Ölüm

Ölüm Nedir?

Sözlük anlamı olarak ölüm; bir canlı varlığın (insan, hayvan ve bitkinin) hayati faaliyetlerinin kesin olarak sona ermesidir Canlı varlıkların herhangi bir dokusunun canlılığını kaybetmesine de ölüm denir Fıkıhta ise ölüm; bir âlemden diğerine intikal etmektir Bu anlamda ölüm yok olmak değildir, kelâm bilginlerinin çoğunluğuna göre ruh, suyun yaş ağaca nüfuz etmesi gibi bedenle iç içe olan latif bir varlıktır Ehlisünnete göre ruh bâkidir, yok olmaz Her canlı varlık için ölüm kaçınılmaz bir gerçektir Canlılar doğar, büyür ve ölürler

Ölüm Hastasına Nasıl Davranılmalıdır?

Ölüm hastasına ecel konusunda hoşuna gidecek, sevindirecek sözler söylemelidir Çünkü Allah’ın hükmünü hiç bir şey geri çeviremez Sadece gönlü hoş olmuş olur Hasta tövbe etmeye ve vasiyetlerini yapmaya teşvik edilir Ölüm halindeki kişiyi sağ yanına yatırıp kıbleye döndürmelidir Eğer yer darlığı yüzünden hastayı kıbleye çevirmek mümkün olmazsa sırt üstü yatırılır ve yüzü ile ayakları kıbleye doğru çevrilir Bu da yapılamazsa, olduğu hal üzere bırakılır Ölüm sırasında kişinin ağzına bir kaşık veya pamukla su verilir Hasta can çekişirken ona yardımcı olmak yakınları için bir görev ve sevap bir ameldir Bu yüzden onun yanında kelimei şehadet getirmek ve söylemesine yardımcı olmak sünnettir


Hastanın yanında şehadet getirilir ki, o da hatırlayıp şehadet getirsin Yoksa ısrarla, sen de yap denilmez Zira o anda zor bir durumdadır Ona yeni bir zorluk çıkarmamalıdır Bir defa da söylese yeterli olur Bu telkini hastanın sevdiği birisi yapmalıdır Amaç, hastada isteksizlik uyandırmamaktır

Kişi vefat edince ağzı kapatılır, bir bez ile çenesi başından bağlanır Gözleri yumulur Eller yanlarına getirilir Sonra ölünün üstüne bir örtü çekilir Öldükten sonra yıkanıncaya kadar yanında Kur’an okumak mekruhtur Öldüğü iyice anlaşılınca hemen yıkanır

Ölünün Arkasından Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Ölüm vaktinden itibaren üç gün içinde ölü sahibine baş sağlığı dilemek mendubdur Bu müddetten sonra yapılmasında kerahet vardır Ancak uzakta olanlarla haberi olmayanlar için bir müddet yoktur Baş sağlığı için özel bir söz yoktur Örfe göre münasip sözler söylenir: Allah ölüye rahmet etsin, size sabır ve sağlık versin, Allah verir Allah alır… gibi

Ölünün bütün yakınlarına baş sağlığı dilenir Aklı ermeyen çocuğa yapılmaz İkinci defa baş sağlığı dilenilmesi mekruhtur

Komşuların ölü sahibine yemek pişirmeleri ve ona yemek göndermeleri güzel bir harekettir Yemek için ölü sahiplerine ısrar da edilir

Ölümü 2 şekilde ele alabiliriz Birincisi Ruhun Ölümü, ikincisi ise Bedenin Ölümüdür

Ruhun Ölümü Nasıl Olur?

Şimdiye dek, önce ölüp sonra da dirilerek insanlar arasına dönen ve neler görüp, neler hissettiğini anlatan hiç kimse olmamıştır Bu nedenle ölümün nasıl bir durum olduğunu, bir insanın ölüm anında neler hissettiğini bilmemize teknik olarak imkân yoktur Ancak insana hayatını veren ve zamanı gelince de geri alan Allah’u Teâlâ, ölümün nasıl gerçekleştiğini Kur’anı Kerim’de bizlere bildirmiştir Bu nedenle, ölümün nasıl gerçekleştiğini, ölmekte olan bir insanın gerçekte neler yaşayıp, neler hissettiğini ancak Kur’an’dan öğrenebiliriz

Kur’an’a baktığımızda ise oldukça önemli bir gerçekle karşılaşırız Çünkü Kur’an’da haber verilen ve tarif edilen ölüm, insanlar tarafından gözlemlenen ölümden çok farklıdır

Öncelikle, bazı ayetlerde ölüm anında, ölecek kişi tarafından görülen, fakat diğer insanlar tarafından gözlemlenemeyen olaylar yaşandığı bize haber verilir Vakıa Suresi’nde şöyle buyrulmaktadır:

Hele can boğaza gelip dayandığında Ki o sırada siz (sadece) bakıp, durursunuz, Biz ona sizden daha yakınız; ancak görmezsiniz

Bir başka ayette de, bu “gözlemlenemeyen olayların inkârcılar için bir zorluk anı olduğundan şöyle bahsedilir:

Onların malları ve evlatları seni imrendirmesin; Allah bunlarla, ancak onları dünyada azablandırmak ve canlarının onlar inkar içindeyken zorluk içinde çıkmasını istiyor

– Ölüm anında inkârcının sırtına ve yüzüne vurularak canının alınması:

Öyleyse melekler, yüzlerine ve arkalarına vura vura canlarını aldıkları zaman nasıl olacak? İşte böyle; çünkü gerçekten onlar, Allah’ı gazablandıran şeye uydular ve O’nu razı edecek şeyleri çirkin karşıladılar; bundan dolayı (Allah,) amellerini boşa çıkardı

– Ölümün şiddetli sarsıntıları ve meleklerin inkârcıya ölüm anında, ebedi azaplarını müjdelemeleri:

“… Sen bu zalimleri, ölümün ‘şiddetli sarsıntıları’ sırasında meleklerin ellerini uzatarak onlara: “Canlarınızı (bu kıskıvrak yakalanıştan) çıkarın, bugün Allah’a karşı haksız olanı söylediğiniz ve O’nun ayetlerinden büyüklenerek (yüz çevirmeniz) dolayısıyla alçaltıcı bir azabla karşılık göreceksiniz (dediklerinde) bir görsen… “

i, onların yüzlerine ve arkalarına vurarak: “Yakıcı azabı tadın diye o inkâr edenlerin canlarını alırken görmelisin Bu, ellerinizin önceden takdim ettiği işler yüzündendir Yoksa şüphesiz Allah kullara zulmedici değildir

Ayetlerden açıkça anlaşıldığı gibi, inkâr eden bir kişinin ölümü kendisi için büyük bir azaptır Dışarıdaki yakınları onun rahat yatağında huzurlu bir şekilde öldüğünü sanırlarken o, gerçekte, maddi ve manevi çok büyük bir azabın içine girmiştir Ölüm melekleri, acı vererek ve aşağılayarak onun canını bedeninden çıkarırlar Kuran’da, bu melekler, inkârcıların canlarını bedenlerinden, “ta en derinden acıyla sökerek çıkaranlar olarak tarif edilirler

Başka ayetlerde şöyle buyrulmaktadır:

Hayır; can, köprücük kemiğine gelip dayandığı zaman, “Son müdahaleyi yapacak kim denir

Artık gerçekten, kendisi de bir ayrılık olduğunu anlamıştır

İşte inkârcı, artık hayatı boyunca inkâr etmiş olduğu o büyük gerçekle yüz yüzedir Ölümle birlikte, yaşamı boyunca işlediği büyük suçun, inkârının cezasını çekmeye başlayacaktır in sırtına vura vura, canını en derinden sökerek almaları, kendisini bekleyen sonsuz azabın yalnızca çok hafif bir başlangıcıdır

Ölümün gerçeği işte budur Dışarıdaki insanlar, yalnızca tıbbi ölümü bilirler; hayati fonksiyonları sona ermek üzere olan bir beden görürler Ölen kimseyi seyredenler, ne onun yüzüne ve sırtına vurulduğunu, ne ayaklarının dolaştığını, ne de canının köprücük kemiğine dayandığını görürler Bu görüntü ve hislerle yalnızca ölen kişinin ruhu muhatap olur Oysa gerçek ölüm, dışarıda insanların göremeyeceği bir boyutta ölen kişi tarafından bütün yönleriyle “tadılmaktadır Bir başka deyişle, ölüm sırasında yaşanan olay, bir “boyut değişikliğidir

Buna karşın, müminlerin ölümü ise “güzellikle olur:

Bunun aksine, ölüm, mümin için büyük bir mutluluk ve neşenin başlangıcıdır Ruhu en derinden acıyla sökülen inkârcının aksine müminin ruhu, “yumuşacık çekip alanlar tarafından, “güzellikle ve “selamla, adeta uykuda ruhun acısızsa bedenden ayrılıp farklı bir boyuta geçmesi gibi alınır

Ki melekler, güzellikle canlarını aldıklarında: “Selam size derler “Yaptıklarınıza karşılık olmak üzere cennete girin

Müminin Ölümü Nasıl Olur?

– Kaçınılmaz olduğunu bildiği ve yaşamı süresince hazırlık yaptığı ölümle karşılaşır
– Canını almaya gelen melekler ona selam verip, onu cennetle müjdelerler
– güzellikle canını alırlar
– Ruhu bedeninden yumuşakça çekilip alınır
– Arkasından gelecek müminleri müjdelemek, Allah’ın vaadinin hak olduğunu ve müminler için bir korku ve üzüntü olmadığını haber vermek ister Ama buna izin verilmez

İnkârcının Ölümü Nasıl Olur?

– Hayatı boyunca kendisinden kaçıp durduğu ölümle buluşur
– Ölümü şiddetli sarsıntılar içinde olur
– , ellerini ona doğru uzatır ve onu alçaltıcı ve yakıcı bir azapla müjdelerler
– , yüzüne ve sırtına vura vura canını alırlar
– Ruhu en derinden acıyla sökülür
– Ruhu köprücük kemiklerine kadar çekilir ve son müdahale yapılır
– Canı o inkâr içindeyken zorluk içinde çıkar
– Ölümle yüz yüze geldiği andaki imanı ve tövbesi kabul edilmez
Gerçeği görmenin verdiği büyük pişmanlık içinde Allah’tan kendisini dünyaya geri çevirmesini ve kaybettiği ömrünü telafi etmeyi talep eder Ama bu isteği kabul edilmez

Dışarıdaki insanların gördüğü “tıbbi ölümün de insana ders veren çok önemli bir yönü vardır Tıbbi ölümün insan bedenini yok edişi, insana çok önemli bazı gerçekleri kavrama fırsatı verir Bu nedenle, gerçek ölümün ardından söz konusu tıbbi ölüme de değinmek, hepimizin bedenini bekleyen mezar hakkında biraz düşünmek gerekir

Bedenin Ölümü Nasıl Olur?

Ölüm anında ruh, bu dünyadaki insanların içinde yaşadıkları boyuttan ayrılırken, geride cansız bedenini bırakır Deri değiştiren canlılar gibi, bu dünyadaki bedenini geride bırakır ve asıl hayatına doğru ilerler

Ancak geride kalan bedenin karşılaşacakları da ibret vericidir Özellikle bu bedene hayattayken gereğinden fazla değer verenler için

Ölüm anından itibaren de, bedeninizle hiçbir ilişkiniz kalmayacak Hayat boyu “ben dediğiniz ve sahiplendiğiniz o beden, sıradan bir et parçası haline gelecek Ölümünüzle birlikte bedeninizi başka insanlar taşımaya başlayacaklar Etrafta ağlayanlar, “daha dün buradaydı, “dağ gibi adamdı diyenler olacak Sonra o bedeni alıp evin bir odasına, belki de morga koyacaklar Orada bir gece bekleyecek Ertesi gün gömme işlemleri başlayacak Cansız bedeni alıp gasil haneye götürecekler Görevli, kaskatı kesilmiş olan bedeninizi soğuk suyla yıkayacak Ancak bu aşamada ölümün izleri de bedende aşikâr hale gelecek Morarmalar başlayacak

Daha sonra bedeni beyaz bir bezle, kefenle saracaklar Sonra da tahta tabuta koyup üstüne yeşil bir örtü örtecekler Cenaze arabası gelecek, tabutu devralacak Araba mezarlığa doğru ilerlerken, yolda hayat devam edecek Bazı insanlar cenaze geçiyor diye saygı gösterecek, çoğu kendi işine bakacak Sonra mezarlığa gelinecek Tabut, sizi sevenler ya da seviyor gibi görünenler tarafından ellerde taşınacak Etrafta muhtemelen yine ağlayanlar, sızlananlar olacak Sonra o kaçınılmaz yere, mezara gelinecek Üstünde sizin isminiz yazılı… Bedeni tabuttan çıkarıp beyaz kefenle birlikte mezarın içine atacaklar Ve sonra son iş yapılacak Ellerine kürek alanlar, beyaz kefenin içindeki bedenin üzerine toprak atmaya başlayacaklar Kefenin ağzını açıp içine de toprak atacaklar Ağzınıza, burnunuza, boğazınıza, gözlerinize topraklar dolacak Topraklar yavaş yavaş kefeni örtecek Biraz sonra işleri bitecek ve gidecekler Mezarlık her zamanki derin sessizliğine bürünecek Gidenler, kendi hayatlarına geri dönecekler, ama gömülen beden için artık hayatın hiçbir anlamı kalmamış olacak Dünyadaki hiçbir güzellik, hiçbir güzel ev, güzel insan, güzel manzara artık o beden için bir şey ifade etmeyecek Bedeniniz, hiçbir dostunuzla artık görüşemeyecek Beden için var olan tek şey, artık yalnızca toprak ve onun içindeki bakteri ve kurtlar olacak

Ölüm Hakkında Hadisler ve Ayetler

“Her can ölümü tadıcıdır

– “Onlar için bir ecel tayin ettik ki onda hiç şüphe yoktur

– Biz senden önce de hiçbir beşere dünyada ebedîlik vermedik Şimdi sen ölürsen, onlar baki mi kalacaklardır?

– “Yeryüzünde bulunan her canlı fanidir

– “O, hanginizin daha güzel amel yapacağınızı denemek için ölümü de dirimi de takdir edip yaratandır

– “Allah’ın emir ve kazası olmadıkça hiç bir kimseye ölmek yoktur O, vadesiyle yazılmış bir yazıdır

– “Binlerce kişinin ölüm korkusuyla beldelerini terk ettiklerini görmedin mi? Allah onlara “ölün dedi, sonra da kendilerini diriltti

– “Şöyle de: Siz evlerinizde olsaydınız bile üzerlerine öldürülmesi yazılmış olanlar, yine şüphesiz öldürülecekleri yerlere çıkıp giderlerdi

– “Nerede olursanız olun, tahkim edilmiş yüksek kalelerde bile bulunsanız ölüm sizi bulur

– Bir gün bakarsın ki, ölüm baygınlığı gerçek olarak gelmiş “işte bu, senin kaçıp durduğun şey denilmiştir

– “Hani Rabbin Âdemoğullarından onların sırtlarından zürriyetlerini çıkarıp kendilerini nefislerine şahit tutmuş; Ben sizin Rabbiniz değil miyim? demişti Onlar da; Evet, (Rabbimizsin), şahit olduk demişlerdi İşte bu şahitlendirme, kıyamet günü; Bizim bundan haberimiz yoktu dememeniz içindir

– Peygamber, Rabbinize iman etmeniz için hepinizi davet edip, dururken, size ne oluyor ki, Allah’a iman etmiyorsunuz? Hâlbuki O, sizden kesin teminat almıştır

– “Son sözü La ilahe illallah olan kimse Cennet’e girer

– “Ölülerinize; “Lâ ilahe illallah’ı telkin ediniz Çünkü ölüm halinde onu söyleyen bir mümini bu kelime Cehennem’ den kurtarır

– Peygamber Efendimiz (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) , Beytullah için “Ölü ve dirilerinizin kıblesidir buyurmuş

Hz Fatıma (radıyallâhu anh), Rafi’nin annesine; “Beni kıbleye çevir demiştir

“Ey oğullarım! Allah sizin için İslam (dinini) beğenip seçti O halde siz de ancak Müslümanlar olarak can verin

“Ey iman edenler! Allah’tan nasıl korkmak lazımsa öylece korkun Sakın siz, Müslüman olmaktan başka bir sıfatla ölmeyin

“Ey Rabbimiz! Artık bizim günahlarımızı yarlığa, kusurlarımızı ört, canımızı da iyilerle beraber al

“Ey Rabbimiz! Üstümüze sabır yağdır, bizi Müslümanlar olarak öldür

Cenaze İle İlgili Hatalar

Dünyasını değiştiren Müslümanlara karşı, hayatta bulunakların yapması gereken bir takım görevler vardır Bunların bir kısmı hakkiyle bilinmediği için, tatbikat esnasında halk arasında bazı hatalar yapılmaktadır Bu hatalar İslami hududu aşmakta ve bidatlara ulaşabilmektedir Bu hataları şöyle sıralayabiliriz;

Su Salâsı : Bazı yerlerde cenaze, yıkanmak üzere teneşirin üzerine konulduğunda Salâ vermek adeti vardır Saadet asrında ve onu takip eden zamanlarda görülmeyen ve İslami eserlerde bulunmayan bu adet bidattır Esasen cenaze yıkanmadıkça, onun yanında Kur’an okunmaya bile müsaade yoktur Kitabı İlahi’yi okumak arzu eden, başka bir odaya geçerek bu isteğini yerine getirebilir

Cenazenin Kefenine Ahitname Koymak : Bir takım kimseler, ölünün mü’min olduğunu ifade eden ibarekleri ve mübarek kelimeleri onun kefenine veya alnın yazmakta, yahut yazılmış bulunan bir kağıdı kefenin içine koymaktadırlar Bunu yapmakta fayda olacağını ifade eden bazı beyanlar bulunmakta ise de, muteber eserler hassasiyetle mahzurunu işaret etmektedirler

Cenazenin Bekletilmesi: Vefat eden bir kimsenin, başka bir şehirde bulunan yakınlarının yetişmesi için, ölünün yıkanması ve gömülmesi ile alakalı dini vazife saatlerce, bazen bir gün bile geciktirilmektedir Dinin emirlerinin tehiri pahasına, bir kimsenin gelmesini beklemek, İslami esaslarla bağdaşmayacak bir davranıştır

Cenazenin Tezkiyesi: Bazen cenaze evinde, bazen musallada, vazifeli kimse tarafından “Merhumu nasıl bilirsiniz? diye sorulduğu görülmektedir Bu meselenin dayanağını bilmeyen bazı kimseler, bu uygulamanın doğru olmayacağına dair, çeşitli beyan ve sırf akla dayalı muhakemeler yürütmektedirler

Ölüm ve Cenaze Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Tuvalette Ölmek Kötülük İşaretimi?

Bizler perdenin arkasını bilemeyiz Hangi yerde ne şekildeki ölüm hakkımızda hayırlıdır kestiremeyiz Hüsnüzanna memuruz Şunu biliriz ki, bir ömür boyu İslami hayat yaşayanların amellerini Rabbimiz zayi etmez Bunu ayetinde kendisi buyurmaktadır

– Allah sizin imanınızı zayi etmez İmanla işlediğiniz amelleriniz boşuna gitmez

– Allah zerre kadar kuluna zulmetmez Zerre kadar da amelinizi yok etmez

Mühim olan imanlı ve amelli yaşamaktır Ölmenin şekli ve yeri o kadar mühim değildir İmanlı insan tuvalette ölse de imanın icabı olarak cennete gider İmansız insan camide de ölse imansızlığının gereği cehennemi boylar Hayat boyu İslami yaşayanın kötü görünüşlü ölmesi amelinin zayi olduğuna delil sayılmaz Allah iman etmiş kimsenin amelini zayi etmez Hem de zerresini bile

Üzülecek bir görünüş içinde ölmek günahının affına sebep de olabilir Biz hüsnüzanna memuruz Suizan bize layık olmaz Hüsnüzannımızda yanılmış olsak günah yoktur Ama suizannımızda yanılsak günah vardır Bunu unutmamak gerek

Kimlerin cenaze namazı kılınmaz?

Müslüman olmayanların cenaze namazı kılınmaz İslam bilginleri, annesini veya babasını kasten öldüren, çatışmada öldürülmesi halinde, yol kesen ve meşru devlet düzenine isyan suçu işleyenlerin de cenaze namazlarının kılınmayacağını söylemişlerdir

– Öldükten Sonra Dirilmek Var Mı?

Öldükten sonra tekrar dirilmek de “Amentü deki Ahiret gününün içindedir Bu diriliş sadece ruhların diriliği değil, ruhların cesetlerine dönerek, ruh ve ceset iç içe ölümden sonra tekrar dirilecektir

Peygamber Efendimize gelip soruyorlar: “Bu çürümüş, dağılmış kemikleri kim diriltecek? Cenabı Hak cevap veriyor:

“Ey Resulüm! De ki onları ilk defa var eden kimse ise, ikinci defa da o diriltecektir ve o her türlü yaratmayı bilir

Ahireti inkâr edenler; öldüğümüz, toprak ve kemik olduğumuz zaman mutlaka dirilecekmiyiz? İlk atalarımız da mı dirilecek derler?

“Ey Muhammed! De ki; Evet hem de bayağılaşmış olarak dirilecekler Tek bir çığlık, hemen ayağa kalkıp baka kalırlar, vay halimize! Bu hesap günüdür derler

Ölü Doğan Çocuk Yıkanır mı?

Ölü olarak doğan çocuğa isim konulur, yıkanır ve kefenlenerek defnolur Ancak namazı kılınmaz