenen sıkıntıyı azaltmak, korkulan duruma ya da olaya engel olmaktır. Bununla birlikte, kompulsiyonlar korkulan durumla gerçekci bir biçimde bağlantılı değillerdir (örn, sevdiği kişiye zarar gelmesini engellemek için zihninden bir takım sözcükleri geçirmek veya eşyaları belli bir düzene göre dizmek gibi) ya da aşırıdırlar (örn, ellerini defalarca yıkamak gibi). Kompülsiyonlara girişildiğinde kişinin kaygı ve sıkıntılarında geçici rahatlama olsa da kişinin kompülsiyonlarını gerçekleştirmesi keyif aldığı için değildir.
Obsesif Kompulsif Bozukluğu diğer insanlarda da bazen görülen girici düşüncelerden ya da tekrarlı davranışlardan ayırmaya yardımcı olan kriter; obsesyonların ve kompülsiyonların zaman alıcı olması (günde 1 saatten fazla) ve klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da yetisizleşmeye sebep olmasıdır. Obsesyon ve kompülsiyonların sıklığı ve ciddiyeti değişiklik göstermektedir. Orta derecede belirtileri olan bazı kişiler obsesyon ve kompülsiyonlarıyla 1-3 saat harcarken, bazılarının da işlev görmelerini engelleyecek şekilde sürekli obsesyonları ve kompülsiyonları olabilir.
Obsesyonların ve kompülsiyonların içeriği de kişiden kişiye değişmektedir. Bununla birlikte sıkca görülenler şu şekildedir: kirlenme obsesyonları-temizlik kompülsiyonları, simetri obsesyonları-tekrar etme, sıralama, sayma kompülsiyonları, yasak ya da ayıp sayılan düşünceler (saldırganlık, cinsel ya da dinsel obsesyonlar)-bunlarla ilgili kompülsiyonlar, başkasına ya da kendine zarar verme obsesyonları-kontrol etme kompülsiyonları.
OKB’si olan kişiler obsesyon ve kompülsiyonlarını tetikleyen durumlara maruz kaldıklarında büyük oranda kaygı duyarlar. Kişlerin obsesyon ve kompülsiyonlarını tetikleyen kişiler, eşyalar ve yerlerden kaçınması sıklıkla görülür. Örneğin, bulaşma korkusu olan kişiler korktukları maddelere maruz kalmamak için tuvaletleri kullanmaktan kaçınabilir, başkalarına zarar verme obsesyonları olan kişiler de sosyal ortamlardan, etkileşimlerden kaçınabilir.