Osmanlı Baltalimanı Antlaşması Tarihi, Maddeleri ve Sonuçları

Osmanlı Baltalimanı Antlaşması Tarihi, Maddeleri ve Sonuçları
Baltalimanı Antlaşması 1838
1838 Baltalimanı Antlaşması
Baltalimanı Antlaşmasının maddeleri
Baltalimanı Antlaşması önemi


Baltalimanı Antlaşması


Baltalimanı Ticaret Konvansiyonu (16 Ağustos 1838) Osmanlı Devleti'nin Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı ile İstanbul'un Baltalimanı semtinde imzaladığı ticaret antlaşmasıdır

Osmanlı Devleti 1826'dan beri kendi gereksinim duyduğu yerli hammaddelerin tanıdık olmayan tüccarlar tarafından yurtdışına çıkarılmasını önleyen yedi vahid (tekel) sistemini uygulamaya koymuştu Bu sistem Büyük Britanya'nın çıkarlarına yerinde düşmüyordu ve İngilizler kendilerine Osmanlı topraklarında ayrıcalıklar verilmesi için Osmanlı Devleti'ne zorlama yapıyorlardı

Osmanlı Hariciye Nazırı Mustafa Reşit Paşa, Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın isyanını bastırmak için İngilizlerden destek istedi Bu yardıma karşılık olarak, Büyük Britanya'ya ticari bakımdan büyük imtiyazlar veren bir ticaret konvansiyonunu Baltalimanı'nda devlete olan yalıda imzaladı Konvansiyon 8 Ekim 1838'de Kraliçe Viktorya, bir ay sonra da Sultan II Mahmut tarafından onaylandı

Bu antlaşmanın bir takım maddeleri şunlardır:

1 Tekel sistemi kaldırıldı Britanyalılara diledikleri miktarda hammaddeyi satın alma imkânı verildi
2 İç ticarete Osmanlı vatandaşlarının yanı sıra Britanyalıların de katılması öngörüldü
3 Britanya vatandaşları Osmanlı ürünlerini Osmanlı tebâsından tâcirlerle aynı aidat koşulları altında satın alma hakkına sahip oldular
4 Britanyalılarla olan transit ticaretten alınan ödenti devlete ait kaldırıldı
5 Büyük Britanya gemileriyle gelen Britanya malları için bir kere gümrük ödendikten sonradan, mallar müşteri göre nereye götürülürse götürülsün yeniden gümrük ödenmeyecekti

Yukarıda sıralanan maddelerin sonuncusu, Britanya vatandaşları Osmanlı Devleti sınırları içinde ticaret yaparken Osmanlı vatandaşlarından bile daha eksik ödenti ödeyecekleri anlamına geliyordu Örnegin Selanik'ten İstanbul'a mülk gönderen Müslüman yerli tüccar devlete transit gümrük vergisi ödediği halde Britanyalı tüccar bu vergiden muaf olmuş ve Müslüman tüccarların bir başka Osmanlı şehrine mülk göndermesine, ticaret yapmasına yüksek vergilerden dolayı aslında imkân kalmamıştı

18381841 yıllarında buna benzer antlaşmalar Fransa, İsveç, Norveç, İspanya, Hollanda, Belçika, Danimarka ve Portekiz'le de imzalandı Bu antlaşmalar kapitülasyon sistemini sağlamlaştırdı, Osmanlı sanayine büyük bir darbe vurdu Osmanlı Devleti'nin öteki devletlere borçlanmasına yol açtı ve parasal çöküntüsünü hızlandırdı *