Osmanlı Devletinin Yaptığı Islahatlar

Osmanlı Devleti'nin Islahatları
Osmanlı Devletinin Yaptığı Islahatlar Nerlerdir

Sultan II Mahmut Döneminde Yapılan Islahatlar
Sultan Üçüncü Selimin yanına yetişmiş olan Sultan İkinci Mahmud ondan etkilenmiş, padişahlığı döneminde de ıslahatlar yapmanın gerekliliğine inanmıştı Askeri ve Yönetimsel alanda ıslahatlar yapmaya çalışan Sultan İkinci Mahmud, Sekbanı Cedit adı bahşedilen yeni bir askeri teşkilat kurdu (14 Ekim 1808) Fakat yeniçeriler kendilerine tehlike olabilecek alternatif bir askeri şiddet istemiyorlardı Ayaklanarak Sekbanı Cedit'in kaldırılmasını sağladılar

Eşkinci adı bahşedilen yeni bir askeri teşkilat kuran Sultan İkinci Mahmud'a karşısında yeni bir yeniçeri ayaklanması oldu Sultan İkinci Mahmud, artık Osmanlı Devleti için kanayan bir yara haline gelen yeniçeri ocaklarını Vakai Hayriye adı verilen olayla ortadan kaldırıldı (15 Haziran 1826) Yeniçeri ocağı kaldırıldıktan sonradan, onun yerine Asakiri Mansurei Muhammediye adı bahşedilen yeni bir askeri teşkilat oluşturuldu

Yapılan yeniliklerin merkezden uzakta yer alan valiler ve idareciler kadar da benimsenmesi gerektiğine inan Alemdar Mustafa Paşa, Sultan Mahmud döneminde Ayanlarla Senedi İttifak'ı imzaladı Buna göre ayanlar merkeze vefalı kalacak ve yenilik hareketlerini destekleyecek, padişahlar da ayanların elde etmiş oldukları hakları tanıyacaktı Senedi İttifak ile ayanlar padişahın mutlak otoritesine aleyhinde siyasi bir meşruiyet kazanmış oluyorlardı Padişah otoritesinin başka herhangi bir güçle ortaklık kabul etmesi mümkün değildi ve Osmanlı idari yapısının keza ruhuna, keza de tabiatına aykırıydı Bu sebeple zaten ölü doğan Senedi İttifak fazla uzun ömürlü olmadı Kısa bir süre sonradan Sultan İkinci Mahmud, idareyi tamamen eline alarak ayanları tek tek ortadan kaldırarak merkezi otoriteyi güçlendirmeye çalışmıştır

Yalnızca askeri alandaki yeniliklerle bir yere varılamayacağını düşünen Sultan İkinci Mahmud, Divan Teşkilatı'nı kaldırarak onun yerine Bakanlıklar (nazırlık) kurdu 30 Mart 1838'de Sadrazamlık mak!!!!! Başvekalet, Sadrazama Başvekildenilmesi kararlaştırıldı Ölen veya azledilen devlet memurlarının mallarına el konması anl!!!!! gelen Müsadereusulünü kaldırdı Keza devlete ıslahat hareketlerinde yardım etmek, yeni teklifler getirmek, memurların terfi ve yargılanmasıyla mücâdele etmek üzere Darü'ş Şurayı Babı Ali kuruldu

Sosyal alanda da bir takım yenileşme hareketlerine ve ıslahatlara girişen Sultan İkinci Mahmud, 3 Mart 1929'da kıyafet değişikliği hakkında bir ferman yayınlandı Ilk Türk gazetesi Yıllıki Vekayi yayınlama hayatına başladı (1 Kasım 1831) Medreselerin yanına Avrupalı tarz eğitim veren yeni okullar açıldı ve Avrupa'ya öğrenciler gönderildi

Posta teşkilatının kurulması ve Karantina uygulaması da yine Sultan İkinci Mahmud döneminde gerçekleştirildi Avrupalı tüccarlarla rekabet edebilmeleri için Türk tüccarlara gümrük kolaylıkları getirildi Birincil nüfus sayımı yapıldı Bu sayım sonucunda Anadolu'da 2500000'dan fazla, Rumeli'de de 1500000 erkek vatandaşın yaşadığı tespit edildi

Ülke içinde ve haricen yapılacak seyahatlar için, bir takım esaslar kabul edildi Buna tarafından ülke içinde seyahat yapacak yurttaşlar Mürur Tezkiresi (geçiş belgesi) taşıyacaklar, ülke dışına çıkacak yurttaşlar da Hariciye Nezaretinden (Dış İşleri Bakanlığı) pasaport alacaklardı

Sultan I Abdülmecid Döneminde Yapılan Islahatlar

(Tanzimat Fermanı)
Tanzimat hareketleri Osmanlı'ya batılı anlamda bir fikir biçimi ve idare şekli getirmek için Avrupa'dan esinlenerek yapılan programlı bir buluş ve kültür hareketiydi Bu hareket Sultan İkinci Mahmud'un padişah olduğu yıllarda başlamıştı

Sultan Birinci Abdülmecid tarafından Londra Elçiliğinden alınıp Hariciye Nazırlığına (Dış İşleri Bakanlığı) getirilen Mustafa Reşit Paşa, Avrupa siyasetini iyi bilen bir devlet adamıydı Tanzimat hareketinin bugüne kadar yapılan ıslahatlardan bambaşka olduğunu Sultan Birinci Abdülmecid'e kabul ettirdi
Tanzimat Fermanı; Topkapı sarayının Gülhane Bahçesinde düzenlenen ve tanıdık olmayan elçilerle, devlet adamlarının hazırlanmış bulunduğu bir toplantıda, Mustafa Reşit Paşa tarafından Kasım 1839 tarihinde duyuru edildi Tanzimat fermanına tarihimizde Tanzimatı Hayriye veya Gülhane Hattı Humayun'u da denir

Tanzimat Fermanı'nın getirdiği manâlı yenilikler şunlardı; Müslüman ya da gayrimüslim olan herkesin can, mal, namus güvenliği devlet garantisi altına alınacak, vergiler herkesin gelirine kadar düzenli bir şekilde alınacak, askerlik belirtilen bir düzene göre olacak, mahkemeler herkese açık olacak ve mahkeme emri olmadan kimse idam edilmeyecek, herkesin mülk ve mal sahibi olması ve bunu servet olarak bırakabilmesi sağlanacak, sus payı ve ayrıcalık kaldırılacak, kanun gücünün her gücün üzerinde olduğu kabul edilecekti

Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti'nde anayasal düzenin açılış noktası olarak Bu fermanla Sultan Birinci Abdülmecid, kendi gücünün üstünde bir baskı olduğunu kabul ediyordu Tanzimat Fermanı ile azınlıklara bazı haklar verilmişti Bu hakları gerekçe eden Avrupa devletleri Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmaya devam ettiler Fakat Tanzimat Fermanı, bir anlamda bu tip müdahaleleri önlemek için bildiri edilmişti

(Islahat Fermanı)
Islahat Fermanı Osmanlı Devleti'nin bir iç düzenleme olmakla beraber Rusya ve Avrupa'nın iç işlerine karışmasını durdurmak amacıyla bildiri edilmiştir Bu ferman Paris Konferansı'nın başlamasından derhal daha sonra İstanbul'da yabancı devlet temsilcilerinin huzurunda okunarak açıklandı Fermanın getirdiği manâlı hususlar şunlardı:

*Din ve mezhep özgürlüğü sağlanacak, okul kilise ve hastane gibi binaların tamiri yapılacak

*Müslümanlarla Gayrimüslimler kanun önünde eşit sayılacak

* Patrikhanede yeni meclisler kurularak bu meclislerin aldığı kararlar Osmanlı Devleti kadar onaylandıktan sonradan yürürlüğe girecek

* Devlet hizmetlerine, okullara askerlik görevine tüm uyruklar eşdeğer olarak kabul edilecekti

* Vergiler eşdeğer alınacak iltizam usulü kaldırılacak

*Yabancılar da Osmanlı Devleti sınırları içinde mal sahibi olabileceklerdi

Bu fermanla gayrimüslimlere daha artı hak verilmiş, Avrupalı devletler Osmanlı Devleti'nin içişlerine karışmayacaklarını Paris Antlaşmasıyla kabul etmelerine rağmen sözlerinde durmamışlar ve bu fermanı ederek Osmanlı Devleti'nin içi işlerine karışmışlardır

Otuz sekiz yaşında ölen Abdülmecid, Osmanlı padişahları arasında, ilk Avrupa kültürü alan padişahtır Osmanlı İmparatorluğu'nun her bakımdan Avrupalılaşması için yapılan hareketlere defalarca muavin olmuş, bu hareketler sonucu, padişahın yetki ve otoritesinin azalmasına rağmen bu duruma itiraz etmemiş, ülkede gazete çıkarılmasına, özgür fikirlerinin yayılmasına, yeniliğin yerleşmesine, memlekette meşrutiyet havasının esmesine engel olmamıştır

Sultan I Abdülaziz Döneminde Yapılan Islahatlar
Abdülaziz döneminde, Abdülmecid döneminde başlayan buluş hareketleri sürdürüldü Yeni bir vilayet teşkilatlanmasına geçildi Kadılık Kurumu daha sıkı denetim altına alınarak 1 Nisan 1868 Şurayı Devlet ve 1870 yılı içerisinde de Divanı Muhasebat kuruldu (Danıştay ve Sayıştay) Ayrıca eğitim, ulaşım ve bankacılık konularında farklı alanlara yönlendirilmiş düzenlemeler yapıldı

Sultan Abdülaziz döneminde donanmanın modernleştirilmesine de çalışıldı 1875 yılına içten Türk donanmasında 816 top içeren 21 zırhlı ve 173 tezgâhtar gemi vardı Türk Bahriyesinde 50000 efrad, 700 subay, 208 yüksek rütbeli subay, 11 Tümamiral, 6 Koramiral ve üç Oramiral vardı Bu görüntüsüyle İngiltere ve Fransa'dan sonra dünyanın üçüncü büyük donanması haline gelmişti

Sultan Abdülaziz 14 yıl 11 ay beş gün tahtta kalmıştır Bu vakit içerisinde meşrutiyet fikrine ilk önce sıcak baksa da, sonraları değişip bu fikri savunanlara karşı şiddet kullanacaktırDönemin aydınlarından Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa ile padişahlığının birincil dönemlerinde sıcak ilişkiler kurduysa da Namık Kemal'i Vatan Yahut Silistre piyesinden daha sonra Kıbrıs'a sürgün edecek dek sertleşmiştir Ülkede meşruti yönetimin gelmesini isteyenlerin yarattığı bu özgürlük havası içerisinde Abdülaziz'in tahttan indirilmesi konusunda kamuoyu oluşturuldu Mithat Paşa'nın kışkırtmaları sonucu üniversite öğrencileri 10 Mayıs 1876 tarihinde bir protesto yürüyüşü düzenlediler Bundan bir süre sonradan, 30 Mayıs 1876 salı günü sabaha doğru saray Hüseyin Avni Paşa komutasındaki askerlerce basılmış ve Sultan Abdülaziz kansız şekilde tahttan indirilmiştir

Sultan Abdülaziz'in tahtan indirildikten dört gün sonra, hapis hayatı yaşadığı Feriye Sarayında sakalını düzeltmek için istediği söylenen makasla bileklerini keserek intihar ettiği söylense de öldürülmüş olabileceğine dair kanıtlar da vardır (4 Haziran 1876)

Sultan II Abdülhamit Döneminde Yapılan Islahatlar

(I Meşrutiyetin İlanı)
İttihat ve Terakki Cemiyeti ileri gelenleri, Balkanlar'da ard arda meydana çıkan isyanlar ve giderek gelişen ülke bunalımlarını gerekçe ederek, Sultan Abdülaziz'i tahttan indirip yerine Sultan Beşinci Murad'ı padişah yapmışlardı Kısa bir süre sonradan Sultan Murad'ın hasta olduğunun anlaşılmasından daha sonra yerine Sultan İkinci Abdülhamit getirildi Avrupa ile olan ilişkiler sonucu Osmanlı Devleti'nde de bir okumuş sınıf oluşmuştu İttihat ve Terakki Cemiyeti bu aydınların sözcüsü gibi çalışıyor ve Meşruti yönetimin gelmesiyle ülkede bir rahatlama olacağına inanıyorlardı Sultan İkinci Abdülhamid tahta çıkmadan önce Meşrutiyeti bildiri edeceğini vadetmişti Padişah olur olmaz bu sözünü tuttu ve 23 Aralık 1876'da Osmanlıların birincil anayasası olan Kanuni Esasi'yi ilan etti

Ilan edilen I Meşrutiyet çok uzun sürmedi Mithat Paşa padişahların yetkilerini sınırlama getirmek istiyordu Bu durumdan rahatsız olan Sultan İkinci Abdülhamid, Sultan Abdülaziz'in öldürülmesinden sorumlu tuttuğu Mithat Paşa'yı sadrazamlıktan azletti ve sürgüne gönderdi OsmanlıRus savaşı ve Meclisteki Mebusların aralarındaki çekişmeleri yüzünden meclis çalışamaz ayla gelmişti Sultan Abdülhamid meclisi tatil ettiğini açıkladı (1878)

(II Meşrutiyetin İlanı)
Meşrutiyet yanlıları Jön Türkler adı aşağı çalışmalara başlamışlar ve padişah Sultan İkinci Abdülhamid'e Meşrutiyeti bitmiş ilan etmesi için baskıda bulunuyorlardı Daha çok Makedonya'da örgütlenen İttihat ve Terakki Partisi ileri gelenleri beraberindekilerle ayaklanmaya başladılar bu isyanların daha da büyümesinden çekinen Sultan İkinci Abdülhamid, Meşrutiyeti İkinci kere ilan etti (23 Temmuz 1908)

İkinci Meşrutiyetin ilanı ile; ülkede asayiş ve güven ortamı yerleşmiş, sansür kaldırılarak basına serbestlik ünlü, hürriyet ve güven ortamı kurulmuş, siyasi partiler oluşmaya başlamış, Kanuni Esasi yürürlüğe girmiş ve anayasa üzerinde kayda değer şansın dönmesi yapılmış ve halk müziği ikinci kere yönetime padişah yanına katılma imkanı bulmuştur

(31 Mart Vakası)
Meşrutiyetin bitmiş ilanından daha sonra çeşitli gruplar arasında çekişmeler ve tartışmalar başlamıştı Meşrutiyete karşı olanlar avcı taburları ile birleşerek İstanbul'da büyük bir Isyan başlattı Selanik'ten gelen hareket ordusu bu isyanı bastırdı Tarihimize 31 Mart vakası olarak geçen bu olaydan sonra İttihat ve Terakki Partisi daha da güçlendi ve bu olaydan dolayı sorumlu tutulan Sultan İkinci Abdülhamit tahttan indirildi Sultan İkinci Abdülhamid'in yerine Sultan Mehmed Reşad padişah oldu
*