iltasyazilim
FD Üye
Osmanlı Devletinin Büyüme Devri (14531579)
Yükselme Devri Padisahları
*Fatih (IIMehmet),
*IIBayezıt,
*Yavuz Sultan Selim,
*Kanuni Sultan Süleyman,
*II Selim,
*III Murat
FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ (14511481)
İstanbul'un Fethi (29 MAYIS 1453):
İstanbul'un Fethini Gerektiren Sebepler:
1)Bizans'ın Osmanlı sehzadelerini koruyarak ve kıskırtarak, taht kavgalarına niçin olması,
2)Bizans'ın Osmanlı'ya karsı düzenlenen Haçlı seferlerini tesvik etmesi,
3)Osmanlı toprak bütünlüğünü bozan bir konumda olması
4)İstanbul'un boğaza dominant bir konumda olması ve bu yüzden Karadeniz Akdeniz su yolunun anahtarı konumunda olması
Fatih'in Fethi Kolaylaştırmak için Aldığı Tedbirler:
1)Bizans'a denizden gelebilecek yardımı durdurmak amacıyla Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli hisarını yaptırdı
2)Bizans'a Balkanlardan gelebilecek mümkün Haçlı yardımını önlemek için hudut boylarına akıncı birlikleri gönderdi
3)Surlara karsılık, Sahi adı verilen büyük toplar döktürdü
4)Haliçteki zincire karsılık gemileri karadan yürüterek Haliç'e soktu
İstanbul'un Fethini Kolaylaştıran Nedenler:
1)Bizans ordu ve donanmasının zayıf olusu,
2)Kusatma sırasında Avrupa'dan destek alamaması
İstanbul'un Fethinin Dünya Tarihi Bakımından Sonuçları:
1)Venedik ve Ceneviz ticareti negatif yönde etkilenmistir
2)Bin takvim Bizans imparatorluğu tarihe karışmıstır
3)Ortaçağ kapanmıs, Yeniçağ baslamıstır
4)İstanbul'dan kaçan Bizans'lı bilim adamları Avrupa'da Rönesans ve reform hareketlerinin baslamasında etkili olmuşlardır
5)Feodalite sistemi çözülmeye başlamıştır
İstanbul'un Fethinin Türk Tarihi Bakımından Sonuçları:
1)Osmanlı Devleti Büyüme dönemine girmistir
2)Başkent Edirne'den İstanbul'a taşınmıştır
3)Osmanlı toprak bütünlüğü sağlanmıştır Osmanlı'nın AnadoluRumeli geçişi kolaylaşmıştır
4)Osmanlı toprakları aralarında sürekli sorun çıkaran bir fitne yuvası ortadan kaldırılmıstır
5)KaradenizAkdeniz deniz ticaret yolunun denetimi Osmanlılar'a geçmiştir
6)Osmanlı Devleti İslam dünyasında haklı bir şöhret ve itibara kavuşmuştur
Fatih Dönemi Manâlı Olayları
Balkanlarda Fetihler
Anadolu'da Fetihler
Denizlerde Fetihler ve Seferler
Belgrat hariç tüm Sırbıstan
Cenevizlilerden Amasra alındı,
Bir Takım Ege adaları alındı
Candaroğullarından Sinop alındı
Arnavutluk fethedildi
Karamanoğullarından Konya ve Eğriboz adaları alındı
BosnaHersek fethedildi Karaman alındı
EflakBoğdan fethedildi
Trabzon Rum İmparatorluğuna son verildi
Mora Yarımadası fethedildi
Kırım Hanlığı Osmanlılara bağlandı
Otlukbeli Savası yapıldıAkkoyunlu DevletiOsmanlı arasındaki bu savaşı Osmanlılar kazandı
İtalya Seferi yapıldı
II BAYEZIT DÖNEMİ (14821512)
MANÂLI OLAYLAR:
1)Cem Sultan Olayı
2)OsmanlıVenedik İliskileri
3)Osmanlıİran İliskileri ve Sah Kulu İsyanı
4)OsmanlıMemlük İliskileri
5)Anadolu'da Türk Birliğini Sağlama Çabaları
Cem Sultan Olayı:
Fatih'in ölümüyle oğulları II Bayezıt ve Cem Sultan arasında taht kavgası başlamıs, Cem Sultan Bayezıt'a köşeye kıstırılmış ve Darı'daki Memlük Devletine sığınmıştır Bir süre sonradan her tarafta Anadolu'ya gelen Cem Sultan her yerde taht mücadelesine girişmiş, oysa tekrar başarısız olarak, bu defa da Rodos adasına kaçarak, buradaki SAİNT JEAN ŞÖVALYELERİNE sığınmıstıŞövalyeler Cem'i Papaya teslim etmişler,daha sonra Fransa'ya gönderilen Cem burada ölmüştür
Cem Olayının Osmanlı Devletine Etkileri:
1)Cem'in hırıstiyanların eline geçmesi, batılı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç islerine karışmasına niçin olmuştur
2)Osmanlılar'ın batıdaki fetihlerinin durmasına neden olmuştur
3)Cem Sultan'ın Memlükler'e sığındığı dönemde bu devlet kadar padişah gibi karsılanıp, himaye görmesi, OsmanlıMemlük iliskilerinin daha da bozulmasına sebep olmustur
OsmanlıVenedik İlişkileri:
Bu dönemde de Venedikliler'le deniz savası yapılmış, Osmanlılar yenilmiştir
Osmanlıİran İlişkileri:
İran'da Akkoyunlu Devleti'nin yerine SAFEVİ DEVLETİ kurulmustu
Safeviler:
a)Doğu Anadolu'yu fethetmek istiyorlardı
b)Anadolu'ya gönderdikleri dervislerle Sii mezhebini Anadolu'da yaymaya çalısıyorlardı Safevilerin bu faaliyetleri sonucu 1511 yılında Anadolu'da ŞAH KULU İSYANI çıktı O sırada Trabzon valisi olan Şehzade SELİM (Yavuz), babası II Bayezıt'ın Safevi ve şii tehlikesine karşısında tatmin edici önlem almaması üstüne Yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu
II Bayezit Döneminde OsmanlıMemlük İlişkileri:
Osmanlı Memlük iliskilerinin bozulma sebepleri:
a)Fatih Döneminde Hicaz su yolları meselesiFatih Memlük Sultanına Mekke yolunda zorunlu önlemlerin alınarak hacıların rahatça seyahat etmelerinin sağlanmasını rica etmistiAncak Memlükler bu isteği iç islerine karısma seklinde yorumlamıslardı
b)Memlükler'in Cem Sultan'ı himaye etmeleri,
c)Osmanlı Devleti ile Memlük Devleti arasında yeralan Güneydoğu Anadolu'daki Dulkadiroğulları Beyliği yüzünden iki devletin çekismesi
NETICE: Osmanlı Devleti ile Memlükler arasında 8 yıl süren savaş yaşandı Bu savas boyunca iki taraf birbirlerine karşı avantaj sağlayamadılar
Karamanoğulları Beyliğine Son Verilmesi:
II Bayezıt döneminde Cem olayına karıstığı için bu beylik kesin olarak ortadan kaldırıldı
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (15121520)
Babası II Bayezıt'ın doğudaki Safevi tehlikesine karsı önlem almaması üzerine, Yavuz Sultan Selim
yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padisah oldu
ANEKDOT: Bu durum Yeniçerilerin bir sehzadenin tahta geçmesinde aracısız rol oynadıkları ilk gelismedir
Yavuz Döneminin Manâlı Olayları
1)Sehzadeler Sorunu
2)İran Seferi ve Çaldıran Savası(1514)
3)Turnadağ savası(1515)
4)Mısır Seferi(Memlük Seferi)
Şehzadeler Sorunu :
Yavuz Sultan Selim babasının yerine tahta geçtikten daha sonra, ağabeyleri Ahmet ve Korkut'un tahtı ele geçirmelerini alıkoymak amacıyla Fatih Kanunnamesine dayanarak sehzadeleri etkisiz ışık halkası getirdi
ANEKDOT: Bu Nedenle Yavuz, Cem olayına benzer bir olayın yasanması ve Avrupanın işe karısmasını engellemis oldu
İran Seferi ve Çaldıran Savaşı (1514)
Sebepi Safevilerin Doğu Anadolu'yu fethetmek istemeleri ve Şiilik propagandası yapmalarıdır
1514 yılında Safevi Devleti hükümdarı ŞAH İSMAİL ile Osmanlı Hükümdarı YAVUZ aralarında ÇALDIRAN ovasında yapıldı Savaşı Osmanlılar kazandı
Önemi: Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da şiilik tehlikesi ortadan kalktı
Turnadağ Savaşı (1515)
Bu savasla Anadolu Beyliklerinin(Dulkadir ve Ramazanoğulları) siyasi varlığı kesin olarak sona erdi
Böylece Anadolu Türk Birliği sağlandı
Mısır Seferi (MEMLÜK SEFERİ)
Sebepleri:
a)Fatih döneminde baslayan Hicaz su yolları meselesi
b)Memlüklerin Cem Sultan'ı himaye etmeleri
c)Osmanlılar ile Memlükler aralarında Dulkadiroğulları yüzünden çekisme
d)Memlüklerin Sah İsmail ile ittifak kurmaları
e)Yavuz'un Memlük topraklarını ele geçirerek BAHARAT yolunu denetleme altına olmak istemesi
f) Her iki devletinde Türkİslam dünyasının lideri olma mücadelesi
Savaslar: Yavuz Sultan Selim 1516' da MERCİDABIK Savasında Memlük ordusunu yenerek Suriye ve
Filistin topraklarına sahip oldu1517'de RİDANİYE Savasında Memlük ordusunu ikinci defa yenerek, bu devleti ortadan kaldırdıMısır toprakları Osmanlılara katıldı
Darı Seferinin Sonuçları:
1)Memlük Devletinin ortadan kalkmasıyla bu devletin toprakları Osmanlılara katıldı( Suriye, Filistin, Hicaz,Darı)
2)Baharat yolunun denetimi Osmanlı Devletine geçti
3)Halifelik ve İslam'ın tanrısal emanetleri Osmanlılara geçti (Böylece Osmanlı Devleti İslam Dünyasının Lideri oldu)
4)Venedikliler Kıbrıs Adası için Memlüklere verdikleri vergiyi Osmanlılara vermeye basladılar
ANEKDOT: Osmanlı Devleti Baharat yolundan beklenen ticari kazancı elde edemedi Çünkü Avrupalıların Ümit
Burnu'nu bulmalarıyla Coğrafi yollar değismistir
ANEKDOT: Yavuz'un İran ve Mısır seferleri sonucunda burada yer alan kültürel eserler ile bilim adamları ve
sanatçılar İstanbul'a getirilmis, bu nedenle Osmanlı Kültüründe doğunun etkisi artmıstır
Yavuz Sultan Selim'in Doğu Siyaseti:
Yavuz Sultan Selim'in amacı bütün Türkleri ve müslümanları tek bayrak altına toplayarak Türkİslam
birliğini sağlamaktı
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (15201966)
Yavuz Sultan Selim'in Şark Çıbanı hastalığından ölmesi üstüne oğlu ISüleyman herhangi bir taht kavgasına girmeden padisah olmustur Çünkü Yavuz'un hayattaki tek oğluydu
Kanuni Döneminin Manâlı Olayları
İÇ İSYANLAR:
Canberdi Gazali İsyanı :
Yavuz göre Suriye Valiliğine atanan eski Memlük komutanlarından Canberdi Gazali, Yavuz'un ölümünü fırsat kasten ayaklanmıs ve ortadan kaldırılmıstır
Ahmet Paşa İsyanı :
Kanuni kadar Darı'a vali olarak gönderilen Ahmet Paşa ayaklanmıs ve ortadan kaldırılmıstır
ANEKDOT: Bu iki isyan Memlük Devletini yeniden inşa etmek nedeniyle ortaya çıkmıstır
Baba Zünnun İsyanı:
Yozgat'da arazi meselesinden çıkmıs gibi gösterilen bir Şii ayaklanmasıdır
Kalenderoğlu İsyanı :
Konya'da Hacı Bektası Veli soyundan geldiğini ileri süren Kalenderoğlu kadar çıkarılmıs bir şii ayaklanmasıdır *
Yükselme Devri Padisahları
*Fatih (IIMehmet),
*IIBayezıt,
*Yavuz Sultan Selim,
*Kanuni Sultan Süleyman,
*II Selim,
*III Murat
FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ (14511481)
İstanbul'un Fethi (29 MAYIS 1453):
İstanbul'un Fethini Gerektiren Sebepler:
1)Bizans'ın Osmanlı sehzadelerini koruyarak ve kıskırtarak, taht kavgalarına niçin olması,
2)Bizans'ın Osmanlı'ya karsı düzenlenen Haçlı seferlerini tesvik etmesi,
3)Osmanlı toprak bütünlüğünü bozan bir konumda olması
4)İstanbul'un boğaza dominant bir konumda olması ve bu yüzden Karadeniz Akdeniz su yolunun anahtarı konumunda olması
Fatih'in Fethi Kolaylaştırmak için Aldığı Tedbirler:
1)Bizans'a denizden gelebilecek yardımı durdurmak amacıyla Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli hisarını yaptırdı
2)Bizans'a Balkanlardan gelebilecek mümkün Haçlı yardımını önlemek için hudut boylarına akıncı birlikleri gönderdi
3)Surlara karsılık, Sahi adı verilen büyük toplar döktürdü
4)Haliçteki zincire karsılık gemileri karadan yürüterek Haliç'e soktu
İstanbul'un Fethini Kolaylaştıran Nedenler:
1)Bizans ordu ve donanmasının zayıf olusu,
2)Kusatma sırasında Avrupa'dan destek alamaması
İstanbul'un Fethinin Dünya Tarihi Bakımından Sonuçları:
1)Venedik ve Ceneviz ticareti negatif yönde etkilenmistir
2)Bin takvim Bizans imparatorluğu tarihe karışmıstır
3)Ortaçağ kapanmıs, Yeniçağ baslamıstır
4)İstanbul'dan kaçan Bizans'lı bilim adamları Avrupa'da Rönesans ve reform hareketlerinin baslamasında etkili olmuşlardır
5)Feodalite sistemi çözülmeye başlamıştır
İstanbul'un Fethinin Türk Tarihi Bakımından Sonuçları:
1)Osmanlı Devleti Büyüme dönemine girmistir
2)Başkent Edirne'den İstanbul'a taşınmıştır
3)Osmanlı toprak bütünlüğü sağlanmıştır Osmanlı'nın AnadoluRumeli geçişi kolaylaşmıştır
4)Osmanlı toprakları aralarında sürekli sorun çıkaran bir fitne yuvası ortadan kaldırılmıstır
5)KaradenizAkdeniz deniz ticaret yolunun denetimi Osmanlılar'a geçmiştir
6)Osmanlı Devleti İslam dünyasında haklı bir şöhret ve itibara kavuşmuştur
Fatih Dönemi Manâlı Olayları
Balkanlarda Fetihler
Anadolu'da Fetihler
Denizlerde Fetihler ve Seferler
Belgrat hariç tüm Sırbıstan
Cenevizlilerden Amasra alındı,
Bir Takım Ege adaları alındı
Candaroğullarından Sinop alındı
Arnavutluk fethedildi
Karamanoğullarından Konya ve Eğriboz adaları alındı
BosnaHersek fethedildi Karaman alındı
EflakBoğdan fethedildi
Trabzon Rum İmparatorluğuna son verildi
Mora Yarımadası fethedildi
Kırım Hanlığı Osmanlılara bağlandı
Otlukbeli Savası yapıldıAkkoyunlu DevletiOsmanlı arasındaki bu savaşı Osmanlılar kazandı
İtalya Seferi yapıldı
II BAYEZIT DÖNEMİ (14821512)
MANÂLI OLAYLAR:
1)Cem Sultan Olayı
2)OsmanlıVenedik İliskileri
3)Osmanlıİran İliskileri ve Sah Kulu İsyanı
4)OsmanlıMemlük İliskileri
5)Anadolu'da Türk Birliğini Sağlama Çabaları
Cem Sultan Olayı:
Fatih'in ölümüyle oğulları II Bayezıt ve Cem Sultan arasında taht kavgası başlamıs, Cem Sultan Bayezıt'a köşeye kıstırılmış ve Darı'daki Memlük Devletine sığınmıştır Bir süre sonradan her tarafta Anadolu'ya gelen Cem Sultan her yerde taht mücadelesine girişmiş, oysa tekrar başarısız olarak, bu defa da Rodos adasına kaçarak, buradaki SAİNT JEAN ŞÖVALYELERİNE sığınmıstıŞövalyeler Cem'i Papaya teslim etmişler,daha sonra Fransa'ya gönderilen Cem burada ölmüştür
Cem Olayının Osmanlı Devletine Etkileri:
1)Cem'in hırıstiyanların eline geçmesi, batılı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç islerine karışmasına niçin olmuştur
2)Osmanlılar'ın batıdaki fetihlerinin durmasına neden olmuştur
3)Cem Sultan'ın Memlükler'e sığındığı dönemde bu devlet kadar padişah gibi karsılanıp, himaye görmesi, OsmanlıMemlük iliskilerinin daha da bozulmasına sebep olmustur
OsmanlıVenedik İlişkileri:
Bu dönemde de Venedikliler'le deniz savası yapılmış, Osmanlılar yenilmiştir
Osmanlıİran İlişkileri:
İran'da Akkoyunlu Devleti'nin yerine SAFEVİ DEVLETİ kurulmustu
Safeviler:
a)Doğu Anadolu'yu fethetmek istiyorlardı
b)Anadolu'ya gönderdikleri dervislerle Sii mezhebini Anadolu'da yaymaya çalısıyorlardı Safevilerin bu faaliyetleri sonucu 1511 yılında Anadolu'da ŞAH KULU İSYANI çıktı O sırada Trabzon valisi olan Şehzade SELİM (Yavuz), babası II Bayezıt'ın Safevi ve şii tehlikesine karşısında tatmin edici önlem almaması üstüne Yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu
II Bayezit Döneminde OsmanlıMemlük İlişkileri:
Osmanlı Memlük iliskilerinin bozulma sebepleri:
a)Fatih Döneminde Hicaz su yolları meselesiFatih Memlük Sultanına Mekke yolunda zorunlu önlemlerin alınarak hacıların rahatça seyahat etmelerinin sağlanmasını rica etmistiAncak Memlükler bu isteği iç islerine karısma seklinde yorumlamıslardı
b)Memlükler'in Cem Sultan'ı himaye etmeleri,
c)Osmanlı Devleti ile Memlük Devleti arasında yeralan Güneydoğu Anadolu'daki Dulkadiroğulları Beyliği yüzünden iki devletin çekismesi
NETICE: Osmanlı Devleti ile Memlükler arasında 8 yıl süren savaş yaşandı Bu savas boyunca iki taraf birbirlerine karşı avantaj sağlayamadılar
Karamanoğulları Beyliğine Son Verilmesi:
II Bayezıt döneminde Cem olayına karıstığı için bu beylik kesin olarak ortadan kaldırıldı
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ (15121520)
Babası II Bayezıt'ın doğudaki Safevi tehlikesine karsı önlem almaması üzerine, Yavuz Sultan Selim
yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padisah oldu
ANEKDOT: Bu durum Yeniçerilerin bir sehzadenin tahta geçmesinde aracısız rol oynadıkları ilk gelismedir
Yavuz Döneminin Manâlı Olayları
1)Sehzadeler Sorunu
2)İran Seferi ve Çaldıran Savası(1514)
3)Turnadağ savası(1515)
4)Mısır Seferi(Memlük Seferi)
Şehzadeler Sorunu :
Yavuz Sultan Selim babasının yerine tahta geçtikten daha sonra, ağabeyleri Ahmet ve Korkut'un tahtı ele geçirmelerini alıkoymak amacıyla Fatih Kanunnamesine dayanarak sehzadeleri etkisiz ışık halkası getirdi
ANEKDOT: Bu Nedenle Yavuz, Cem olayına benzer bir olayın yasanması ve Avrupanın işe karısmasını engellemis oldu
İran Seferi ve Çaldıran Savaşı (1514)
Sebepi Safevilerin Doğu Anadolu'yu fethetmek istemeleri ve Şiilik propagandası yapmalarıdır
1514 yılında Safevi Devleti hükümdarı ŞAH İSMAİL ile Osmanlı Hükümdarı YAVUZ aralarında ÇALDIRAN ovasında yapıldı Savaşı Osmanlılar kazandı
Önemi: Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da şiilik tehlikesi ortadan kalktı
Turnadağ Savaşı (1515)
Bu savasla Anadolu Beyliklerinin(Dulkadir ve Ramazanoğulları) siyasi varlığı kesin olarak sona erdi
Böylece Anadolu Türk Birliği sağlandı
Mısır Seferi (MEMLÜK SEFERİ)
Sebepleri:
a)Fatih döneminde baslayan Hicaz su yolları meselesi
b)Memlüklerin Cem Sultan'ı himaye etmeleri
c)Osmanlılar ile Memlükler aralarında Dulkadiroğulları yüzünden çekisme
d)Memlüklerin Sah İsmail ile ittifak kurmaları
e)Yavuz'un Memlük topraklarını ele geçirerek BAHARAT yolunu denetleme altına olmak istemesi
f) Her iki devletinde Türkİslam dünyasının lideri olma mücadelesi
Savaslar: Yavuz Sultan Selim 1516' da MERCİDABIK Savasında Memlük ordusunu yenerek Suriye ve
Filistin topraklarına sahip oldu1517'de RİDANİYE Savasında Memlük ordusunu ikinci defa yenerek, bu devleti ortadan kaldırdıMısır toprakları Osmanlılara katıldı
Darı Seferinin Sonuçları:
1)Memlük Devletinin ortadan kalkmasıyla bu devletin toprakları Osmanlılara katıldı( Suriye, Filistin, Hicaz,Darı)
2)Baharat yolunun denetimi Osmanlı Devletine geçti
3)Halifelik ve İslam'ın tanrısal emanetleri Osmanlılara geçti (Böylece Osmanlı Devleti İslam Dünyasının Lideri oldu)
4)Venedikliler Kıbrıs Adası için Memlüklere verdikleri vergiyi Osmanlılara vermeye basladılar
ANEKDOT: Osmanlı Devleti Baharat yolundan beklenen ticari kazancı elde edemedi Çünkü Avrupalıların Ümit
Burnu'nu bulmalarıyla Coğrafi yollar değismistir
ANEKDOT: Yavuz'un İran ve Mısır seferleri sonucunda burada yer alan kültürel eserler ile bilim adamları ve
sanatçılar İstanbul'a getirilmis, bu nedenle Osmanlı Kültüründe doğunun etkisi artmıstır
Yavuz Sultan Selim'in Doğu Siyaseti:
Yavuz Sultan Selim'in amacı bütün Türkleri ve müslümanları tek bayrak altına toplayarak Türkİslam
birliğini sağlamaktı
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ (15201966)
Yavuz Sultan Selim'in Şark Çıbanı hastalığından ölmesi üstüne oğlu ISüleyman herhangi bir taht kavgasına girmeden padisah olmustur Çünkü Yavuz'un hayattaki tek oğluydu
Kanuni Döneminin Manâlı Olayları
İÇ İSYANLAR:
Canberdi Gazali İsyanı :
Yavuz göre Suriye Valiliğine atanan eski Memlük komutanlarından Canberdi Gazali, Yavuz'un ölümünü fırsat kasten ayaklanmıs ve ortadan kaldırılmıstır
Ahmet Paşa İsyanı :
Kanuni kadar Darı'a vali olarak gönderilen Ahmet Paşa ayaklanmıs ve ortadan kaldırılmıstır
ANEKDOT: Bu iki isyan Memlük Devletini yeniden inşa etmek nedeniyle ortaya çıkmıstır
Baba Zünnun İsyanı:
Yozgat'da arazi meselesinden çıkmıs gibi gösterilen bir Şii ayaklanmasıdır
Kalenderoğlu İsyanı :
Konya'da Hacı Bektası Veli soyundan geldiğini ileri süren Kalenderoğlu kadar çıkarılmıs bir şii ayaklanmasıdır *