Öncelikle Ekonomik Büyüme Diyarı Türkiye'den Selamlar: Türkiye Büyüyor Ama Hissediyor muyuz?

Türkiye pandeminin ortasında tüm dünya küçülürken büyümüş bir ülke! 2020 ikinci çeyrekte bir gerileme görülse de çabucak toparlanmıştı. 

Ekonomik programlarda artık hepimiz öğrendik: Büyüme öncelikli! Enflasyon, istihdam, dolar hepsi bir yana büyüme bir yana! Tüm dünyanın mali sıkılaştırmaya gittiği periyotta bunu genişleyerek de görebiliyoruz lakin ya hissedebiliyor muyuz? Büyümenin yan tesirlerini de yaşadığımız son periyotta uzmanlar büyümeyi nasıl yorumluyor? 

Sizin cüzdanınız ne kadar büyüdü?


Türkiye'nin büyümesi pandemide de öne çıkmıştı



Piyasalarda bu hafta kritik bilgiler izleniyor. Rusya-Ukrayna savaşını yakından takip ederken perşembe günkü enflasyon verisi öncesinde de bugün 2021 yılı büyüme sayılarını karşıladık. 

Türkiye 2021 yılı son çeyrekte 9,1 büyürken, ikinci çeyrekten gelen güçlü tesir ile yıllık bazda yüzde 11 oranında büyüme gerçekleştirdi. Tabi bilgide geçen yılın oranlarının düşüş olmasının da tesiri yadsınamaz. Anca geçen yıl pandemide dahi Türkiye dünyada Çin ile birlikte pozitif büyüyen iki ülkeden biri olmuş hatta OECD ülkeleri içinde son çeyrekte olumlu büyüme yakalayan tek ülke olmuştu.

Büyüme nedir?



'Büyüme nedir?' ile başlamak ister misiniz? Merkez Bankası tarafından hazırlanan bir görüntüde bunu kısaca ve güzelce anlatıyor. Okumak isteyenlere biz de burada anlatıyoruz: 

Ekonomik büyüme, gerçek gayrisafi yurt içi hasıladaki artış oranıdır. Gayrisafi yurt içi hasıla da bir ülkede aşikâr bir vakit içerisinde üretilen son mal ve hizmetlerin piyasa değeridir! 3 sistemle hesaplanır: Üretim, harcama ve gelir! Cari fiyatlarla hesaplandığında nominal, belli bir yılın fiyatlarına nazaran hesaplanırsa gerçek GSYH hesaplanır. Gerçek hesaplama enflasyondan arındırılmış olup artması düzgün bir şeydir. Kişi başına düşen GSYH de nüfusa bölündüğünde ortaya çıkan kıymettir. 

İzlemek isteyenler şuraya????Ekonomik Büyüme Nedir?

Büyümenin ayrıntıları ne anlatıyor?



Dünya'da Bader Aslan bugün büyüme ile ilgili yazısında ayrıntılara değinirken, Şebnem Turhan da haberinde 2022 beklentilerine değiniyor. Ayrıntılara bakıldığında hane halkı harcamalarının arttığını lakin maaşların azaldığını gördüğümüz büyümenin ayrıntıları bize ne söylüyor?

Vatandaş enflasyon yükselecek diye harcarken, maaşlar gerilemiş



Harcama metoduyla büyüme hesabına nazaran ise vatandaşın tüketimi 2021 yılını sırtlamış görünüyor. 2021 uzunluğu vatandaşın tüketimi yüzde 15,1 büyürken, Türkiye iktisadına katkısı 9 puan oldu. Özellikle son çeyrekte kur atağı, alım gücü kaybı ve daha da yükselecek enflasyon telaşlarıyla vatandaşlar harcama taleplerini öne çekmişti.

2021 yılının son çeyreğinde ise işgücü ödemelerinin gayrisafi katma paha içindeki hissesi yüzde 25,8'e geriledi ki bu son yıllarda görülen en düşük hisseye işaret ediyor. Son 10 yılın en süratli büyümesini sağlasa da Türkiye iktisadı yaratılan katma bedelden çalışanların hissesi süratli eridi. Analistler büyümeden her sınıfın gereğince faydalanmadığına dikkat çekerken tekrar bilhassa son çeyrekteki kur atağıyla sermayenin hissesi yani net işletme artığı/katma gelir yüzde 57,8'e fırladı. 2021'de ise tekrar sermayenin hissesi net işletme artığı/katma gelir 2020'deki yüzde 49,3 düzeyinden yüzde 52,6'ya süratle yükseldi. Bu bilgiler gelir dağılımında epeyce sert bir bozulma yaşandığının da işareti.

Sektörlerin büyüme karnesi biraz karışık!



Üretim prosedürüyle büyüme hesabına nazaran tarım kesimi 2021 yılını yüzde 2,16 daralmayla tamamladı. Sanayi 2020’nin akabinde epeyce düzgün bir 2021 yılı geçirdi ve yüzde 16,6’lık büyümenin Türkiye iktisadına katkısı 3.26 puana geldi. 2022 için endüstride hala ihracatın tesiriyle çarklar dönmeye devam etse de dünyanın içinden geçtiği külfetli süreç sürat kaybına neden olacak.

İnşaat bölümü yılın son iki çeyreğini üst üste daralmayla geçirirken yılın tamamında ise yüzde 0,95 küçüldü. 

2022 için umut vermedi!



Pandemiyle sert daralan ve olağana geçilmeyle birlikte süratle toparlanan hizmetler dalı 2021 yılında yüzde 21,12 büyüdü lakin hem alım gücündeki daralma, hem TL’deki bedel kaybı hem de yüksek enflasyon ile üst üste gelen artırımlar hizmet dalının bu performansının 2022’de ivme kaybedeceğinin habercisi.

2020’deki genişleyici para siyasetleri ve açılan kredi muslukları sonrası 2021’de sürat kaybeden finans bölümü ise yılı yüzde 8,96 daralmayla kapattı. Finans kesiminde yeni KGF kampanyalarıyla hızlanma sağlanmaya çalışılıyor fakat siyaset faizine karşın yükselen kredi faizleri bu durumu biraz zora sokacak üzere görünüyor.

Dünya Bankası uyardı!



Dünya Bankası'nın Türkiye İktisat Monitörü raporunun son sayısında, 2021 yılında beklentilerin üzerinde güçlü bir büyüme kaydeden Türkiye iktisadının 2022 yılında artan yurt içi makroekonomik ve finansal zorlukların büyümeyi yavaşlatması ile birlikte çok daha düşük bir süratte büyümesi bekleniyor.

Sözcü'nün aktardığı rapor, son Ukrayna krizi öncesinde yazıldığı için, bu bağlamda artan riskleri kapsamıyor.

“Para siyaseti ayarlarında sıklıkla yapılan değişiklikler, ve geçtiğimiz eylül ayından bu yana gerçekleştirilen bir dizi faiz indirimi, Türk Lirası'nın tarihteki en düşük düzeylere inmesine ve enflasyonun rekor düzeylere yükselmesine yol açmıştır” diyen banka, “2021 yılında ihracatta önemli bir artış yaşanmasına karşın, bu zorluklar fakir hanehalkları için gerçek gelirleri aşındırmıştır.” değerlendirmesinde bulundu.

Ayrıca, her ne kadar gelir dayanaklarının ve tüketim sepetindeki değişikliklerin bu etkiyi hafifletmesi mümkün olsa da, Türkiye'de tüketici fiyatlarındaki yüzde 1'lik bir artışın fakir sayısını yüzde 2 arttırdığı iddia edildiğini belirten banka, “Resmi istatistiklere nazaran Ocak 2021'de yüzde 15 olan yıllık enflasyonun Ocak 2022 itibariyle yüzde 48,7'ye yükseldiği düşünüldüğünde, yoksulluk oranının 2021 yılında yüksek düzeylerde seyretmiş olması muhtemeldir” dedi.

Büyümenin yan tesirleri: Enflasyon



Ekonomistler büyümenin ayrıntılarında gelir dağılımındaki adaletsizliğe işaret ederken, öteki yandan da büyümenin yan tesirlerine dikkat çekiyor. Yani yeniden garibana vuran enflasyona! Büyüme bir yandan üretimi canlı tutarken, çarkların dönmesi için de gereken bollukta enflasyonla iktisadın ateşi çıkıyor. Yani ağrı kesiciyi içtiniz fakat midenize dokunuyor! O vakit ne yapmalı? 

Ünlü ekonomistlerden Prof. Dr. Burak Arzova gelir dağılımına işaret ederken, Mustafa Sönmez de enflasyona dikkat çekiyor. 

% 11 Büyüme Hissedildi mi? | Prof.Dr. Burak ARZOVA

Mustafa Sönmez: Yüksek enflasyon ile gerçekleşmiş büyüme sorgulanır