Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Otistik Cocuklarda Takıntılı Davranışlar
Takıntılı davranışlar, kolayca tanınabilen ve başladıktan sonra ne zaman sona ereceği belli olmayan ve tekrar tekrar tekrarlanan davranışların bazıları anlamında kullanılmıştır Orneğin; oturur ya da ayakta durur vaziyette sallanma, parmak ısırma, kafa sallama, el vurma, cevirerek oynama, nesneleri fırlatma, kendi etrafında donme gibi
Harun'un havaya nesneleri fırlatma, ozellikle topları bazen de ayakkabılarını fırlatma gibi takıntılı davranışları vardı Bu davranışları kendisine veya başkalarına karşı zarar verici olmamasına rağmen Harun bu davranışları yapmak yerine daha yararlı etkinliklerle zamanını harcayabilirdi
Otistik bireylerin zaman zaman takıntılı davranışları neden yaptıkları tam anlamıyla anlaşılmamaktadır Ancak boş kaldıkları zaman bu tur davranışları yaptıkları duşunulmektedir Dolayısıyla takıntılı davranışlar coğu zaman can sıkıntısına karşı bir uğraş olmaktadır Boyle durumlarda takıntılı davranışları onlemek icin kişiye yapabileceği ilginc uğraşlar verilebilir
Sallanma, cevirerek oynama gibi davranışları ilk ortaya cıktıkları anlarda, yapılandırılmış etkinlikler bireyin gunluk rutinine yerleştirilebilir Ancak daha ileri duzende ve yoğunluktaki takıntılı davranışlar icin daha işlevsel davranış değiştirme uygulamalarına ihtiyac duyulabilir
Mustafa atolyede butun gun, bir koşede oturup bir parca gumuşten kağıdı cevirerek oynamakta ve herhangi bir atolye etkinliğine katılmayı reddetmekteydi Atolye oğretmeni aşağı yukarı uc ay gibi kısa bir surede duzenli olarak yiyecek pekiştireci (portakal suyu) kullanarak Mustafa'ya cok basit mekanik işler yapmayı oğretti Mustafa bu işleri yapmayı oğrendikten sonra yaptığı işlerden cok hoşlanmaya ve gonullu calışmaya başladı Boylece bu işleri yaparken nesneleri cevirerek oynama davranışı gozden kayboldu
Bazı takıntılı davranışlar ise dışarıdan gelen uyarıcılara karşı bir koruyucu olarak ortaya cıkmaktadır Orneğin, Ozden, 13 yaşında genc bir kızdı Ozden kalabalık ve gurultulu ortamlarda parmaklarını ısırmakta ve vokal bir ses cıkarmaktaydı Dikkatli yapılan gozlemler sonucunda Ozden'in cok rahatsız edici olan bu davranışını dışarıdan gelen seslerden korunmak icin yaptığına karar verildi
Ozden'e yuksek sesle muzik calan bir volkmen verildi ve gurultulu ortamlarda volkmenini kafasına takıp calıştırdığında pekiştirildi Ozden, takıntılı davranış gostermeden once volkmen dinleyerek gurultulu ortama alındı Bir sure sonra bu davranışı kendi başına yapmayı oğrendi Ozden kalabalık ve gurultulu ortamlarda parmağını ısırma ve vokal sesler cıkarma yerine volkmen dinlemeye başladı
Ozden'in davranışının nedenini anlamak başlarda cok zor oldu Ancak, bunu anlamak icin Ozden once sessiz bir odada kucuk bir uğraş verilerek kendi başına bırakıldı Daha sonra radyo sesi verildi Daha sonrada kalabalık bir odaya goturuldu ve her iki durumda da takıntılı davranışlar dikkkatlice gozlendi ve buradan hangi yaklaşımın benimseneceğine dair fikir edinildi
Kaynak: Yardımcı Docent Doktor Bunyamin Birkan
Takıntılı davranışlar, kolayca tanınabilen ve başladıktan sonra ne zaman sona ereceği belli olmayan ve tekrar tekrar tekrarlanan davranışların bazıları anlamında kullanılmıştır Orneğin; oturur ya da ayakta durur vaziyette sallanma, parmak ısırma, kafa sallama, el vurma, cevirerek oynama, nesneleri fırlatma, kendi etrafında donme gibi
Harun'un havaya nesneleri fırlatma, ozellikle topları bazen de ayakkabılarını fırlatma gibi takıntılı davranışları vardı Bu davranışları kendisine veya başkalarına karşı zarar verici olmamasına rağmen Harun bu davranışları yapmak yerine daha yararlı etkinliklerle zamanını harcayabilirdi
Otistik bireylerin zaman zaman takıntılı davranışları neden yaptıkları tam anlamıyla anlaşılmamaktadır Ancak boş kaldıkları zaman bu tur davranışları yaptıkları duşunulmektedir Dolayısıyla takıntılı davranışlar coğu zaman can sıkıntısına karşı bir uğraş olmaktadır Boyle durumlarda takıntılı davranışları onlemek icin kişiye yapabileceği ilginc uğraşlar verilebilir
Sallanma, cevirerek oynama gibi davranışları ilk ortaya cıktıkları anlarda, yapılandırılmış etkinlikler bireyin gunluk rutinine yerleştirilebilir Ancak daha ileri duzende ve yoğunluktaki takıntılı davranışlar icin daha işlevsel davranış değiştirme uygulamalarına ihtiyac duyulabilir
Mustafa atolyede butun gun, bir koşede oturup bir parca gumuşten kağıdı cevirerek oynamakta ve herhangi bir atolye etkinliğine katılmayı reddetmekteydi Atolye oğretmeni aşağı yukarı uc ay gibi kısa bir surede duzenli olarak yiyecek pekiştireci (portakal suyu) kullanarak Mustafa'ya cok basit mekanik işler yapmayı oğretti Mustafa bu işleri yapmayı oğrendikten sonra yaptığı işlerden cok hoşlanmaya ve gonullu calışmaya başladı Boylece bu işleri yaparken nesneleri cevirerek oynama davranışı gozden kayboldu
Bazı takıntılı davranışlar ise dışarıdan gelen uyarıcılara karşı bir koruyucu olarak ortaya cıkmaktadır Orneğin, Ozden, 13 yaşında genc bir kızdı Ozden kalabalık ve gurultulu ortamlarda parmaklarını ısırmakta ve vokal bir ses cıkarmaktaydı Dikkatli yapılan gozlemler sonucunda Ozden'in cok rahatsız edici olan bu davranışını dışarıdan gelen seslerden korunmak icin yaptığına karar verildi
Ozden'e yuksek sesle muzik calan bir volkmen verildi ve gurultulu ortamlarda volkmenini kafasına takıp calıştırdığında pekiştirildi Ozden, takıntılı davranış gostermeden once volkmen dinleyerek gurultulu ortama alındı Bir sure sonra bu davranışı kendi başına yapmayı oğrendi Ozden kalabalık ve gurultulu ortamlarda parmağını ısırma ve vokal sesler cıkarma yerine volkmen dinlemeye başladı
Ozden'in davranışının nedenini anlamak başlarda cok zor oldu Ancak, bunu anlamak icin Ozden once sessiz bir odada kucuk bir uğraş verilerek kendi başına bırakıldı Daha sonra radyo sesi verildi Daha sonrada kalabalık bir odaya goturuldu ve her iki durumda da takıntılı davranışlar dikkkatlice gozlendi ve buradan hangi yaklaşımın benimseneceğine dair fikir edinildi
Kaynak: Yardımcı Docent Doktor Bunyamin Birkan
