Otistik Çocukların İstedikleri

Otistik Çocukların İstedikleri Özel Otistik Çocukların annebabalarına, akrabalarına, çevresindekilere, eğitmenlerinden istediklerinin tercümesidir: 1) Ben “otizmi olan bir çocuğum “Otistik değilim Otizm karakterimin sadece bir bölümü Beni kimsesiz tanımlayacak bir kavram yok Siz düşünceleri, duyguları, yetenekleri olan bir kişi misiniz yahut sadece şişman, gözlüklü ya da sakar bir birey mi? 2) Duyusal algılarım bozuktur Gündelik hayat içerisinde sizin genelde ayrım etmediğiniz kokular, sesler, tatlar, görüntüler, temaslar benim için fazla can sıkıcı olabilir Yaşadığım çevre benim için genel olarak korkutma edici bir ortamdır İçine kapalı ya da saldırgan görünebilir ama sahiden bu kendimi koruduğum anlamına gelir Sıradan bir market alışverişi benim için bütün bir kabus olabilir Seslere karşı aşırı hassas olduğumu bir düşünün Aynı anda konuşan onlarca insan, günün indirimli ürününü tekrar tekrar anons eden mekanik bir ses, kasadaki işlem sesleri, alışveriş arabalarının tekerleklerinin çıkardığı gıcırtılı ses vb Bu uyaranları beynim filtre edebilir lakin bu ciddi anlamda fazla yüklenmedir benim için Koku alma duyum da fazla hassas olabilir Kasap reyonundaki etler taze olmayabilir, yanımızdan geçen adam o gün duş alamamış olabilir, kasa esnasında önümüzde duran bebeğin bezi kirlenmiş olabilir… Bunlar benim için epeyce tiksindiricidir En yoğun kullandığım görme duyum fazla uyarana maruz kalmış olabilir Örneğin aşırı parlak floresan ışıkları mekanı sürekli titreşiyor gibi göstererek gözlerimi rahatsız edebilir Camların yansıttığı aydınlık ışık, tavanda dönen fan, etrafımda aralıksız hareket eden halk odaklanmam ve baş etmem gereken şeylerdir Bütün bunlar denge duyumu etkiler ve vücudumun konumunu bile algılayamaz ülkü gelebilirim 3) “Yapmam ( Yapmamayı seçiyorum ) ve “ Yapamam ( Yapmayı beceremiyorum ) arasındaki farkı dikkate almayı unutmayın Komutlarınızı dinlemediğimi sanmayın Sizi anlamıyor olabilirim Bana diğer odadan seslendiğinizde duyduğum yalnızca “^^’((%&’(+&’((‘ olabilir Bunun yerine yanıma gelin ve kolay kelimeler seçerek benimle doğrudan doğruya konuşun “Lütfen kitabını masana bırak Acilen öğle yemeği yeme zamanı gibi Bu şekilde benden ne istediğinizi ve ardından ne olacağını bana net bir şekilde söylemiş olursunuz Böylece düzen göstermek benim için daha kolaylaşır 4) Fiziki düşünürüm Dili yalnızca sözcüklerin anlamına kadar yorumlarım “Koşturmayı bırak yerine “Arkandan atlı mı kovalıyor derseniz aklım karışır “Çantada keklik çağırmak yerine “Bunu yapmak senin için çok kolay demelisiniz Deyimler, kinayeler, imalar benim için anlamsız ve akıl karıştırıcıdır 5) Sınırlı sözcük dağarcığıma karşısında anlayışlı olun Duygularımı tasvir etmek için dürüst kelimeleri bilmiyorsam gereklilik duyduğum şeyi size açıklama yapmak benim için oldukça zorlaşabilir Acıkmış, incinmiş, korkmuş, aklı karışmış olabilirim ve bu duygularımı size aktaracak kelimeleri bilmiyor olabilirim Gövde dilime ve hastalık duyduğumda gösterdiğim tepkilere uyarı edin bir de bunun bütün tersini düşünelim Yaşımın fazla ilerisinde bir düzeyde adeta küçük bir profesör gibi konuşuyor olabilirim Bu türde konuşmalar dildeki eksiğimi telafi edebilmek için çevremde yaşananlarda, izlediklerimden, okuduklarımdan ezberlediğim replikler olabilir Buna “ekolali denir Kullandığım kelimeleri veya içeriklerini anlamıyor olsam da size yanıt devretmek zorunda olduğumda buna başvurabilirim Dil benim için çok kuvvet olduğundan görsel odaklıyımdır Bana söylemek yerine yapmam gereken bir şeyi bana gösterin Ve bunu defalarca tekrarlamaya da tedbirli olun Benzer şeyi sürekli depreşmek öğrenmemi sağlar 6) Otizmin benim tüm yönlerimi algılamanıza engel olmasına müsade vermeyin Yapamadıklarım yerine yapabildiklerime odaklanın ve bunlar üzerinde bir şeyler inşa etmeye çalışın Öteki tüm halk gibi yeterli olmadığımı ve aralıksız düzeltildiğim ortamlarda öğrenemem Ne kadar “yapıcı olsa da bir eleştiriyle karşılaşacağımı anlayışlı olmak beni yeni bir şey denemekten alı koyar Kuvvetli yönlerimi keşfedin Bir şeyi yerine getirmek için bir çok bambaşka usul olduğunu da unutmayın 7) Sosyalleşme konusunda bana yardım edin Dışardan bakıldığında parktaki çocuklarla oynamak istemediğimi düşünebilirsiniz Fakat bazen bunu nasıl yapacağımı –yani onlarla nasıl konuşmaya başlayıp oyunlarına katılabileceğimi bilmiyor olabilirim Diğer çocukları beni oyunlarına ağırlama etme konusunda cesaretlendirmek işe yarayabilir 8) Öfke nöbetlerimi tetikleyen şeyleri bulmaya çalışın Önceliği buna verin Kriz, patlama, öfke nöbeti… Bunu nasıl adlandırırsanız adlandırın unutmayın ki bunu yaşamak benim için fazla daha korkutucudur Duyularımdan biri fazla yüklendiğinde böyle durumlar ortaya çıkar Eğer hiddet nöbetlerimin sebebini bulursanız onları önleyebilirsiniz 9) Lütfen beni koşulsuzca sevin “Keşke şöyle olsaydı… “Keşke bunu yapabilseydi… türünde düşünceleri kafanızdan uzaklaştırın Siz ailenizin tüm beklentilerini karşılayabildiniz mi? Otizm benim seçimim yok Unutmayın bu durumu ben yaşıyorum, siz yok Sizin desteğiniz olmadan başarılı ve bağımsız bir hayat sürmem uzakta bir olasılık Desteğiniz ve rehberliğinizle olanak pek yüksek ancak… Laf veriyorum, ben buna değerim! 10) Katlanma, katlanma, tahammül… Otizme bir eksiklik olarak yok, öbür bir kabiliyet olarak bakmaya çalışın Evet sohbet esnasında gözlerinize bakmıyor olabilirim Ama yalan söylemediğimi, oyunlarda hile yapmadığımı, arkadaşlarımla dalga geçmediğimi, insanlara önyargılarla yaklaşmadığımı hiç ayrım etmediniz mi? Evet ola ki bir sonraki Michael Jordan olamayabilirim ama detaycı görüntü açım ve olağanüstü odaklanma kapasitemle bir sonraki Einstein, Mozart ya da Van Gogh olabilirim Günümüzde bu kişilerin de otizmli olduğu düşünülüyor Siz dayanağım olmazsanız bunu başaramam Benim arkadaşım, öğretmenim, avukatım olun Ne kadar yol alabildiğimi göreceksiniz 11 Tutum iletişimdir Her davranışın bir ortaya çıkış sebebi vardır Kelimelerimin beceriksiz kaldığı zamanlarda bile, davranışlarım size çevremde olup bitenleri nasıl algıladığımı anlatır Olumsuz davranışlar öğrenme sürecimi engeller Lakin bu davranışları aniden kesip atarcasına ortadan kaldırmaya kastetmek yeterli olmaz Bu olumsuz davranışların yerine yapmam gereken yerinde alternatifleri bana öğretmelisiniz Önce şuna inanarak başlayın Fiilen uygun bir şekilde etkileşime girmeyi istiyorum Kötü davranışlarımız karşılığında aldığımız negatif tepkileri sahiden hiçbirimiz istemeyiz Genelde akıcı işlemeyen duyusal bütünleme sistemim yüzünden fazla duygularla yüklendiğim, gereksinim ve isteklerimi yerine getiremediğim ya da benden bekleneni anlamadığım zamanlarda olumsuz davranışlarda bulunurum Direncimin kaynağını bulmak için davranışımın arkasında yatan sebepleri gözden geçirin Davranışın meydana gelişinden derhal önceki ortamla ilgili ( kişiler, zaman dilimi, mekan, aktiviteler vb ) notlar tutmaya çalışın Süre içerisinde duruma ışık tutan bir fotoğraf ortaya çıkacaktır 12 Katiyen varsayımlarda bulunmayın Destekleyici kanıtlar olmadığı sürece varsayım sadece bir tahmindir Kuralları bilmiyor ya da anlamıyor olabilirim Komutları duymuş lakin onları anlamamış olabilirim Şayet de dün biliyordum ama bugünçıkarsama yapamıyorum Şunları kendinize sorun: A: Benden yapmamı istediğiniz şeyi doğrusu yapabiliyor muyum? Benden matematik problemi çözememi her isteyişinizde tuvalete koşuyorsam şayet nasıl yapacağımı bilemiyorumdur, belki de çabalarımın beceriksiz kalacağından üzüntü duyuyor olabilirim Bir görevde kendimi tatmin edici hissedene kadar baştan yapmam için bana takviye olun yerine geçmek için öteki çocuklardan daha pozitif pratik yapmaya ihtiyacım olabilir B: Kuralları tam anlamıyla bildiğimden emin misiniz? Bu kuralın konmasının sebebini gerçekten anlamış mıyım? ( güvenlik, sağlık, ekonomi açısından… ) Altta yatan diğer bir sebep nedeniyle mi kurallara uymuyorum? Besin saatinden önce bir şeyler atıştırmamın sebebi fen ödevi mi tamamlama konusunda üzüntü duymam da olabilir, sabahleyin kahvaltı yapamadığım için fazla acıkmış olmam da 13 Ilk Önce duyusal konuları gözden geçirin Dayanıklı davranışlarımın çoğu duyusal rahatsızlıklardan kaynaklanmaktadır Mesela floresan ışıkları benim gibi çocuklar için büyük bir problem sayılabilir Bu cins ışıkların yarattığı uğultu fazla alıngan işitme duyumu olumsuz etkiler Işığın kesintisiz kırpışması da sözde odadaki eşyalar sürekli hareket halindeymiş şehvetli yaratarak görme algımı çarpıtır Çalışma ortamımda floresan ışık yerine normal sarı ampul kullanılmalıdır Belki de size daha yakın oturmalıyımdır Çünkü aramızdaki bir çok ses sebebiyle ne dediğinizi anlamıyor olabilirim 14 Kendimi toparlamam için ben ihtiyaç duymadan önce bana mola verin Sınıfın gürültüsüz bir köşesinde ( o lahza için aktivite yapılmayan ) şayet kulaklıklarımı takarak, olur ya yastıklara uzanarak ola ki de kitap okuyarak kendimi rahatlatıp toparlamam için bana olanak tanıyın Ama bu maddi ortam çok uzakta olmasın ama gruba her yerde dahil olma sürecim kolay olsun 15 Bana, ne yapmamı istediğinizi emredici komutlar uygulamak yerine artı bir tarzda söyleyin “Lavaboyu pislik içinde bırakmışsın cümlesi benim için sadece durumu anlatan bir ifadedir Doğrusu bildirmek istediğinizin “Lütfen badana kaplarını yıka ve kirli peçeteleri çöpte beygir olduğunu kendi kendime çıkaramayabilirim Ne yapmam gerektiği konusunda tahmin yürütmemi ya da çıkarsama yapmamı beklemeyin 16 Beklentileriniz manalı olsun Bir tören için tüm okul öğrencileriyle birlikte konferans salonunda sıkış tıkış oturmak veya bir çocuğun merasim sırasında vızıldama gibi bir sesle şiir okumasını kulak vermek benim için can sıkıcı ve anlamsızdır Bu tür bir aktviteye katılmak yerine okul sekreterine zarflama işinde tezgâhtar olabilirim 17 Aktiviteler arası geçişte bana muavin olun Bir aktiviteden diğerine geçiş benim için biraz daha pozitif süre alabilir Bana diğer öğrencilerden beş dakika önce haber verin ve ardından da bir iki dakikadaha hoşgörü gösterin Bana ait bir kronometrenin kurulmasıyla bu tür bir değişikliği daha bağımsız bir biçimde gerçekleştirebilirim Çünkü kimi süre görsel bir ipucu işitsel bir komuttan daha etkin olur 18 Kötü bir durumu daha da kötüleştirmeyin Olgun bir yetişkin olsanız daolay anındaki gerginlikle bazen yanlış kararlar verebileceğinizi biliyorum Beni kışkırtacak tepkiler vermezseniz bu durumun üstesinden daha çabuk gelebilirim Krizi çözmek yerine uzatacak şu tür tepkilerin farkında olan olun: a Sesinizi güçlendirmek b dalga geçmek, iğnelemek, aşağılamak, utandırmak vb c Farazi suçlamalarda bulunmak d Çifte standart beklemek e Beni kardeşimle veya diğer bir öğrenciyle kıyaslamak f Evvelden gerçekleşmiş alakasız olayları bitmiş gündeme getirmek g Beni genel bir kategoriye sokmak 19 Nazik eleştiriler yapın Siz de kendinize aleyhinde doğru olun; yapıcı eleştirileri kabul etmekte ne dek iyisiniz? Bunu yapabilmek için zorunlu olan olgunluk ve özgüven benim becerilerimin çok ötesinde olabilir Lakin ya siz? Beni hiç mi düzeltmeyeceksiniz? Tabii ancak hayır Fakat bunu nazikçe yapın ama, ben de sizi net olarak duyabileyim a Lütfen kızgın, çok endişeli, fazla uyarılmış, kapalı olduğum zamanlarda beni düzeltmeye veya disiplin altına almaya çalışmayın b Kullandığınız kelimlerden ziyade sesinizin tonuna tarafından tepfi vereceğimi unutmayın Eğer bana bağırıyorsanız kullandığınız kelimeleri anlamam böylece nerede yanlış yaptığımı bulamam Hain tonda konuşun ve benim boyuma tarafından eğilin ancak bana tepeden bakmak yerine aynı seviyede iletişime girmiş olun c Beni azarlayıp cezalandırmaktansa uygun olmayan davranışımı anlamam için destekleyici, çözüm getirici bir tutum sergileyin Olumsuz davranışa niçin olan duyguyu saptamama asistan olun Dargın olduğumu söylesem de gerçekte korkmuş, endişeli, dertli ya da kıskanç hissetmiş olabilirim Ilk yanıtımı defalarca araştırın d Pratik yapın veya rol yapma oyunları oynayın Bu nesil çalışmlar doğruca benzer durumla bir daha karşılaşırsam nasıl davranmam gerektiğini bana daha iyi anlatabilirsiniz Rol yapma oyunlarını bir fazla kez tekrarlayın Birincil seferinde başarılı olamamı beklemeyin Ve içten yaptığımda da bana mutlaka söyleyin e Sizin eleştirilere karşı verdiğiniz yerinde tepkiler benim için iyi bir davranış modeli olacaktır 20 Sadece ve yalnızca reel seçenekler sunun Alacağınız cevabı uygulayamayacağınız soruları sormayın “Yüksek sesle okumak ister misin? ya da “Boyalarını arkadaşınla paylaşmak ister misin? gibi sorulara cevabım “Hayır olabilir Eğer böyle durumlarda uygulanan benim seçeneğim değilse size nasıl güvenebilirim? Gün baştan başa otomatik olarak bir çok seçimde bulunursunuz durmadan bir alternatifi diğerine seçim edersiniz Ve bilirsiniz fakat hem alternatif sahibi olamk hem de bunlar arasından tercih olabilmek size hayatınızı ve geleceğinizi denetleme etme imkanı sağlar Benim içinse seçenekler daha sınırlıdır bu nedenle kendime olan güvenimi sağlamam daha zordur Bana daha sık tercih yapma imkanı sunmak jurnal hayatta daha aktif olmamı sağlar Mesela “Sayfanın üstüne adını ve tarihi yaz çağrıda bulunmak yerine “Önce adını mı yahut önce tarihi mi kâğıda dökmek istersin? diye seçenek sunabilirsiniz Ama bazen seçeneğimin olmadığını yani bana alternatif sunamayacağınızı da bilmem gerekir Böyle bir durumda eğer sebebi anlarsam rahatsız olmam “Bu durumda seçim yapmana müsade veremem Bu tehlikeli olabilir, yaralabilirsin gibi… Son olarak… İnanın Henry Ford şöyle demiş: “İster yapabileceğinize inanın, ister yapamayacağınıza Her iki durumda da haklısınız Benim için çeşitlilik yaratabileceğinize inanın Otizm ahenk ve adaptasyon gerektirir ama açık uçlu bir rahatsızlıktır Elde edilebilecek başarı da limit yoktur Kurduğum iletişimden daha da fazlasını hissederim Ve ilk hissettiğimde aklınızdan geçenler olur Benden ne dek fazla şey beklerseniz böylece fazla elde edersiniz Yapabileceklerim konusunda beni cesaretlendirin ki sınıftan çıktığımda bile öğrenmeyi sürdüreyim