Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Merhabalar sevgili okurlarım. Bugünkü yazımda sizler ile öfke denetimi konusunu ele almak istedim. Zira öfke denetimi; psikoterapi seanslarımda sıkça önüme gelen, karşılaştığım sorunlardan bir tanesi. Son vakitlerde da bu sıklık birazcık daha arttı maalesef. Ben de bu duruma kayıtsız kalamadım tabi ki ve bu mevzuyla ilgili bir yazı kaleme almaya karar verdim. Siz pahalı okurlarıma bu mevzuyla ilgili bilgilerimi elimden geldiğince sade bir biçimde, teorik kavramlara boğmadan aktarmaya çalışacağım. Öfke hangi durumlarda gerçekleşir, hangi sıkıntılarla karşılaştığımızda öfke hissimiz açığa çıkar kısmını açıklamadan evvel öfke nedir, ne demektir sorusuna karşılık aramamız gerektiğini düşünüyorum. Zira etrafımda de gözlemlediğim kadarıyla beşerler öfke ile saldırganlığı karıştırıyorlar. Bu sebepten ötürü da öfke negatif bir his olarak zihinlerde yer ediyor. Halbuki öfke hissinin önemli fonksiyonları mevcut. Öfke nedir kısmını açıkladıktan sonra da öfke hangi durumlarda gerçekleşir kısmına geçerim ve bunu da elimden geldiğince açıklamaya-aktarmaya çalışırım. Sürçü lisan edersem şayet şimdiden affola.
Öfke Nedir?
Öfkenin söz manasına baktığımızda karşımıza incinme, tehdit, haksızlık, engellenme ya da bireye gözdağı verilmesi mukabilinde bireyin gösterdiği kızgınlık, hiddet, hışım yahut saldırganlık yansıları üzere manalar, manalar çıkmaktadır. Öfke; sevinç, sevinç, aşk, dehşet, korku, merak üzere bir histir. Öfke yalnızca ve yalnızca bir histir. Ve üstelik doğuştan gelen yani yaradılışımızda olan pek doğal bir histir. Herkes bu duyguyu yaşar, yani aslında üniversal bir histir. Lakin insanların öfke hissini yaşama biçimlerinde bir farklılık oluşmaktadır. Kimi hiç ziyan vermeden, hoş bir biçimde söz ederken, kimi de maalesef başta kendisine olmak üzere etrafına çok lakin çok ziyan vererek tabir edebilmektedir. Öbür bir yandan baktığımızda aslında öfke son derece sağlıklı ve yapan bir histir. Tabi ziyan vermeden söz edilirse sağlıklı ve yapan olur, aksi takdirde yıkıcı bir duyguya dönüşebilir. Bu yıkıcı özellik öncelikle kişinin bizatihi kendisine, sonrasında da yakınlarına ve etrafındaki şahıslara ziyan verir.
Öfke; süreksiz bir histir, yani bireyin üzerinde daima olarak kalmaz. Çok kısa periyodiktir. Uzun sürmez ve kalıcı değildir. Tahminen de değerli olan bu duyguyu sağlıklı bir formda atlatabilmektir. Yani öfkenin gerçekleştiği esnada yanlış karar vermemek ve kişinin başta kendisine olmak üzere bir diğerine ziyan vermemek için elinden geldiğince, yapabildiği sürece denetim etmeye çalışmaktır. Çünkü yanlış kararlar vermek ve kusur yapmak yahut ziyan vermek, saldırgan davranışlarda bulunmak üzere olasılıkların yaşanması biraz daha yüksektir. Öfke, çok güçlü bir güç kaynağıdır diyebiliriz. Bu enerjiyi yerinde kullanmayı öğrenmek gerekir. Öfke, denetim edilebilen bir histir. Birey öfkeyi denetim etmeyi öğrenirse faydalı, sağlıklı, yararlı ve eğitici bir duyguya dönüştürebilir. Bu durum da çok uzak bir ihtimal değildir.
Öfke de başka hisler üzere şuurlu yaşanan bir his değildir. Öfke anında yaşanabilecekler muhakkak alınan kararların, yapılan tercihlerin sonucudurlar. Neden bunu söylüyorum; zira yaşanabilecek en tatsız olayda bile hemencecik karşıdaki muhattap suçlanıyor. Halbuki durum asla bu türlü değildir. Kişi öfke anında vereceği yansılarını, yapacağı davranışlarını denetim etmeye çalışmalıdır. Şayet kişi bunu denetim edemiyorsa; bu denetim edememe ayıp bir şey değildir fakat kişinin mutlak suretle bir psikologdan dayanak alması gerekir. Psikologdan takviye almak makus bir şey değildir, hatta psikologdan takviye almak çok şuurlu, çok faziletli ve de yerinde bir davranıştır. Öfke anında yansılarını denetim etmek öğrenilebilen bir şeydir ve adres vurguladığım üzere psikolog odasıdır. Bu odada konuşulanlar da katiyen psikolog ve gelen kişi(danışan) ortasında kalır. Saklılık temeldir ve muhakkak psikolog tarafından korunur.
Öfkenin Fonksiyonu Nedir?
Öfke esasen bizleri koruyan bir kalkan misyonundadır. Biri bize haksızlık yaptığında şayet öfkemiz olmasaydı ne yapardık sizce? Bir düşünün derim. Pekala haksızlık yaşandığında ne yapardık sizce? Öfkelenmez miydik? Böylesi bir durumda hakkımızı korumuş olmuyor muyuz? Pekala bize karşı bir tehdit yahut rastgele bir tehlike anında öfkelenmiyor muyuz? Bu türlü bir durumda aslında öfkelenmemiz, bir imdat daveti değil midir? Pekala öfke olmasaydı tehdit anında sizce ne yapardık? Hasebiyle öfke bir histir ve makûs bir his değildir.
Öfke ile Saldırganlık Ortasında Nasıl Bir Fark Var?
Öfkeyi gözümüzde kötüleştiren, öfke sonrasında yaşanan saldırgan davranışlardır. Bireyin kendisine, muhatabına yahut bir objeye ziyan verecek davranışlarda bulunmasıdır. Yani saldırganlıktır. Yani öfkenin harekete, davranışa dönüşmüş halidir. Özetlersek şunu söylememiz mümkün. Öfke bir histir hatta kimi yerlerde olması gereken bir histir. Saldırganlık ise his değildir, öfke değildir. Saldırganlık bir davranıştır yani bir aksiyondur.
Öfke Hangi Durumlarda Gerçekleşen Bir Histir?
Haksızlık olduğunu hissettiğinizde, yani size bir haksızlık yapıldığını, hakkınızın yendiğini, yaşanan olayda önemli manada hukuksuzluk olduğunu düşündüğünüzde öfke hissiniz ortaya çıkar.
Hayal kırıklığına uğradığımız vakit. Esasen hayal kırıklığının altında da bireyde oluşan beklentiler mevcuttur. Bu beklentiler gerçekleşmediğinde de hayal kırıklığı gerçekleşir. Bu da öfkeye sebebiyet verir.
Değiştiremeyeceğimiz durumlarla karşılaştığımızda öfkelenebiliriz.
İstemediğimiz, talep etmediğimiz halde bize nasihat-öğüt verildiğinde öfke duygusu ortaya çıkabilir.
Gerilim altında olduğumuz vakit da öfkelendiğimiz vakitlerden bir tanesi.
Gerçekleşen durumun makul ve adil olmadığını düşündüğümüzde de öfke hissimiz gerçekleşebilir.
Karşılaştığımız olaylara adil yahut kabul edilebilir olmadığı manasını yüklediğimizde öfke hissini yaşama ihtimalimiz biraz daha yüksek.
Karşıdaki bireye kendimizi tam olarak tabir etmediğimiz vakit da yeniden öfkelendiğimiz vakitlerden bir tanesi.
İçinde bulunduğumuz rastgele bir tartışmayı kaybettiğimizi hissettiğimizde öfkelenebiliriz.
Ulaşmaya çalıştığımız maksadın önüne pürüzler konulduğunda, engellendiğimizi düşündüğümüzde öfke hissi gerçekleşebilir.
Zihnimizde oluşan beklentinin boşa çıkması da tekrar bizi öfkelendirebilir.
Kendimize karşı bir tehdidin olduğunu, bir hücumun gerçekleşeceği kanısına kapıldığımızda da öfkelenebiliriz.
Önümüzde çok kıymetli bir iş mevcut ve bu iş üzerinde çalışırken bölünme gerçekleşirse öfkelenebiliriz.
Etrafımızdaki olayları, durumları, insanları denetim etmeye çalıştığımızda da öfke hissimiz oluşabilir.
Şayet durumla, olayla ilgili denetimimizi kaybedersek yeniden öfkelenmemiz büyük olasılıkla gerçekleşecektir.
Konuştuklarımız yahut hareketlerimiz tasvip edilmediği vakit öfke duygusu yüksek ihtimalle gerçekleşebilir.
Bir tartışma ortamından yenik bir formda çıktığımızda, en azından yenildiğimiz hissine kapıldığımızda öfkelenmemiz kaçınılmaz olabilir.
