Osteoartrit nedir?

Osteoartrit nedir? diz kapağı akıcı kaybı dizde sıvı kaybı dizlerde dizde nebati tedavi dizlerdeki Osteoartrit (kısaca OA) veya dejeneratif eklem hastalığı, herhangi bir eklemin, üzerine tartma binen yüzeyinin hasar gördüğü bir durumdur Bu şart eklemlerin sıradan, ağrısız, yumuşak hareketlerini bozar ve özellikle bacakta geliştiği vakit vücudun ağırlığını taşıma yeteneğini bozabilir Bu şekilde bir fazla eklem etkilenebilir; oysa diz en sık etkilenen eklemlerimizdendir En çok orta yaşlı ve yaşlı kişiler etkilenmektedir OA’nın nedeni bütün olarak bilinmemektedir En kolay şekilde, aynen bir kalp ya da böbrek yetersizliği gibi ‘eklem yetersizliği’ olarak tanımlanabilir Osteoartrit temel olarak fiziki bir olaydır Eklemler ‘mekaniktir’; makinelere benzer görevleri vardır Ama tıpkı makinalar gibi olağandışı bir zorlanmaya maruz kalırlarsa, bozulurlar Diz eklemi Diz eklemi vücudumuzdaki en karmaşık eklemlerden biridir Vücudumuzu destekleyen, ağırlık içeren en manâlı yapılardan biridir bununla beraber, bir menteşe gibi davranır; günlük yaşamımızdaki aşırı dönme, bükme gibi hareketlere dayanmak zorundadır Diz eklemi iki kemiğin sırık noktalarından oluşmuştur, bu kutup noktalar kıkırdakla kaplanmıştır; bu yapının tümü ise bir zar ve kapsülle örtülmüştür Diz, dört büyük bono (ikisi içeride ve diğer ikisi eklemin birer kenarında) ve aynı zamanda zinde uyluk kasları ile sağlamlaşır Eklemin içinde bir yastık görevi görebilen menisküsler ekleminizin olağan çalışmasını sağlar Ama her nasılsa, meslek ve spor aktivitelerinde ne kadar etkin olsak ta, çoğumuzda hiçbir zaman diz osteoartriti gelişmez Dizimiz hayret verici bir şekilde dirençlidir; kendi kendini tamir etme yeteneği vardır Kolayca aşındırmanız mümkün olmayabilir Diz osteoartritinden kimler etkilenir? Kadınlarda erkeklere kadar iki kat pozitif görülür Bu hastalıktan etkilenenlerin çoğu 50 yaşın üzerindedir Bütün dünyada görülür; oysa bazı ırklarda daha sık olarak gözlenir Diz OA’sı, özellikle kadınlarda, ellerde nodüllerle birlikte görülen artritle beraber olabilir Şişman olanlarda osteoartrit hem daha sık gelişir, keza de şişmanlık hastalığın ilerlemesi için de bir tehlike faktörüdür Yapılan incelemeler şişmanlığın ortadan kaldırılmasının diz osteoartritini %50 oranında azaltacağını düşündürmektedir bu nedenle henüz osteoartrit gelişmemiş kilolu kişiler eğer zayıflarlarsa, hastalık gelişme riski büyük oranda azalabilir Osteoartrit gelişmiş kilolu kişilerde, fazla eksik kilo verilmesi bile şikayetleri büyük oranda geriletmektedir Örneğin 5 kg verilmesi diz üzerindeki yükü 1520 kg azaltmaktadır Çünkü normal yürüyüş esnasında diziniz üzerine vücut ağırlığınızın 35 katı önem binmektedir Osteoartritin nedenleri nelerdir? Bir fazla hastada herhangi bir neden yoktur Bilhassa erkeklerde, kıkırdağa yönelik yapılan bir ameliyat sanki ‘mekanik’ bir neden olabilir Bir Takım kadınlarda ailesel bir akım olduğu görülebilir Genetiğin bilhassa ellerde görülen dejeneratif değişiklikte rolü vardır Şu andaki bilgilerimiz çoğu bir çok faktörün kombinasyonunun hastalığa niçin olduğunu göstermektedir Bu faktörler şunlardır: yaşlanma, osteoartrite genel aşinalık, eklemin iç yapısındaki dokuların yaşlanması, eklem yüzeylerini kapsayan kırıklar, eklem bağlarında yırtık, menisküs yaralanması, şişmanlık ve kişinin yaptığı ağır işlere (kömür madencileri gibi), spor aktivitelerine (profesyonel uzun mesafe koşucuları, futbolcular gibi) ve travmaya yan olarak diz ekleminin yıpranması Osteoartritte eklemlere ne olmaktadır? Olağan eklem ve osteoartritten etkilenen eklem arasındaki en kayda değer ayrım kemik uçlarını kaplayan kıkırdağın incelmesi ve yapısının bozulmasıdır Bu değişiklikler eklemin iç yüzeyinde özellikle de diz kapağı aşağı görülür Bu tutulum yamalı tarzdadır ve eklemin tümünü arada bir tutar Çevreleyen kemik dokuları da bu değişikliklere reaksiyon verir ve eklemin kenarlarında mahmuz tarzında yeni kemik oluşumları gelişir Kıkırdaktaki değişiklikler yavaş yavaş gelişir Diz içindeki reaksiyonun birçok vücudun, oluşan hasarı kısıtlamak ve eklemi iyileştirmek için yaptığı bir girişimdir Diz eklemi içinde bir defa osteoartrit oluştuğu zaman kendi kendine iyileşmez ama daha fazla hasar kısıtlanabilir Osteoartrit ne tür şikayetlere neden olur? Hastalık yıllar içinde ağır ağır gelişir En kayda değer şikayetler sızı, dizde şişkinlik ve ekleminizdeki tutukluluk hissidir Dizinizi kullanırken duyacağınız sızı en sık rastlanan sorundur Ağrı azami bir aktivite sonrası olmaktadır Hastalığın başlangıcında yürüyüş sırasında dizinizin hiçbir sorun çıkarmadığını, ancak birkaç dakika süreli oturmayı takiben dizinizde ağrı ve tutukluluk olduğunu farkedebilirsiniz Eklemde tutukluluk duygusal ağrıya eşlik edebilir veya etmeyebilir Tutukluluk duygusal sabahleyin ilk kalktığınızda ya da istirahat ardından görülebilir Bu durumda dizinizi tekrar kullanabilmeniz için birkaç ağrılı dakika geçebilir Rahatsızlık ilerledikçe dizinizdeki sızı basit günlük yaşam aktivitelerinde bile sorun çıkarabilir Sancı yalnızca aktivite ile yok, istirahatte de gelişmeye başlayabilir Hastalığın daha ileri formunda sızı kesintisiz olabilir, gece uyku düzeninizi bozabilir ve eklem hareket açıklığı da kısıtlanabilir; bu durumda emin bir mesafeyi yürüme ya da meren çıkma önemli sorun ülkü gelebilir Kasların zayıflaması sebebiyle eklemde boşalma hissi olabilir Ağrının şiddeti daima sabit değildir Bir öteki deyişle, hiçbir nedene yan olmaksızın iyi ve fena günleriniz hatta iyi ve kötü aylarınız olabilir Bazıları bunu hava durumuna bağlayabilir; bazıları da ağrının daha fazla fiziksel aktivite ile ilişkili olduğunu söyler Osteoartritte muayene bulguları nelerdir? id Doktorunuz sizi tetkik ederken, dizinizi hareket ettirdiğinde gıcırtı tarzında bir ses çıkabilir Diziniz civarda özellikle iç kısmında duyarlı alanlar olabilir Hareket kısıtlılığı olabilir ve dizinizi adamakıllı bükülme ağrılı olabilir Doktorunuz yeni kemik oluşumlarına ya da eklem içinde biriken sıvıya yan olarak dizinizde şişkinlik saptayabilir Uyluk kasları ise normalden daha ince ve daha zayıftır Osteoartrit öbür bireyleri fazla bambaşka şekillerde etkiler Bazılarının sadece bir dizinde fazla hafif şikayeti vardır; bazılarının ise her iki dizle ilgili şikayetleri bulunur Bazılarında sancı en kayda değer şikayettir; bazıları ise oturdukları yerden kalkmakta ve hareket etmekte güçlük çekerler Bazı kişiler yaşamları boyu yaklaşık olarak aynı kalırlar; bazıları ise çabuk bir değişiklik yaşarlar Kendinizi, diz osteoartriti olan bir başka kişi ile karşılaştırmanızın yararı olmayacaktır Osteoartrit komplikasyonları nelerdir? Bir Takım kişilerde hiçbir komplikasyon gelişmez Hastalıkları günlük yaşamda can sıkıntısı yaratmakla birlikte, hiçbir zaman felaket haline gelmez Genel Olarak oluşan üç komplikasyon vardır: Hızlı kötüleşme: Genelde ileri formda hastalığı olan yaşlı kişileri etkiler Birkaç hafta ya da ay içinde ağrıda belirgin bir artış ve hareket kaybı gelişebilir Eklemin dengesinin kaybolması: Kas gücü kaybı ya da bağların hasar görmesine ast olarak gelişir Ekleme ağırlık bindiği vakit, örneğin ayağa kalktığınızda boşalma duygusal olur Ağrıda ani alevlenmeler: Ağrıda hafif artışlar sık gözlenir; fakat ara sıra sızı çok şiddetlenebilir ve bu uzun süreli olabilir Buna ara sıra eklem etrafındaki şişlik de eşlik eder Osteoartritte nasıl teşhis konur? Orta ihtiyar ve yaşlı kişilerde diz ekleminde sancı oluştuğu süre osteoartrit birincil akla gelen teşhis olabilir Fizik muayene, dizin doğrudan doğruya radyografisi (röntgen tetkiki) ve diğer eklem hastalıklarını dışlayarak tanı doğrulanır Fakat çok rastlanılan bir rahatsızlık olduğu için öteki eklem hastalıkları ile beraber görülebilir Direkt grafi tanıda çok yararlıdır ve hastaların çoğunda yapılması gereken tek testttir Doğrudan Doğruya grafide eklem yüzeyindeki hasara yan olarak kemikler arasındaki aralıkta daralma gözlenir bununla beraber eklem kenarlarında ‘mahmuz’ tarzında yeni kemik oluşumları gelişir Değişik zamanlarda çekilen grafilerde hastalığın kendisinde de bir değişim görülebilir Osteoartrit nasıl çare edilir? Osteoartritin belirlenmiş tedavisi olası değildir; yani hastalığı adamakıllı ortadan kaldıran bir çare şekli yoktur Oysa çare ağrıyı geçirebilir, eklemdeki tutukluluğu azaltır ve eklemin daha pozitif hasarlanmasını engeller Bu amaçlara ulaşmanın bazı yolları vardır Osteoartritin tedavisi hastalığın ne değin ilerlediğine bağlıdır Erken safhalarda tedavi eklemdeki inflamasyonu gidermeye yöneliktir Doktorunuzun önereceği basit analjezik ve antiromatizmal ilaçları doktorunuzun önereceği zaman ve şekilde kullanabilirsiniz Ama her hasta bu ilaçlardan eşit derecede yarar görmez Dizin etrafındaki aklıselim bölgeye hatta gerektiğinde eklem içine enjeksiyonlar yardımcı olabilir Eklem içinde sıvı birikimi durumunda bu sıvının alınması ve dizin yıkanması da size asistan olabilir Eğer icabında diz içine kortizon enjeksiyonu yapılabilir Kortizon inflamasyonu denetleme altına bölge güçlü bir ajandır; ama kullanımını kısıtlayan bir takım etkileri de vardır Sık olarak kullanımı eklemdeki yıpranmayı, bozulmayı artırabilir Dizin etkilenen kısmındaki baskıyı azaltacak, özel olarak planlanmış dizliklerin kullanımı yarar sağlayabilir Bunları doktorunuzun önerisiyle satın alabilirsiniz Kolay, esnek dizliklerden de birçok hasta yarar sağlamaktadır Problemli bölgeye orta dereceli sıcak dilekçe ağrınızı ve eklemdeki tutukluluğu azaltır Sıcak banyo, sıcak su şişeleri ya da torbaları, infraruj lambaları ve doktorunuzun önereceği krem ve jellerin sürülmesi sizi rahatlatabilir Hafif ve orta dereceli ağrısı olan hastalarda krem ve jel şeklindeki preparatların destekleyici çare olarak kullanımı yardımsever olabilir Doktorunuzun yerinde görmesi durumunda hastanelerin fizik çare ve rehabilitasyon servislerindeki fizik tedavi ajanlarının uygulanmasından da yarar sağlıyabilirsiniz Diz kaslarınızı olası olduğunca güçlü tutarak kendi kendinize çok tezgâhtar olabilirsiniz Dizinizi çalıştırarak, eklemde tam hareket açıklığını koruyabilirsiniz Uyluk kasları eklemin korunmasında ve stabilitenin sağlanmasında çok önemlidir Bu kaslarınızı kasarak veya ‘düz ayak kaldırma’ egzersizlerinizi yaparak onları dinç hale getirebilirsiniz: bacaklarınız yerde düz olarak yatınız, dizinizi yere bastırarak, ayağınızı kendinize dürüst çekiniz Bu sırada uyluk kaslarınızın kasıldığını hissedeceksiniz Bu durumu 5 saniye süreyle koruyunuz ve sonradan gevşeyiniz 5 saniyeyi saptamak için bir saate bakabilirsiniz veya 10′a kadar yüksek sesle saymayı deneyebilirsiniz Bunu her iki bacakla ayrı ayrı, günde 7 defa yapınız Ilk gün her seferde 10 bitmiş yapınız (bu nedenle günde 7×10 70 defa) Her Yerde sayısını ağır ağır artırıp, birinci haftanın sonunda her seferde 15 tekrar yapmaya başlayınız (bu nedenle 1 haftanın sonunda her gün 7×15 105 defa) Öteki bir deyişle sonuçta bu egzersizi her iki üçgenin taban olmayan kenarı için ayrı olarak günde 105 kez yapmayı hedefleyiniz Eğer artritiniz bir sancı oluşturuyorsa, egzersizleri yapmadan önce dizinize 1520 dakika süreyle sıcak başvuru yapınız bununla beraber günde birkaç defa, dizinizi tamamiyle bükme ve bitmiş düzleştirme biçiminde egzersizlerini de yapınız Dizinizi bükülü tutmamaya büyük özen gösteriniz Mesela, gece yatarken dizinizi altına yastık koymayınız Dizin altına yastık yerleştirme ağrınızı geçici olarak geçirir, oysa dizinizin durmadan bükülü kalması şeklinde tehlikeli bir etkisi olabilir Dizinizde osteoartrit olsa bile dizinizi kulanmaya devam ediniz; ‘eksik az ve sık kullanma’ sizin ilkeniz olmalıdır Eğer gerekiyorsa dizinizin üzerinden yükü elde etmek için bir baston kullanın ama hareket etmeye devam edin! Bastonun dürüst kullanımı (etkilenen dizin karşısında tarafındaki elde) eklem üzerine binen yükü azaltmaktadır Cerrahi diz osteoartritli her hastaya uygulanmaz; ara sıra gereklidir, çok hasarlanmış dizler için uygulanan yerine koyma ameliyatları ile ilgili olarak son yıllarda büyük gelişmeler elde edilmiştir Bu konuda daha geniş bilgiler “Romatizma Çalışma Grubu’nun yeni diz ekleminiz başlıklı kitapçığında sunulmaktadır Uygulanan cerrahi girişimler: Artroskopi Hastanın diz eklemine girilerek, eklem kıkırdak yüzeylerinin doğrudan görülmesi sağlanır; bu nedenle osteoartritin ne kadar ilerlemiş olduğu da saptanabilir Cerrahın eklem içindeki tüm parçacıkları temizlemesine de izin verir Işlem sırasında eklem içine düşmüş bütün kıkırdak parçacıkları temizlendikten daha sonra diz serum fizyolojikle yıkanır Sonuçlar %100 başarılı değildir Eğer başarılı olursa, 6 ay 2 yıl süreyle şikayetler geçici olarak hafifleyebilir Proksimal tibial osteotomi Bacağımızdaki tibia kemiğinin üstteki kısmının dış emrindeki tarafından kama şeklinde bir kemik parçası çıkarılır; bu nedenle vücudun tartma merkezinin diz ekleminin daha sağlam dış tarafına kayması sağlanır Bu şekilde osteoartritte etkilenmiş olan iç kısım üzerindeki tartma bir tedarik kaldırılmış olur ve sızı azalır, hastalığın ilerlemesi engellenir defalarca başarılı değildir Avantajı genç, etkin hastaların kendi diz eklemlerini kullanmaya devam etmesidir Diz protezi konuncaya kadar süre kazanılır Eğer başarılı olursa, 68 sene süreyle fayda sağlanabilir Diz Protezi Diz osteoartritinde son tedavi eklem yüzeylerinin suni bir eklemle değiştirilmesidir Genelde 60 yaş üzeri kişilerde yapılır Hasta ne dek genç olursa, ameliyatın ileride başarısızlık oranı pek fazladır; ikinci bir ameliyat gerektirebilir 1215 yıl süreyle fayda sağlıyabilir