Ölene Kadar Zayıflamak: Manken Hastalığı

Özellikle 14. yüzyıla kadar, şişmanlık bir hoşluk vasfıydı. Şişman bayanlar daha hoş, şişman erkekler ise daha güçlü ve güzel olarak tanım edilirdi. 14. yüzyıldan sonra ibre tam bilakis dönmeye başladı. Bilhassa de “kadın ne kadar zayıfsa o kadar güzeldir” algısı türetildi ve günümüze kadar da sürdü.

Yazılı ve görsel basında, toplumsal etrafımızda, aklımıza gelebilecek her yerde ve herkesten “zayıflık güzelliktir” çıkarımını duyuyoruz. Bu çıkarım, kimi insanlarda geri dönüşü olmayan bir travmaya sebep olabiliyor. Bu travmanın sonucunda ölecek kadar açlığa maruz kalmayıtercih edebiliyorlar. Bugün sizlerle “aşırı zayıflık hastalığı” konusuna değineceğiz.

Zayıflık hastalığının tarifi, kökeni ve tarihî süreci


Aşırı zayıflık hastalığı, manken hastalığı, anoreksiya nervoza ya da anoreksi... Nasıl söz edersek edelim, sözler değişse de tarif daima tıpkı kapıya çıkmaktadır. Anoreksiya nervoza; en genel tarifiyle beden yükündeki olağandışı ve ileri derecedeki zayıflıktır.

1689 yılındaİngiliz Hekim Richard Montontarafından lisana getirilen ve bilimsel olarak 1873 yılında Sir William Withey Gull tarafından kaleme alınan hastalık; Yunanca Anorexia sözünden türemiştir. Olumsuzluk manasına gelen “an” ve iştah manasına gelen “orexia”kelimelerinden meydana gelen söz, bugün ülkemizde genellikle“manken hastalığı” olarak tabir ediliyor.

Manken hastalığının altında yatan sebepler


Manken hastalığının altında yatan temel sebep; kilo almanın yarattığı korkudur. Medya tarafından daima lisana getirilen “zayıf beşerler hoştur, ne kadar zayıfsan o kadar güzelsin” iletileri, toplum tarafından kilolu insanların dışlanması ya da geri planda tutulması, magazin ünlülerine özenti, ilgisiz ebeveynlere sahip olma, cinsel istismar, genetik ve çevresel etkenler model hastalığının temelinde yatan sebeplerdir.

Manken hastalığının belirtileri


Manken hastalığına sahip bireyler; öncelikle, aç bile olsalar aç olduklarını kabul etmezler ve daima olarak açlığı inkâr ederler. Bu inkârın sona ermesiyle bir arada yemek yedikleri vakit, yemek yemeden evvel, yiyecekleri besinlerin kalorilerini hesaplarlar. Yedikleri yemeği yerken çiğneyip yutmadan tükürme ya da yedikten sonra pişman olup sık sık kusma, lavman kullanma ya da müshil ilacı içmek üzere belirtiler görülür.

Zayıf olmak, model hastalığına sahip bireyler için en kutsal şey olduğu için daima spor yaparlar. Sistemli olarak yemek yemezler ve sık sık öğün atlarlar. Gün içerisinde birden fazla defa tartıya çıkarlar ve yeniden sık sık aynada bedenlerini incelerler. Aynaya baktıklarında kendilerini her daim kilolu görürler. Çok zayıf olmalarına karşın, bu zayıflık onları tatmin edemez.

Yetersiz beslenmenin beraberinde getirdiği tek şey zayıflık değil

• Rachael Farrokh

Manken hastalığına sahip bireylerde görülen yetersiz ve sistemsiz beslenmenin beraberinde getirdiği pek çok önemli sorun vardır. Bu sorunların başındakalp ritim bozukluğu, sodyum – potasyum – kalsiyum dengesizliği, anemi, kalp yetmezliği, böbrek rahatsızlıkları, düşük kan potasyumu, asabiyet, cinsel meseleler, uyku sorunları, hafıza kaybı, konsantrasyon eksikliği, çeşitli regl sorunları, kas ve kemik kaybı sıklıkla görülen sonuçlardır.

Tüm bu yaşananlarla birlikte bireyin hayatını kaybetmesi de olası bir sonuçtur. Bilhassa geç teşhis, geç tedavi ya da tedaviyi reddetme üzere münasebetler, geri dönüşü olmayan bir yolun başlangıcıdır.

Manken hastalığının tedavi süreci


Manken hastalığının tedavi sürecindeki en güç adım, bireyi bu duruma ikna etmektir. Birden fazla örnekte birey, hasta olduğunu kabullenmez, kilolu olduğunu düşünür ve zayıflamakta ısrarcıdır. Uzman psikolog ve psikiyatristler eşliğinde bireyin bu duruma ikna edilmesi öncelikli emeldir. İkna sürecinden sonra bireyin pahaları denetim edilir. Bedeninde oluşan hasarlar incelenir ve elde edilen datalara nazaran bir tedavi beslenme programı hazırlanır.

Bireylerde ekseriyetle kalp, böbrek ya da beyinde hasarlar meydana gelmiş olabilir. Tedaviye başlanmış ve olağan bir beslenme sürecine girilmiş olsa da meydana gelen bu ziyan, telafi edilemeyebilir.

Genellikle, hastalığın birinci yılında başlayan tedaviler sıfır hasarla sonuç verse de, hastalığın beşinci yılında başlayan tedavilerde muvaffakiyet oranı yüzde otuzlara kadar düşmektedir.

Manken hastalığı kimlerde görülür?


Manken hastalığı; birinci derece akrabaları ortasında model hastalığı görünen şahıslarda, 12-25 yaş aralığındaki kadınlarda, asosyal olarak tanımlanan bireylerde, ilgisiz bir çocukluk yaşamış yetişkinlerde ve başta cinsel istismar olmak üzere çeşitli travmalara maruz kalmış bireylerde görülür.

Manken hastalığına sahip bireylerin %95’i kadındır. Ayrıyeten 40 yaş üstü model hastalarına çok ender rastlanır. 2015 yılında yayımlanan bir rapora nazaran dünya genelinde resmî olarak kayıtlara geçen 2,5 milyon hasta vardır. Toplumda görülme oranı iseher 100 bin şahısta ortalama 8 kişidir (%0,008).

Manken hastalığının tanınan kültürdeki yeri


Model hastalığı birinci defa, 1983 yılında Amerikalı sanatçı Karen Anne Carpenter’ın hayatını kaybetmesi ile geniş yankı uyandırdı. Daha sonra yaşanan bu üzücü olayın akabinde pek çok bilgilendirici üretim, kitap ve belgeseller yayımlandı ancak günümüzde hala bilhassa yaz aylarında gösterime giren reklamlarda zayıflık kutsallaştırılmaya devam edilmektedir.

Rachel Zoe, Nicole Richie, Denise Richards, Taylor Swift, Demi Lovato, Galler Prensesi Diana, Selin Toktay, Kesha, Lady Gaga, İrem Derici, Jessica Alba, Kate Winslet, Nicole Scherzinger ve Victoria Beckham model hastalığı bilinen ünlülerden yalnızca birkaçı. Bu listeye ünlü olarak ekleyebileceğimiz ender erkek isimlerden biri ise Zayn Malik.

To the Bone, Primo Amore, Je vais bien, ne t'en fais pas, Perfect Body, "Girl, Interrupted", Superstar: The Karen Carpenter Story, Feed ve Thin; model hastalığını mevzu alan üretimler olarak ön plana çıkıyor.

Peki ya sizler model hastalığı hakkındaneler düşünüyorsunuz? Etrafınızda model hastalığı yaşayan dostlarınız var mı? Bu husus hakkındaki deneyim, fikir ve fikirlerinizi bizlerle yorumlar kısmında paylaşabilirsiniz.

Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 /