osmanlıda kullanılan olcu birimleri nelerdir

Suyun debisinin olculmesinde kullanılan olcu birimleri ;
Su kaynağının debisinin olculmesinde birim olarak “lule kullanılmıştır 1 lule yaklaşık olarak 26 mm capında bir borudur ve dakikada 36 litre su akıtır Gunluk yaklaşık 52 m3 su olarak kabul edilir Şehir icinde yer alan su taksim istasyonlarında bulunan dağıtım sandıklarında kullanılan boruların gunluk debisi ise dağıtım yapılan bolgenin ihtiyacına gore ayarlanmıştır ve aşağıdaki gibidir

1 Hilal 0,5625 ltDak (Gunde0,81 m3)
Cuvaldız 1,125 ltDak (Gunde1,62 m3)
1 Masura 4,5 ltDak (Gunde6,48 m3)
1 Kamış 9 ltDak (Gunde12,96 m3)
1 Lule 36 ltDak (Gunde 51,84 m3 ~ 52 m3)


Uzunluk olculeri ;

Uzunluk olcu birimi olarak “arşın kullanılmış olmakla beraber , carşı arşını ile mimar arşını ( Ziraı Mimari Zira ) ve dolayısıyla alt birimleride birbirinden farklıdır

Carşı olculeri

1 Arşın 0,6858 mt
1 Rub (urub) 0,0857 mt (18 Arşın)
1 Kerrab (Kirah) 0,0428 mt (116 Arşın)
1 Endaze 0,6525 mt


Mimar olculeri

1 Arşın (Zira) 0,757738 mt
1 Parmak (124 zira) 0,031572 mt
1 Hat (112 parmak) 0,002631 mt
1 Nokta (112 hat) 0,000219 mt

Carşı olcu birimi ve 68,58 cm’e karşılık gelen Arşın olcu birimi ile yine bir carşı olcu birimi olan ve 65,25 cm’e karşılık gelen Endaze olculeri birbirlerine cok yakın değerlerdedir



Ağırlık olculeri ;

1 Ceki (4 Kantar) 225,79832 kg
1 Kantar (44 Okka) 56,44958 kg
1 Batman (6 Okka) 7,69767 kg
1 OkkaKıyye (400 Dirhem) 1,282945 kg
1 Dirhem 3,2073625 gr
1 Miskal 4,5819464 gr
7 Miskal (10 Dirhem) 32,073625 gr
1 Denk (14 Dirhem) 0,80184 gr
1 Kırat (14 denk) 0,20046 gr
1 Buğday (14 kırat) 0,05011 gr

Mehmet İzzet’in 1912 baskısı İlmi Hisab kitabına gore ise ağırlık olculeri farklı tarif edilmektedir

Evzanı Kebire ( Buyuk ağırlık olculeri) ;

1 Ceki 225,978 kg
1 Kantar 56,450 kg
1 Batman 7,692 kg
1 Kıyye 1,282 kg


Evzanı Mutavassıta ( Orta ağırlık olculeri) ;

1 Dirhem 3,207 gr
1 Miskal 4,810 gr ( 1,5 Dirhem )
1 Denk 0,80175 gr ( 14 Dirhem )
Evzanı Hafife ( Hafif ağırlık olculeri) ;
1 Kırat 0,20043 gr ( 14 Denk )
1 Bağdadi 0,0501 gr ( 14 Kırat )
1 Fitil 0,0125 gr ( 14 Bağdadi )
1 Nakir 0,00626 gr ( 12 Fitil )
1 Kıtmır 0,00313 gr ( 12 Nakir )
1 Zerre 0,00156 gr ( 12 Kıtmır )


Alan Olculeri ;


1 Hektar ( 11 Donum ) 10105,337 m2 ( 17600 zirakare )
1 Donum ( 4 Evlek ) 918,667 m2 ( 1600 zirakare ) ( 40 x 40 zira )
1 Evlek 229,666 m2 ( 400 zirakare ) ( 20 x 20 zira )
1 Zirakare 0,57416 m2