Osmanlı Devletinin Gerileme Donemi Ozeti

Osmanlı Devletinin Gerileme Donemi Ozeti


OSMANLI GERİLEME DONEMİ (1699 – 1792)
GERİLEME DONEMİ PADİŞAHLARI
II Mustafa (1695 – 1703)
III Ahmet (1703 – 1730)
I Mahmut (1730 – 1754)
III Osman (1754 – 1757)
III Mustafa (1757 – 1774)
I Abdulhamit (1774 – 1789)
III Selim (1789 – 1807)

1715 – 1718 OSMANLI – AVUSTURYA VE VENEDİK SAVAŞLARI
Mora halkının Venedik idaresinden memnun olmayıp Osmanlı ’dan yardım istemesi uzerine Venedik ile savaş yapılmış, Mora alınmıştır Fakat bu olay Karlofca ’nın garantor devleti olan Avusturya ’nın Osmanlı ’ya savaş acmasına sebep olmuştur İki devletle birden savaşmak zorunda kalan Osmanlı Devleti barış istemiştir

1715 Pasarofca Antlaşması :
Banat, Temeşvar ve Belgrat dahil Macaristan ’ın buyuk bir bolumu Avusturya ’ya bırakıldı Arnavutluk, Hersek ve Dalmacya kıyıları Venedik ’e, Mora Osmanlı ’ya bırakılmıştır

Not : Avrupa ’nın ustunluğu kabul edilmiş, Lale Devri başlamış ve ilk kez Avrupa ornek alınarak ıslahatlara girişilmiştir

OSMANLI – İRAN İLİŞKİLERİ :
İran ’ın Sunni Muslumanlar ’a baskı yapmasıyla mezhep ve saltanat mucadelesi başlamıştır İran ’da ortaya cıkan bu karışıklıktan faydalanmak isteyen Rusya İran ’a saldırınca Osmanlı Devleti de İran ’a girmiş, Fransa ’nın arabuluculuğu ile savaş olmadan Rusya ile 1724 İstanbul Antlaşması imzalanmıştır Buna gore, İran ’ın kuzeyi Rusya ’ya batısı Osmanlı Devleti ’ne bırakılmıştır İran Osmanlı Devleti ’nin ele gecirdiği toprakları geri almak isteyince Osmanlı – İran savaşları başlamış, 1732 Ahmet Paşa Antlaşması ile son bulmuştur Buna gore, Tebriz, Kirman, Hemedan İran ’da, Tiflis ve Dağıstan Osmanlı ’da kalıyordu Bu esnada İran ’da, taht değişikliği olmuş, Safevi hanedanına son veren Avşar Turkleri ’
nden Nadir Şah tahta gecmiş ve yapılan anlaşmayı tanımayarak Osmanlı ’ya savaş acmıştır Sonunda 1746 Kerden (II Kasrı Şirin) Antlaşması imzalanmıştır Buna gore; I Kasrı Şirin Antlaşması esas alınmış ve Zağros Dağları sınır kabul edilmiştir Boylece gunumuze kadar suren dostluk donemi başlamıştır

1736 – 1739 OSMANLI – AVUSTURYA VE RUSYA SAVAŞLARI
Rusya ’nın Kırım ’a saldırması, Osmanlı – İran Savaşları ’nda Kırım hanının gondereceği yardımın Ruslar tarafından engellenmesi, Avusturya ile Rusya ’nın Osmanlı Devleti ’ni parcalama konusunda anlaşmaları uzerine savaşlar başlamıştır Osmanlı Devleti bu yuzyılda bile iki buyuk devlete karşı başarılı mucadeleler vermiş Fransa ’nın da arabuluculuğu ile antlaşma imzalanmıştır

1739 Belgrat Antlaşması :
Banat haric, Pasarofca ile kaybedilen yerler geri alınmış
Azak kalesi yıkılmak şartı ile Rusya ’ya bırakılmıştır
Rusya Karadeniz ’de donanma ve ticaret gemisi bulunduramayacak
Rusya savaş sırasında işgal ettiği Kırım ve Eflak ’tan cekilecektir
Not : Gerileme doneminde imzalanan son karlı antlaşmadır
Karadeniz ’in Turk golu olduğu son kez kabul edilmiştir
Fransızlar ’a verilmiş olan kapitulasyonlar 1740 ’da surekli hale getirilmiştir

1768 – 1774 OSMANLI – RUS SAVAŞI :
Rus caricesi II Katharina Deli Petro ’nun yolundan gidiyor, Kırım ’ı ele gecirmek, Balkanlar ’da kendine ait devletcikler kurmak, Kafkaslar ’ı ve Lehistan ’ı ele gecirmek istiyordu Lehliler ’in Osmanlılar ’dan yardım istemesi uzerine Osmanlı – Rus Savaşları yeniden başlamıştır Baltık Denizi ve İngilizler ’in de yardımıyla Vebelitarık ’tan dolaşan Ruas donanması Ceşme onlerinde Osmanlı donanmasını yakmışlardır (1770) Kartal meydan muharebesinde 180000 kişilik Osmanlı ordusu 30000 kişilik Rus ordusu karşısında ağır bir yenilgiye uğramıştır Bu olayları duyan III Mustafa kederinden olmuştur Tahta gecen I Abdulhamit barış istemiş, 1774 Kucuk kaynarca Antlaşması imzalanmıştır Buna gore;

Kırım bağımsız olacak (Boylece ilk kez halkının tamamı musluman olan bir bolge kaybedilmiştir ve ilk kez halifeliğin siyasi gucunden faydalanılmaya başlanmıştır) Azak kalesi ve cevresi Rusya ’ya bırakılacak Ruslar istedikleri yerlerde konsolosluk acabilecek Rusya, Ortodoksların hamiliğini ustlenmiştir (Rusya Osmanlı ’nın ic işlerine karışma yetkisini elde etmiştir) Rusya, Karadeniz ’de savaş ve ticaret gemileri bulundurabilecek, Osmanlı limanlarını kullanabilecek (Karadeniz bir Turk golu olmaktan cıkmıştır) Rusya savaş sırasında işgal ettiği, Eflak, Boğdan ve Ege adalarından cekilecek, Osmanlı Devleti buralarda genel af ilan edecek, belli bir sure vergi almayacak ve halkın goc etmesine izin verecektir Osmanlı Devleti savaş tazminatı verecek (Tarihinde ilk kez) Onemi : Osmanlı Devleti ’nin bu yuzyılda imzaladığı en ağır anlaşmadır

XVIII YUZYIL ISLAHAT HAREKETLERİ
Lale Devri (1718 – 1730) : Pasarofca Antlaşmasıyla başlamış, Patrona Halil İsyanı ’yla sona ermiştir Bu donemde Avrupa ’nın ustunluğu anlaşılmış ve ilk kez Avrupa ornek alınarak ıslahatlar yapılmıştır
Gerileme Donemi Islahatlarının Genel Ozellikleri :
Avrupa ornek alınmıştır
Duraklamaya gore daha kokludur
Askeri alanda ağırlıklıdır
Islahatlar, yapan kişilerin doneminde gecerli olmuş bir devlet politikası haline gelememiştir
Islahatlar, yenicerilerin, halkın ve ulemanın tepkisiyle karşılaşmıştır
Yonetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmamıştır
17 Yy ’a gore daha başarılı olmakla beraber devletin cokuşu onlenememiştir
Devlet adamları tarafından yapılmıştır