Örtük Data Nedir?

Örtük bilgi (tacit knowledge), öteki kişilere yazılı veya sözlü olarak anlatması kolay olmayan data türlerine verilen isimdir Genel Olarak, deneyimler aracılığıyla kazanılan ve açıklama edilmesi şiddet olan bilgiler örtük veri sınıfına girmektedirler Örtük bilginin karşıtı olan açık data ise, başkalarına yazılı veya sözlü olarak kolayca aktarılabilen veri türüdür Misal tahsis etmek gerekirse, “Türkiye ’nin başkenti Ankara ’dır biçiminde ifade edilebilen data açık bilgi sınıfına girmekteyken, bir müzik aleti aşırmak, bir dili konuşmak gibi veri ve beceriler örtük veri kapsamına girmektedir
Örtük veri kavramı öncelikle Michael Polanyi kadar 1958 yılında kullanılmıştır Polanyi sonraki dönemde yaptığı çalışmalarda insanların sahiden dile getirebildiklerinden çok daha artı şey bildikleri tezini öne sürmüştür Örtük data, kişilerin deneyimleri yoluyla edinildiği için aktarılması oldukça zordur Örtük bilgiyi aktarmanın en iyi yolu sosyal ilişkiler ve sanatkârçırak ilişkisi tarzı yöntemlerdir Açık bilgi genel olarak gerçekleri ifade ederken, örtük veri ise birşeyi yapabilme (knowhow) bilgisini içermektedir Dolayısıyla örtük veri çoğunlukla açık bilgiye göre daha kıymetli bir bilgi türüdür
Örtük bilginin başlıca özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
• Kişiseldir
• Bireylerin zihninde bulunur
• Yazılı ayla getirmesi zordur
• Genel Olarak deneyimle kazanılır
Örtük data ile açık veri arasındaki üç temel farklılık ise şunlardır:
1 Aktarılma mekanizmaları: Açık data kolaylıkla yazılı ya da sözlü olarak aktarılabilirken, örtük bilginin aktarımı oldukça güçtür Örtük bilginin aktarımı için, bilginin sahibi kişiyle yakın şekilde niyetlenmek ve bilgiye sahip kişinin bu bilgiyi aktarmayı aslında istemesi gerekmektedir Somurtkan halde aktarım başarısız olacaktır
2 Bilginin elde edilme şekli: Açık data mantıklı olarak elde edilebilir ve yazılı ışık halkası getirilip biriktirilebilir Örtük data ise, sadece pratik uygulamalar yoluyla elde edilebilir ve bireylerin zihninde birikmektedir Mantıksal çıkarımlar yoluyla örtük bilgiyi olmak imkansızdır
3 Bilgiyi biriktirme yöntemleri: Açık bilgiyi yazılmış yöntemlerle toplamak ve bir litaratür oluşturmak mümkündür Böylece başkaları da bu bilgiyi rahatça kullanabilir Örtük bilgide ise, bilgi yalnızca haberdar olan kişinin zihninde toplanmaktadır Bu sebeple bilen kişiyle iletişime geçmeden örtük bilgiyi olmak epeyce zordur
Örtük data genelde bir işin yapılma şeklindeki incelikleri içeren knowhow diye tabir edilen bilgileri içerdiği için, işletmeler için epeyce değerli bir veri türüdür Örtük bilgiyi işletme geneline yayacak mekanizmalar kurulmadığı takdirde, örtük bilgiye sahip kişi işten ayrıldığında işletme çok şiddet duruma düşebilecektir Mesela bir lokanta, şef aşçısının işten ayrılması durumunda ciddi müşteri kaybına uğrayabilir Bu noktada işletmelerin örtük bilginin çalışanlar arasında paylaşılmasını özendirme edecek mekanizmalar kurması, işletmenin varlığını sürdürebilmesi açısından elzemdir
Kaynakça:
enwikipediaorgwikiTacitknowledge