olen kişi mezarda ilk ne yaşar

olen kişi mezarda ilk ne yaşar

Değerli Kardeşimiz;

Olunun kabri toprakla ortulup duzlendiği ve insanlar dağılmağa başladıkları zaman, kabrin yanında durup şoyle demeyi sahabiler mustehap gorurlerdi: Ey falan, La ilahe illallah deBunu uc kere tekrar eder Sonra yine oluye hitaben: Ey falan, Rabbim Allah, dinim islam, Peygamberim Muhammeddir (sav) dediye telkinde bulunurlar

Definden sonra telkin vermek meşrudur Ama yapılması kesinlikle emredilmiş bir iş değildir Peygamberimizin telkin verdiğine dair bir habere rastlanmamıştır Ancak ashaptan ve tabiinden yukarıdaki rivayetler gelmiştir

Olu ruhun cesedinden ayrılmasından sonra olduğunu anlamaktadır Nitekim hadislerden de anlaşıldığı gibi ruhun cesedden ayrılması ile nimet ve azap başlamaktadır Ayrıca olunun sadece baş tarafı değil butun vucudunun ustune tahta, kerpic veya kamıştan şeylerle ortmek mustehaptır

Olum mutlak yokluk değil, bir halden bir hale geciş ve bir evden diğer bir eve gocuştur şuphesiz Bu gocun başlangıcı, dunyada birbirine en sıkı bağlarla bağlı olan, bedenle ruhun birbirinden ayrılmalarıdır Bu nedenle ruhun bedenden ayrılışı, cıkışı ve bundan sonra ebedi istirahatgahı olan Cennet ya da Cehennem'e varıncaya kadar olan yolculuğu ve bu yolculuk esnasında gececek olan hadiseler onemlidir

Ruh bedenden ayrılınca, yani insan olunce artık biz onun bulunduğu alemde surdurduğu hayatı muşahede edemiyoruz Ama şer'i naslarda haber verilmiş olan her şeye kesin olarak inanıyoruz Gozlem ve deney sahasından uzak olan, dunyadaki kesif cisimlerin idraki icin verilmiş olan duyularımızla idrak edemediğimiz bu fizik otesi alemde meydana gelen olayları ve olumden itibaren insanların başına gelecek şeyleri ancak nakli delillerden oğrenebiliriz İnsanların bu ebediyet yolculuğu esnasındaki halleri, ayet ve hadislerde yeter derecede izah edilmiştir Oyleyse ebediyet yolcularının ilk yola cıkışları olan ruhun bedenden cıkışı ve olunun cesedi kabre konuluncaya dek basma gelecek hallerden işe başlayarak bu husustaki haberlere bir goz atalım

Kur'anı Kerim'de hem: Sizden birinize olum geldiği vakit, elcilerimiz (meleklerimiz) onun ruhunu alırlar1 buyurulmakta, hem:Allah, nefislerin olumu zamanında canlarını alır2 buyurulmakta, ve hem de: (Ey RasUlum, onlara) de ki; sizin canınızı almaya vekil kılınan olum meleği (Azrail) canınızı alacak3 buyurulmaktadır Buna gore, olum meleği, Allah Teala ve Allah'ın ruhları almakla gorevlendirdiği melekler ruh'u almaktadırlar Bu ayetler arasında var gibi gorunen zıtlığı ortadan kaldırmak icin alimler, hadisi şeriflere muracaat ederek şoyle bir acıklama getirmişlerdir :

Olumun gercek faili Allah Teala'dır O, hikmeti icabı, ruhları almakla olum meleğini (Azrail'i) gorevlendirmiştir ve olum meleğinin yardımcıları durumunda bir kısım melekler daha bu işte gorevlidirler Buna gore, olumun başlangıcı olan, ruhun ayaklardan itibaren boğaza kadar cıkarılması işini yukarıdaki birinci ayette işaret olunan olum meleğinin yardımcıları yapmakta: gırtlağa gelmiş olan ruhu ise, ayeti kerimede Olum Meleğiadı verilen Azrail almaktadır Olumun hakiki faili ve yaratıcısı ise Allah Teala'dır Boylece yukarıdaki uc ayet, birbirini desteklemekte ve olum fiilinin meydana gelişinde rolu olanları beyan etmektedirler Aralarında hicbir te'aruz yoktur 4

Olum meleğinin ruhları alışı, Allah'ın izniyledir Allah'ın izni olmaksızın bir sivrisineğin canım almaya bile guc yetiremez5 zira meleklerin hur iradeleri olmadığı gibi, emrolunan işleri yapmak icin gereken kudreti de kendilerine Allah Teala verir O'nun emri ve izni olmadan hicbir şeye guc yetiremezler

Olum meleğinin yardımcıları, rahmet ve azap meleklerindendir Bir insan vefat edeceği zaman olum meleği ile birlikte rahmet ve azap melekleri de hazır olur Bunların sayılarının dort, ya da uc rahmet, uc de azap olmak uzere altı olduğunu bildiren rivayetler vardır6

Bu melekler eceli gelmiş olan mu'mine guzel surette gorunup rıfk ile yumuşaklıkla muamele ederler Ve mu'minin ruhuna: Cık, ey guzel cesette bulunan doygun ruh Hamdedici ve Allah'ın rahmetiyle, guzelliklerle mujdelenmiş olarak cık ve Rabbine kavuşdiye hitap ederler7 Mu'mine verilen bu mujde ve meleklerin guzel gorunuşu, kılıcların vuruşundan daha şiddetli olan olum acılarını unutturur ve onu sevince garkeder Bir hadisi şerifte olum acıları, yunun icinden cekilen dikene teşbih edilerek, dikenin yunden bir şeyler kopardığı gibi, olumun de mutlaka acılarının olacağına işaret edilmiştir 8 Şeddad b Evs de (v 41661) şoyle demiştir: Olum mu'mine dunya ve ahiret musibetlerinin en korkuncudur Eğer olulerden biri kalkıp da dunyadakilere olumu haber verseydi, dunyadan faydalanamaz ve hic bir şeyden lezzet alamazlardı 9

Olumun şiddetini şoyle bir kıyasla daha iyi anlatmak mumkundur: Bizim bir yerimize bir diken batınca, yahut bir uzvumuz kesilince duyduğumuz acı, o anda oradan canın cekilmesi sebebiyledir Bunu, butun uzuvlardan canın cekilmesi anındaki duruma kıyaslarsak olum acısının ne kadar şiddetli olacağı daha iyi anlaşılır Ruh vucudumuzu tedrici olarak terk eder once ayaklardan yukarı doğru cekilir, ayaklar soğumağa başlar Daha sonra ise bacaklar ve daha yukarı kısımlardan cekilir ve gırtlağa gelince artık insanın dunya ile ilgisi kesilir Dunyayı goremez ve oteki aleme yonelmiş olur 10

Olum anında insanın yanına gelen melekler, kafire son derece korkunc bir surette gorunerek şoyle hitap ederler: Cık, ey habis cesette olan habis ruh Alcaltılmış olarak ve Cehennemle mujdelenmiş olarak cıkBu hitap ruhun cıkışına dek surer 11

Lafızlarında bazı faklılıklar olsa da mana yonunden aynı olan rivayetlerde mu'minin ruhunun olum meleği tarafından alınır alınmaz hemen yanında bekleyen rahmet meleklerine verileceği ve onlar tarafından yukseltileceği; kafir ve kotu kimselerin ruhlarının ise bekleyen azap meleklerine teslim edileceği ve kendisine gok kapılarının acılmayacağı haber verilmiştir Kur'anı Kerim'de işaret olunduğu gibi, 12 olum meleğinin ruhu alışı esnasında hazır bulunan rahmet ve azap melekleri birbirlerine bunun ruhunu kim yukseltecek?diye sorarlar Ta ki Allah Teala bunlardan birine o kişinin ruhunu almalarını emredinceye dek 13 Bu esnada ruh mudrik olarak baki kaldığından dunya hayatının sona erdiğini ve bedenden ayrıldığım bilir 14

Bera' İbn Azib'den rivayet edilen bir hadisi şerifte ruhun cesetten cıkışı ve mezara konuluncaya kadar başından gecen olaylar şoyle anlatılıyor: ResUlullah (S) ile birlikte ensardan bir adamın cenazesine gittik Kabre vardığımızda mezar henuz kazılmamıştı Peygamber (S) oturdu, biz de yanı başına oturduk Sessiz duruyorduk RasUlullah (S) elindeki bir odun parcasıyla toprağı karıştırıyordu Birden bire başını kaldırdı ve iki ya da uc kere: Kabir azabından Allah'a sığının!dedi Ve sonra şoyle buyurdu: Mu'min kul dunyadan ayrılmak ve ahirete gocmek uzereyken ona semadan yuzleri guneş gibi parlak melekler, Cennetten getirdikleri kefen ve kokularla gelip baş ucuna oturur ve şoyle der: Ey iyi ruh, cık ve Allah ’ın mağfiretine rızasına kavuş, 15 Kabın ağzından suyun aktığı gibi ruhu cıkar ve onu olum meleği alır Hazır olan melekler, goz acıp kapayıncaya kadar bir zaman icerisinde mu'minin ruhunu olum meleğinin elinden alıp, getirdikleri kefen ve guzel kokular icine koyarlar ki, ondan cıkan miskten daha guzel bir koku yeryuzune yayılır O ruhu hemen yukseltirler Rastladıkları her melaike topluluğu bu hoş kokunun ne olduğunu sorarlar Mu'minin guzel kokulu ruhunu yukselten melekler de onun dunyadaki en guzel isimleriyle falan oğlu falan diye soylerler Ta ki, dunya semasına varınca gok kapılarının kendisine acılmasını isterler Gok kapıları acılır ve yukselirken ta yedinci kat semaya kadar her semada bulunanlar onu daha sonraki en yakın semaya dek uğurlarlar Boylece yedinci kat semaya gelince Allah Teala: Kulumun kitabını (dunyada işlemiş olduğu iyi amelleri) İlliyyUn'a, yani Levhi Mahfuz'un bir kıtasına yazın ve onu yeryuzune iade edin Ben Azimuşşan onları topraktan yarattım Yine toprağa cevireciğim ve ikinci defa ondan cıkaracağımbuyurur ve melekler ruhu yeryuzune indirirler Ceset kabre girdikten sonra da ruh cesede iade olunur 16

Diğer bir rivayette ise mu'minin ruhunun cıkışı yağdan kıl cekmeye teşbih edilmiş, ve cıkar cıkmaz hazır bulunan rahmet melekleri tarafından İlliyyUn'a goturuleceği haber verilmiştir 17

Şa'rani'nin Muhtasaru'tTezkirede naklettiğine gore, İmam Gazzali'de Keşfu UlUmi'lAhireadlı eserinde yukarıdaki Bera' İbn Azib hadisindekine yakın bir ifade ile ruhun yedi kat semaya yukseltilişini ve Allah Teala'nın huzuruna cıkarılışını anlatmaktadır Gazzali'nin anlatılışında her gok kapısının acılışında, mu'minin iyi amellerinden bir ya da bir kacının melekler tarafından medh icin zikredileceği de vardır 18

Dahhak'tan (v 105723), ayeti 19 icin İnsanlar bedenini techiz ederken melekler de ruhunu techiz ederlerdediği rivayet edilmiştir 20 EbU Hureyre (v 57676) nin RasUlullah (S) den rivayet ettiği isnadı hasen bir hadisi şerifte, mu'minin ruhunun rahmet melekleri tarafından semaya yukseltileceği ve orada mu'minlerin ruhlarının yanına goturuleceği haber verilmektedir Mu'minler, yeni gelen ruh sebebiyle cok sevinecekler ve ona hemen dunyadakileri falan ne yaptı? Filanın durumu nasıl?gibi sorularla sormaya başlayacaklar O esnada onlara: Arkadaşınızı bırakın istirahat etsin Cunku o şiddetli bir gecitte ididenir Sonra yine sorularına devam ederler Sorulanlardan bazıları icin: O oldu Size gelmedi mi?deyince: Ateşe goturulduderler Kafir Olduğu zaman ruhundan cok kotu bir koku yayılır ve ruhu kafirlerin ruhlarının yanma getirilir21 Ebu Hureyre, kendisinden sahih bir senetle nakledilen sozunde de, mu'minin ruhunun semaya yukseltileceğini ve orada mu'minlerin ruhlarının gelip kendisine dunyadaki tanıdıklarını soracaklarını soylemiştir22

İstanbul surları dibinde medfun olan EbU EyyUb elEnsari (v 51671) de mu'minin ruhunun yukseltilişini anlatırken rahmet ehlinin kendisini karşılayarak dunyadakileri soracaklarını haber vermektedir 23 Meşhur hadis ravisi Vehb b Munebbih (v 110728), mu'minlerin ruhlarının gelen mu'mini karşıladıkları ve dunyadan haber sordukları bu makamın yedinci kat semada Allah tarafından mu'minlerin ruhları icin yaratılmış parlak bir yer olduğunu belirtmiştir 24

Yine hadisi şeriflerde ifade edildiğine gore, kafir ve gunahkar olanların olumu anında melekler kendilerine korkunc bir surette gorunecek, kendisini azapla mujdeleyecek ve ıslak yunden dikenli demirin cıkarıldığı gibi, zorla ve azap ederek ruhlarım alacak 25

Bu esnada imansızlar cok şiddetli azap ve korku icinde olacak Olum meleği cıkardığı ruhu, yanında Cehennem'den getirdikleri bir ateş parcasıyla bekleyen azap meleklerine teslim edecek O esnada kafirin ruhundan cıkan pis koku her tarafa yayılacak Azap melekleri bu ruhu, dunya semasına goturup kapıların acılmasını istedikleri zaman gok kapılan acılmayacak ve ruhu Siccin'e, emsali ruhların yanına goturulup yaptığı kotulukler oraya yazıldıktan sonra ruh, kabre konan cesedine iade olunur26

Kur'anı Kerim'de bunların hali şu şekilde dile getirilmiştir: Ayetlerimizi yalanlayanlar ve onlara iman etmeyi kibirlerine yediremeyenler (var ya), onlara gok kapıları acılmaz (ruhları goğe yukselmez) ve deve iğnenin deliğinden gecinceye kadar (yani hic bir zaman) Cennete giremezler İşte biz, gunahkarlara (muşriklere) boyle ceza veririz27

Bu konuda mu'min ve kafirin hallerini anlatan haberler pek coktur Burada Ebu Hureyre'den Muslim'in (v 261874) rivayet ettiği hadisi şerifi de zikrederek konuyu noktalayalım Ebu Hureyre (R), RasUlullah (S) in şoyle buyurduğunu soylemiştir: Mu'minin ruhu cıktığı zaman, onu iki melek karşılayıp alırlar ve yukseklere gotururlerRavi Hammad (v 167783), muteakiben guzel kokusunu ve miski zikretti, demiştir Daha sonra Peygamberimiz (S): Ve sema halkı: Arz (yeryuzu) tarafından hoş ve guzel bir ruh geldi Allah sana ve (dunyada iken) imar edegeldiğin cesedine salat eylesinderler Muteakiben Aziz ve Celil olan Rabbine goturulur Sonra: Bunu ecelin sonuna (yani Sidretu'lMunteha'ya) goturunbuyurulur Kafire gelince; onun ruhu cıktığı zaman Hammad, pis kokusunu ve laneti de zikretti, dedi sema ehli, arz tarafından habise bir ruh geldi, derler Onu ecelin sonuna (yani Siccin'e) goturun, denilirEbu Hureyre: RasUlullah (S), hemen uzerinde bulunan ince ortuyu burnuna goturdu de şoylece kapattıdedi 28

Mu'minin ruhunun burada anlatılan hallerle karşılaşmasının, yıkanıp kefenleninceye kadar surduğu ve cesedi kefenlenirken, ruhun da birlikte kefene gireceği bildirilmiştir 29 Diğer bir rivayette ise, yıkanması esnasında cesedi seyrettiği haber verilmektedir30 Bazı rivayetlerde ise kabre konuluncaya ve uzerine toprak atılıncaya dek bir meleğin elinde cesede yapılan muameleyi seyredeceği ve daha sonra kabre konan cesedine doneceği haber verilmiştir ki, 31 bunların hepsi de mumkun şeylerdir Cunku zaman izafidir ve bize gore cok kısa bir zaman hududu icerisinde, Allah'ın mu'minin ruhuna bir cok olayı yaşatması mumkundur

Kafir ve gunahkar olanlar ise, cesetlerine yapılan muameleyi icinde bulundukları azap durumu ve hasretleri sebebiyle bilemezler Onlar, kendi başlarına gelecek olanla meşguldurlar