Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Osmanlı Devletinin Toprak Yönetimi Nasıldı
Osmanlı Devletinin Toprak Yönetimi Hakkında Data
Osmanlılarda toprakların büyük bir bölümünün mülkiyeti devlete aitti Saban giren yer (tarım yapılabilen alan) özel mal olmazanlayışı geçerliydi
Bu anlayışın ortaya çıkmasında ülke hanedanın müşterek malıdır prensibi etkili olmuştur Özel mülk toprakları son derece sınırlıydı Toprakların büyük bölümünün devletin mülkiyetinde olması toplum içinde (Osmanlı ailesi dışında) imtiyazlı sınıfların oluşmasını engellemiştir Osmanlı Devleti'nde topraklar iki asıl bölüme ayrılmıştır
Mülkiyeti devlete ait olan topraklara miri arazi, mülkiyeti özel şahıslara ait olan topraklara mülk arazi denirdi Bu topraklar keza kendi içlerinde de ayrı bölümlere ayrılırdı
Osmanlı kanunnamelerinde Saban giren yer mülk olmazbiçiminde tanımlanan durumun aşağıdakilerden hangisiyle örtüştüğü savunulabilir?
a) Toprağın gelirlere tarafından ayrılması
b) Artan nüfus oranında yeni tarım alanlarının açılması
c) Toprağın yalnızca başvuru hakkının köylüde olması
d) Dirlik sahiplerinin cebelû geliştirmek zorunda olması
e) Her köylü ailesinin geçimini sağlayacak büyüklükte toprağa sahip olmasına itina gösterilmesi
MÜLK ARAZİ
Mülkiyeti şahıslara ait olan topraklardır
Öşri:Arapça öşr (110) kelimesinden gelir Topraktan elde edilen ürünün 110'unun devlete ödenmesi nedeniyle bu adı almıştır Bu topraklar Müslümanlara aittir Fethedildiği süre onlara verilmiş ya da fethedildiğinde zaten onlara ait olan topraklardır Bu topraklar alınıp satılabilir, miras bırakılabilirdi Toprak sahibi öşür vergisi yanına diğer taraftan Çift Resmi (arazi vergisi) ödemek zorundaydı
Haraci:Gayrimüslimlere ait topraklara denir Sahipleri topraklarını satabilir ya da miras bırakabilirdi Bu cins toprakların sahipleri devlete Haracı Mukassem (arazi vergisi) ödemek zorundaydı Hem bu toprakların sahipleri ispençeadı bahşedilen bir vergi öderdi
MİRİ ARAZİ DEVLET ARAZİSİ
DEVLETE AIT topraklara denir
a Dirlik sistemi (Tımar Sistemi): Osmanlı Devleti'nde miri arazinin en önemli bölümü dirlik topraklarıydı Tımar sistemi I Murat Döneminden itibaren uygulanmıştır Gelirleri, devlet memurlarına ve askerlere maaş karşılığı olarak bırakılan topraklardır
Dirlik sahiplerinin görevleri şunlardır:
Toprağı olan kişiler o bölgenin güvenliğini sağlar Toprakların işlenmesini denetler Ücret toplar Topladığı vergi karşılığında atlı asker beslerdi Savaşçıktığında askerlerinin başında savaşa katılırdı
Dirlikler takvim gelirlerine kadar üçe ayrılırdı:
1 Has topraklar:Yıllık geliri 100000 akçeden artı olan topraklardır Padişaha, şehzadelere, vezirlere, an üyelerine, beylerbeyi ve bayrak beylerine verilirdi Bunlar kendilerine ayrılan topraklarda oturmazlar, vergilerini voyvodaadı verilen adamlarına toplatırlardı Bunlar; geçimleri dışında kalan gelirleri ile cebelüdenilen atlı asker doyurmak zorundaydılar
2 Zeamet topraklar:Yıllık geliri 20000 akçe ile 100000 akçe arasında olan topraklardır Bunlar orta dereceli devlet görevlilerine, kadılara, hazine ve tımar defterdarlarına, alay beylerine, kale dizdarlarına, an kâtiplerine verilirdi Bunlar; geçimleri dıştan kalan gelirleri ile cebelüdenilen atlı asker doyurmak zorundaydılar
3 Tımar topraklar:Takvim geliri 3000 akçe ile 20000 akçe arasındaki topraklardır Savaşta yararlılık bildiren askerlere, başarılı memurlara, din görevlilerine verilirdi Bunlar; geçimleri dışında kalan gelirleri ile cebelüdenilen atlı asker beslemek zorundaydılar
Not: Osmanlı Devleti'nde uygulanan tımar sistemi Selçuklularda ikta sisteminin geliştirilerek uygulanan şeklidir
Tımar sisteminde toprakların çıplak mülkiyeti devlete, tatbik hakkı köylüye, vergilerini toplama hakkı tımar sahibine aitti
Dirlik sistemi tamamen:
Hazineden para harcamadan zinde ordular oluşturulmuş, dirlik bölgesinin asayişi sağlanmış ve böylece devletin iç ve dış güvenlik sorunlarıçözülmüştür
Üretimde süreklilik sağlanmış, ülke bayındır hâle getirilmiş, göçebeler yerleşik hayata geçirilip halka zarar vermeleri önlenmiş, bu nedenle sosyoidareli dengeler korunmuştur
Örnek Soru
Osmanlı Devleti dirlik sistemiyle, I sipahinin geçimini karşılama, II büyük bir askerî güce sahip olma, III kapı kulu askerlerinin maaşını verme
durumlarından hangilerini sağlayarak hazinenin yükünü azaltmaya çalışmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
Anekdot: Üç yıl defalarca ekilmeyen topraklar başkasına verilirdi Toprak kurallarına kadar işletilirse babadan oğula uygulama hakkı devredilebilirdi
Vakıf:
Gelirleri sosyal ihtiyaçlar ve millet yararı için kullanılan topraklara vakıf topraklar denirdi Zengin ve hayırsever kişiler toprak ya da diğer varlıklarının bir bölümünü kamu yararı nedeniyle kullanılması için vakfederlerdi Vakıf toprakları alınıp satılamaz, miras bırakılamazdı
Vakıflar mütevelli heyeti tarafından yöneticilik edilirdi Vakıf toprakların gelirleriyle cami, medrese, darüşşifa, imarethane, kervansaray gibi birçok eser inşa edilmiştir
Vakıf sistemi Osmanlı Devleti'ndeki sosyal devlet anlayışının göstergesidir
Ocaklık:Geliri kalelere ve tersane giderlerine ayrılırdı
Yurtluk:Sınır bölgelerini gözetmek için görevli askerlere ayrılan topraklardır
Mukataa: Geliri aracısız olarak devlet hazinesine giden topraklara bahşedilen addır
Paşmaklık:Gelirleri padişahın eşleri ve kızlarına ayrılan topraklardır
Malikaneevleteüstün hizmette bulunan devlet görevlilerine verilen topraklardır *
Osmanlı Devletinin Toprak Yönetimi Hakkında Data
Osmanlılarda toprakların büyük bir bölümünün mülkiyeti devlete aitti Saban giren yer (tarım yapılabilen alan) özel mal olmazanlayışı geçerliydi
Bu anlayışın ortaya çıkmasında ülke hanedanın müşterek malıdır prensibi etkili olmuştur Özel mülk toprakları son derece sınırlıydı Toprakların büyük bölümünün devletin mülkiyetinde olması toplum içinde (Osmanlı ailesi dışında) imtiyazlı sınıfların oluşmasını engellemiştir Osmanlı Devleti'nde topraklar iki asıl bölüme ayrılmıştır
Mülkiyeti devlete ait olan topraklara miri arazi, mülkiyeti özel şahıslara ait olan topraklara mülk arazi denirdi Bu topraklar keza kendi içlerinde de ayrı bölümlere ayrılırdı
Osmanlı kanunnamelerinde Saban giren yer mülk olmazbiçiminde tanımlanan durumun aşağıdakilerden hangisiyle örtüştüğü savunulabilir?
a) Toprağın gelirlere tarafından ayrılması
b) Artan nüfus oranında yeni tarım alanlarının açılması
c) Toprağın yalnızca başvuru hakkının köylüde olması
d) Dirlik sahiplerinin cebelû geliştirmek zorunda olması
e) Her köylü ailesinin geçimini sağlayacak büyüklükte toprağa sahip olmasına itina gösterilmesi
MÜLK ARAZİ
Mülkiyeti şahıslara ait olan topraklardır
Öşri:Arapça öşr (110) kelimesinden gelir Topraktan elde edilen ürünün 110'unun devlete ödenmesi nedeniyle bu adı almıştır Bu topraklar Müslümanlara aittir Fethedildiği süre onlara verilmiş ya da fethedildiğinde zaten onlara ait olan topraklardır Bu topraklar alınıp satılabilir, miras bırakılabilirdi Toprak sahibi öşür vergisi yanına diğer taraftan Çift Resmi (arazi vergisi) ödemek zorundaydı
Haraci:Gayrimüslimlere ait topraklara denir Sahipleri topraklarını satabilir ya da miras bırakabilirdi Bu cins toprakların sahipleri devlete Haracı Mukassem (arazi vergisi) ödemek zorundaydı Hem bu toprakların sahipleri ispençeadı bahşedilen bir vergi öderdi
MİRİ ARAZİ DEVLET ARAZİSİ
DEVLETE AIT topraklara denir
a Dirlik sistemi (Tımar Sistemi): Osmanlı Devleti'nde miri arazinin en önemli bölümü dirlik topraklarıydı Tımar sistemi I Murat Döneminden itibaren uygulanmıştır Gelirleri, devlet memurlarına ve askerlere maaş karşılığı olarak bırakılan topraklardır
Dirlik sahiplerinin görevleri şunlardır:
Toprağı olan kişiler o bölgenin güvenliğini sağlar Toprakların işlenmesini denetler Ücret toplar Topladığı vergi karşılığında atlı asker beslerdi Savaşçıktığında askerlerinin başında savaşa katılırdı
Dirlikler takvim gelirlerine kadar üçe ayrılırdı:
1 Has topraklar:Yıllık geliri 100000 akçeden artı olan topraklardır Padişaha, şehzadelere, vezirlere, an üyelerine, beylerbeyi ve bayrak beylerine verilirdi Bunlar kendilerine ayrılan topraklarda oturmazlar, vergilerini voyvodaadı verilen adamlarına toplatırlardı Bunlar; geçimleri dışında kalan gelirleri ile cebelüdenilen atlı asker doyurmak zorundaydılar
2 Zeamet topraklar:Yıllık geliri 20000 akçe ile 100000 akçe arasında olan topraklardır Bunlar orta dereceli devlet görevlilerine, kadılara, hazine ve tımar defterdarlarına, alay beylerine, kale dizdarlarına, an kâtiplerine verilirdi Bunlar; geçimleri dıştan kalan gelirleri ile cebelüdenilen atlı asker doyurmak zorundaydılar
3 Tımar topraklar:Takvim geliri 3000 akçe ile 20000 akçe arasındaki topraklardır Savaşta yararlılık bildiren askerlere, başarılı memurlara, din görevlilerine verilirdi Bunlar; geçimleri dışında kalan gelirleri ile cebelüdenilen atlı asker beslemek zorundaydılar
Not: Osmanlı Devleti'nde uygulanan tımar sistemi Selçuklularda ikta sisteminin geliştirilerek uygulanan şeklidir
Tımar sisteminde toprakların çıplak mülkiyeti devlete, tatbik hakkı köylüye, vergilerini toplama hakkı tımar sahibine aitti
Dirlik sistemi tamamen:
Hazineden para harcamadan zinde ordular oluşturulmuş, dirlik bölgesinin asayişi sağlanmış ve böylece devletin iç ve dış güvenlik sorunlarıçözülmüştür
Üretimde süreklilik sağlanmış, ülke bayındır hâle getirilmiş, göçebeler yerleşik hayata geçirilip halka zarar vermeleri önlenmiş, bu nedenle sosyoidareli dengeler korunmuştur
Örnek Soru
Osmanlı Devleti dirlik sistemiyle, I sipahinin geçimini karşılama, II büyük bir askerî güce sahip olma, III kapı kulu askerlerinin maaşını verme
durumlarından hangilerini sağlayarak hazinenin yükünü azaltmaya çalışmıştır?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III
Anekdot: Üç yıl defalarca ekilmeyen topraklar başkasına verilirdi Toprak kurallarına kadar işletilirse babadan oğula uygulama hakkı devredilebilirdi
Vakıf:
Gelirleri sosyal ihtiyaçlar ve millet yararı için kullanılan topraklara vakıf topraklar denirdi Zengin ve hayırsever kişiler toprak ya da diğer varlıklarının bir bölümünü kamu yararı nedeniyle kullanılması için vakfederlerdi Vakıf toprakları alınıp satılamaz, miras bırakılamazdı
Vakıflar mütevelli heyeti tarafından yöneticilik edilirdi Vakıf toprakların gelirleriyle cami, medrese, darüşşifa, imarethane, kervansaray gibi birçok eser inşa edilmiştir
Vakıf sistemi Osmanlı Devleti'ndeki sosyal devlet anlayışının göstergesidir
Ocaklık:Geliri kalelere ve tersane giderlerine ayrılırdı
Yurtluk:Sınır bölgelerini gözetmek için görevli askerlere ayrılan topraklardır
Mukataa: Geliri aracısız olarak devlet hazinesine giden topraklara bahşedilen addır
Paşmaklık:Gelirleri padişahın eşleri ve kızlarına ayrılan topraklardır
Malikaneevleteüstün hizmette bulunan devlet görevlilerine verilen topraklardır *
