Otizm ve Ergenlik

Otizm ve Erginlik OTİZMDE ERGENLIK Otistik Spektrumda Bulunan Bir Çocuğun Ergenliğe Geçiş Sürecinde ve Gençlik Döneminde Akılda Tutulması Gereken 12 Püf Nokta Otistik spektrumda yer alan bir çocuğa sahipseniz, çocuğunuz gün be gün büyürken ara sıra minik değişimleri gözden kaçırabilirsiniz Bir bakarsınız kızınız hemen hemen boyunuza ulaşmış ya da oğlunuzun sakalları çıkmaya başlamış Bu fiziki değişimler çocuk gelişiminde manâlı bir dönüm noktası olan ergenliğin sinyallerini vermektedir Otizm ve ergenlik: Her ikisi de bir ebeveyn için tek başlarına bile yeterince emek gerektiren karmaşık durumlardır, hele ancak bir araya geldiklerinde… Eğer buluğ çaği dönemine giren, otistik spektrumda olan bir çocuğunuz varsa aşağı aktarılan öneriler size bu dönemi daha yumuşak atlatmanız konusunda tezgâhtar olacaktır Çocuğunuzun bilişsel ve şehvetli düzeyi, iletişim becerisi her ne noktada olursa olsun bu önerilere mutlaka göz atmalısınız 1 Aleyhinde koyma itiraz etme yalnızca otizme yan değildir: Otistik spektrumda yer alsın ya da almasın, ergenliğe geçişte çocuğun davranışlarında ve kişiliğinde emin bir metamorfoz gerçekleşir Dikkatinizi çekme isteği, kendi bağımsızlığını istemeye dönüşür Spektrumda bulunan çocuklar için bu tavır değişikliği karşı yerleştirme gibi görünebilir; bundan böyle isteklerinizi daha önce olduğu gibi yerine getirmiyorlardır Otistik özelliklerini bir tarafa bırakacak olursak bu değişim gelişimlerinin adi bir parçasıdır Bir ebeveyn olarak çocuğunuzun birey olma sürecini cesaretlendirmek, ara sıra onaylanmayacak gibi olsa da çok önemlidir Çünkü bu metamorfoz her ne dek olumsuz bir süreç olsa da gelişimi açısından epeyce pozitiftir 2 Ergenler kendi seçimlerini yapmaları gerektiğini öğrenmelidir: Gelişen çocuğunuza tercih yapma hakkı tanımak ona karar alma ve bunun sonuçlarını ( iyi veya kötü ) kabul etmeyi öğretecektir Ayrıca kendi hayatı üstünde daha fazla denetim gücü olduğunu ayrım etmesini de sağlayacaktır Bunun çocuğun seviyesiyle hiçbir alakası yoktur Ona kesintisiz seçenekler sunun ve seçeneğinin arkasından durmasını sağlayın Unutmayın ancak büyüdükçe kendi hayatı hakkında alınan kararlara daha çok dahil edinmek isteyecektir Ona çoktan seçim yaptırmak ( natürel kendi belirleyeceğiniz seçenekler arasından ) ona manâlı yaşam becerileri kazandırmanın birincil adımıdır 3 Gündelik işler sorumluluk kazandırır: Yaşı ne olursa olsun çocuğunuza bir gruba ait olmayı öğretmek ( ister bu aileniz olsun isterseniz bir alıştırma grubu ) beraberinde sorumluluklar da getireceği için çok önemlidir Çocuğunuzu şimdiye kadar bu cins sorumluluklardan muaf tuttuysanız, bundan böyle buna bir son verin Ergenler bir ailede yaşamanın keyifli anlar seslenmek olduğunun ötesinde bazı sorumluluklar da gerektirdiğini de öğrenmelidir Gündelik işler çocuğunuzun kendisine karşısında sorumluluk sahibi olmasını sağlayacaktır Keza kimseye bağımlı olmadan yaşamayı öğreteceği gibi kendine güvenini de tetikleyecektir Otistik spektrumda bulunan her birey kendi seviyesinde bir etkinlikle yükümlülük almayı öğrenebilir Yalnızca çocuğunuza fiilen fırsat vermeyi deneyin 4 Nöbetlere uyarı edin: Otistik spektrumda bulunan her dört gençten biri ergenliğe geçiş döneminde nöbetler geçirmektedir Bunun sebebi net olarak bilinemese de nöbetlerin sebebi vücuttaki hormonal değişimler olabilir Bu nöbetlerin birçoğu basit bir gözlemle belirlenemez çünkü oldukça küçüktür Bunların farkına varabilmek için şu işaretlere uyarı etmelisiniz: çocukluk döneminde akademik olarak başarılıyken ergenlikte bunun fazla eksik olması ya da duraklaması, davranışsal ya da bilişsel kazanımların kaybedilmesi, kendini yaralama, agresiflik ya da şiddetli hiddet nöbetleri gibi yeni tutum sorunlarının ortaya çıkması 5 Değişen vücudu hakkına çocuğunuzla konuşun: Vücudunuzun neden olduğunu bilemediğiniz ve hiçbir şey yapamadığınız bir metamorfoz gerçekleştirdiğini hayal edin Çocuğunuz spektrumun hangi noktasında olursa olsun, bu değişim hakkında bilgisi ne değin net olursa olsun bu değişimi doğrusu anlayabileceği bir seviyede ve dille ona anlatmanız gerekmektedir Aksi takdirde çocuğunuz adet gördüğünde veya ıslak rüyalar yaşadığında fazlasıyla ajite olabilir veya bu şart onu fazla endişelendirebilir Ilk Olarak kolay kelimeler ve resim, fotoğraf gibi görseller oldukça yardımcı olabilir Net, açık olun ve abartmayın; bu tek bir seferde halletmeniz gereken bir tavır değil… 6 Mastürbasyon, hayatın bir gerçeği: Mastürbasyon her ergenin gerçekleştireceği adi bir aktivitedir, bununla yüzleşin Bir kez keşfedildiğinde durdurulması zorlama bir aktivitedir, saplantı haline dönüşebilir; özellikle de kendini uyaran eylemlerde bulunmaktan keyif bölge bireyler için Bu noktada yapılacak en yerinde şey ona bunun çok özel bir eylem olduğunu, bunu kendi odası gibi kendine ait özel bir yerde, yalnız olduğu bir zamanda yapması gerektiğini anlatmaktır 7 İlişkiler ve *; tartışılması gereken konular: * birçok ebeveynin çocuğuyla tartışmayı bakımlı bulmadığı bir konudur Bu sizin için ne değin kuvvet olursa olsun spektrumda bulunan çocuğunuzla **** ve kişiler arasında gerçekleşen farklı ilişkiler hakkında konuşmanız gerekmektedir Çocuğunuz öbür olduğu için bu tür bir bilgiye ihtiyacı olmayacağını düşünmek çok fazla yanlıştır Ergenler bu konuda konuşur, dolayısıyla çocuğunuz istemeseniz de alışılagelmiş denen yaşıtlarından bu konuda bir şeyler duyacaktır Onun sosyalhissi gelişimin en kayda değer noktalarından biri olan bu konunun soyunma odası eğitimine dönüşmesine müsade vermeyin Çocuğunuzun fonksiyonel seviyesi her ne olursa olsun ona karşı tür ve ayrıca cinsleriyle girdiği etkileşimlerde dikkat etmesi gereken uygun olan ve olmayan davranışları, temasları ve sözcükleri öğretin 8 Kendini koymak her yetişkin için çok önemlidir: Yetişkin bir bireyin öğrenmesi gereken kayda değer özelliklerden biri de alıngan duygulara ve duyusal yüklenmeye aleyhinde tepkilerini denetim edebilmesidir Çocuğunuz büyüdükçe duygularının farkına varmayı ve bunlarla başa çıkmayı daha kuytu yapıyor Mektep için kendini sakinleştirme adına yeni teknikler geliştirmesi gerekiyor natürel Örneğin destek etmesi, ara verme vermesi için öğretmenine sinyal verme, yalnız kalınabilecek gürültüsüz bir köşe bulgu gibi Evde de çocuğunuz fazla yüklendiği bir günün peşinde yalnız kalmak isterse buna mutlaka saygı gösterin… 9 Kendine güven başarının anahtarı: Çocukların demin küçükken iyi olduğu yönlerini vurgulayıp destekleyerek kendilerine olan güvenlerini artırın Eğer çocuğunuzun kendine güveni düşükse evde, okulda ve sosyal ortamlarda insanlardan aldığı mesajlara odaklanın Aldığı mesaj genel olarak bir şeyi doğru içten yapamadığı yönünde olabilir Bu da onun güvenini sarsıyordur Çocuklar sadece hata yaptığında uyarılmamalı Uygun davrandıklarında, tepki verdiklerinde veya iletişim kurduklarında mutlaka takdir edilmeliler Bu yöndeki gayretleri bile her seferinde onaylanmalı ve takdir edilmeli Ergenlerin bunalım riski aşağıda olduklarını unutmayın Şartlar ne olursa olsun, yani yalnızca içten ve yerinde durumlarda yok, çocuklar sizler tarafından sevildiklerini ve değerinde verildiklerini bilmeliler 10 Kendini savunmak hür için gerekli bir beceridir: Eninde sonunda çocuğunuz evden veya sizden ayrılmak zorunda kalacak ve korumanız olmadan yaşayacak Kendi adına konuşmayı öğrenmesi gerekiyor Buna okuldan başlayabilirsiniz Çocuğunuz zinde ve çelimsiz yönlerinin, diğerlerinden farklı olduğu noktaların bilincinde olmalı Oysa bu şekilde hakiki hayatta güçlenmesi ve başkalarından yardım alması gereken alanlarıyla, ayakları üzerinde durmasına destek olacak zinde noktalarının farkına varabilir 11 Zorbalık ciddi bir problemdir ve baş edilmesi gerekir: Zorbalık sözlü sataşmadan fiziki bir kavgaya dek farklılık gösterebilir Hangi düzeyde olursa olsun bu kişisel bir sorun değil, mektep yönetiminin sorunudur Okul tüm idari kadrosuyla zorbalığa karşı bir konuşma takınmadığı ve disiplin geliştirmediği sürece mektep hayatı çocuğunuz için güç geçebilir Çünkü spektrumda bulunan ergen ve gençler öteki yaşıtlarındaki sosyal ipuçlarını, motivasyonları, mümkün davranışları anlamakta zorluk yaşarlar bu nedenle kendilerini güvenilir olmayan durumların içine rahatlıkla sokabilirler veya geleneksel olamayan davranışları ya da en basitinden giyim tarzları onları gaye yapabilir böylece çocuğunuzun sözel olmayan iletişim yollarını ve dar anlamları bildiğinden muhakkak olun Onun için yaşıtlarını gözlemleyin Ne giydiklerini, saçlarını nasıl yaptıklarını, ne cins müzik dinlediklerini bilip çocuğunuza bu yönde önerilerde bulunmak onun işini kolaylaştırabilir 12 Kendinize de zaman ayırın: Otistik spektrumda bulunan bir çocuğun getirdiği bütün sorumluluklar bir tarafa kendinize de mutlaka vakit ayırmalısınız Bu isterseniz gün içinde keyif aldığınız bir aktiviteyle uğraşmak, spor yapmak ya da sadece dinlenmek olabileceği gibi haftada bir gece dışarı çıkmak şeklinde bir ödül de olabilir Baterilerinizi sorumluluk etmeniz gerektiğini unutmayın Bu çocuğunuz içinde iyi bir model davranış olacaktır Ona hayatın hepimiz için stres doymuş ve yorucu olabileceğini, bununla baş etmek için rahatlatıcı ve huzur veren yollar keşfetmemiz gerektiğini gösterebilirsiniz