Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Nedir?
Otistik Spektrum Bozukluğu, çocukluk çağında ortaya çıkan ve bireyin tüm hayatını etkileyen, dimağın gelişimsel bir bozukluğudur.
Otistik Spektrum Bozukluğu, bireyin dış yerküredeki uyaranları algılaması ve bunları düzenleyip kullanması ile ilgili nörolojik bozuklukları kapsar. Bu terim, otizmin, ağır seyreden ilerleyici formlarının yanında hafif ve atipik halleri de içeren bir küme bozukluğu tabir eder.
Nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, dimağ yapısı ve fonksiyonlarıyla ilgili giderek artan datalar, bu bozuklukların birçok dertten etkilendiklerini göstermektedir.
Erkeklerde kızlara orantıyla 3-4 defa daha sık görülmektedir. Genetik bir hastalık olduğu bilinmekte, birden ziyade genin çok istikametli etkilendiği; yapısal, çevresel etkenlerin, ana ve tevellüt öncesine bağlı faktörlerin de, gelişiminde rol oynadıkları düşünülmektedir.
Son yıllarda elde ettiğimiz kanıtlar, daha evvel nadir görüldüğü sanılan bu hastalık öbeğinin çok daha sık, yaklaşık 100 yahut 150’de 1 orantısında olduğunu ortaya koymuştur. Bu, her gün hastane polikliniklerinde görülen birçok evladın aslında bu bozukluğa sahip olduğunu, gelgelelim hiçbirine tanı konmadığını gösteren çok düşündürücü bir durumdur. Sahiden de olguların fakat %10’una tanı konulduğu düşünülmektedir.
Hala nedenleri ve kesin tedavisi tam olarak ortaya konamamış olan bu hastalık kümesiyle uğraşta en değerli olan, onu tanımaktır.
Belirtiler
Otistik Spektrum Bozukluğu’nu tanımlamak için kullanılan birçok davranış özelliğinin tümü bir hastada bulunmaz ve tıpkı bireyde belirtiler vakitle değişkenlik gösterebilir. Küçük çocuklarda ve hafif belirtilerle seyreden tiplerde ise Otistik Spektrum Bozukluğu’nu ayırt etmek daha da zordur.
Erken belirtileri, çoğunlukla taklit yeteneğinin olmaması ve muhabereye yönelik jestlerin gelişmemesi biçimindedir. Otistik belirtiler, hastaların yaklaşık üçte birinde umumî olarak bir yaşından sonra, görece sağlıklı bir devir sonrasında kendini malûm eder.
Göz temasının kurulamaması halinde farkına varılan, karşılıklı dikkatin gelişmemesi münhasıran bebeklik periyodunda saptanabilecek, kıymetli bir belirtidir.
Konuşma gecikmesi, ve sesli uyaranlara cevapsızlık çoklukla doktora müracaat sebepleridir. Bu çocuklarda, konuşma başladıktan sonra da lisan gelişimi ehliyetli seviyeye ulaşmaz. Tekrarlayıcı davranışlar, ilgi ve aktivitelerinde sonluluk, takıntılı davranışlar, dış uyaranlara karşı anormal yansılar yahut kayıtsızlık görülür
Duygusal yansıların, gülümsemenin olmaması, ağrıya ve fizikî yaralanmaya tepkisizlik, kendine zarar verme de sayılabilir.
%10’u ise birtakım mevzularda üstün özellikler gösterirler. Matematik, müzik üzere ortamlarda ve belleğe dayalı uğraşlarda çok gelişmiş becerilere sahip olabilirler. Bir kısmı, çok küçük yaşta okumayı öğrenebilir.
Tanı Otistik Spektrum Bozukluğu’nda laboratuar tetkikleri ve görüntüleme teknikleri açısından tanı koydurucu olan zahir bir bulgu mevcut değildir ve yanlışsız tanıyı koymanın en kıymetli yolu klinik belirtilerdir.
Fakat, manyetik rezonans görüntülemesinde (MRG) gri ve beyaz husus hacimlerindeki anormallikler ve elektroensefalografi (EEG) deki paroksismal bozukluklar kıymetlidir.
Görme ve işitme kusurları, epilepsi, zeka geriliği, hipotiroidi, fenilketonüri, ağır dikkat kusuru ve öteki organik dimağ sendromları üzere Otistik Spektrum Bozukluğu ile karışabilen yahut eşlik eden başka tıbbi problemleri tespit etmek için metabolik tetkikler (kan ve idrar tahlilleri), odyometri, kromozom tahlilleri ve nöropsikolojik testler uygulanabilir.
Muteber tanı konulması için, evladın belirli aralıklarla farklı ortamlarda kıymetlendirilmesi müsaittir. Kesin tanı koydurucu bir ölçüt bulunmamakla birlikte, ömrün birinci yıllarında taramanın yapılması için çeşitli teknikler geliştirilmiştir. Devletimizde, bu hedefle Bayley Bebekler için Gelişim Ölçeği I ve II Formları, Bayley Evlatlar için Nörolojik Tarama Skalası, Ankara Gelişim Envanteri ve Denver Gelişim Tarama Testi kullanılmaktadır.
Yeniden de, tanının gelgelelim Otistik Spektrum Bozukluğu’nun akla getirilmesiyle konulabileceği, bu hastalık öbeğinin özeklikleri hakkında anne-babaların, tabiplerin, muallimlerin bilinçli olmalarının çok değerli olduğu unutulmamalıdır.
Tedavi Seçenekleri: Otistik Spektrum Bozukluğu, erken tanı ve vaktinde müdahalenin hayati değer taşıdığı bir hastalık öbeğidir. En değerli tedavi, evlada uygulanacak olan ağır eğitimdir.
Konuşma ve lisan terapisi, uğraşı terapisi, duyu entegrasyonu, egzersiz, fizik tedavi, ve davranışsal terapiler, illetin tartısına ve her evladın şahsi durumuna nazaran belirlenmelidir.
Dimağ gelişiminin daha süratli olduğu birinci 5 yaş içinde yapılması sağlanan bu tedaviler, evladın ilerleyen yaşlarda yaşıtlarına yaklaşmasını sağlayacaktır. Hafif otistikler vakitle konuşabilir, göz teması kurup alışılagelmiş eğitim alabilirler. Muhabere kurmayı öğrendikçe sairleriyle muhabere geliştirmeyi öğrenebilirler.
Maatteessüf, Otistik Spektrum Bozukluğu’nun kökenine yönelik bir ilaç tedavisi hala mevcut değildir. Ancak, belirtileri hafifletmek, depresyon yahut nöbet üzere problemleri gidermek için çeşitli ajanlar kullanılabilmektedir.
Sakinleştiriciler, antidepresanlar, antiepileptikler, opioid antagonistleri, metilfenidat, B6 vitamini bunlardan bazılarıdır.
Dimağ yapısı ve fonksiyonları daha uygun anlaşıldıkça Otistik Spektrum Bozukluğu’nu temelden ortadan kaldırmaya yarayacak tedaviler gündeme gelecektir. Lakin önümüzdeki uzun vadede, erken tanı ve eğitim, tedavinin en kıymetli kısmını oluşturacaktır.
Prof. Dr. Erol Taşdemiroğlu
Otistik Spektrum Bozukluğu, çocukluk çağında ortaya çıkan ve bireyin tüm hayatını etkileyen, dimağın gelişimsel bir bozukluğudur.
Otistik Spektrum Bozukluğu, bireyin dış yerküredeki uyaranları algılaması ve bunları düzenleyip kullanması ile ilgili nörolojik bozuklukları kapsar. Bu terim, otizmin, ağır seyreden ilerleyici formlarının yanında hafif ve atipik halleri de içeren bir küme bozukluğu tabir eder.
Nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, dimağ yapısı ve fonksiyonlarıyla ilgili giderek artan datalar, bu bozuklukların birçok dertten etkilendiklerini göstermektedir.
Erkeklerde kızlara orantıyla 3-4 defa daha sık görülmektedir. Genetik bir hastalık olduğu bilinmekte, birden ziyade genin çok istikametli etkilendiği; yapısal, çevresel etkenlerin, ana ve tevellüt öncesine bağlı faktörlerin de, gelişiminde rol oynadıkları düşünülmektedir.
Son yıllarda elde ettiğimiz kanıtlar, daha evvel nadir görüldüğü sanılan bu hastalık öbeğinin çok daha sık, yaklaşık 100 yahut 150’de 1 orantısında olduğunu ortaya koymuştur. Bu, her gün hastane polikliniklerinde görülen birçok evladın aslında bu bozukluğa sahip olduğunu, gelgelelim hiçbirine tanı konmadığını gösteren çok düşündürücü bir durumdur. Sahiden de olguların fakat %10’una tanı konulduğu düşünülmektedir.
Hala nedenleri ve kesin tedavisi tam olarak ortaya konamamış olan bu hastalık kümesiyle uğraşta en değerli olan, onu tanımaktır.
Belirtiler
Otistik Spektrum Bozukluğu’nu tanımlamak için kullanılan birçok davranış özelliğinin tümü bir hastada bulunmaz ve tıpkı bireyde belirtiler vakitle değişkenlik gösterebilir. Küçük çocuklarda ve hafif belirtilerle seyreden tiplerde ise Otistik Spektrum Bozukluğu’nu ayırt etmek daha da zordur.
Erken belirtileri, çoğunlukla taklit yeteneğinin olmaması ve muhabereye yönelik jestlerin gelişmemesi biçimindedir. Otistik belirtiler, hastaların yaklaşık üçte birinde umumî olarak bir yaşından sonra, görece sağlıklı bir devir sonrasında kendini malûm eder.
Göz temasının kurulamaması halinde farkına varılan, karşılıklı dikkatin gelişmemesi münhasıran bebeklik periyodunda saptanabilecek, kıymetli bir belirtidir.
Konuşma gecikmesi, ve sesli uyaranlara cevapsızlık çoklukla doktora müracaat sebepleridir. Bu çocuklarda, konuşma başladıktan sonra da lisan gelişimi ehliyetli seviyeye ulaşmaz. Tekrarlayıcı davranışlar, ilgi ve aktivitelerinde sonluluk, takıntılı davranışlar, dış uyaranlara karşı anormal yansılar yahut kayıtsızlık görülür
Duygusal yansıların, gülümsemenin olmaması, ağrıya ve fizikî yaralanmaya tepkisizlik, kendine zarar verme de sayılabilir.
%10’u ise birtakım mevzularda üstün özellikler gösterirler. Matematik, müzik üzere ortamlarda ve belleğe dayalı uğraşlarda çok gelişmiş becerilere sahip olabilirler. Bir kısmı, çok küçük yaşta okumayı öğrenebilir.
Tanı Otistik Spektrum Bozukluğu’nda laboratuar tetkikleri ve görüntüleme teknikleri açısından tanı koydurucu olan zahir bir bulgu mevcut değildir ve yanlışsız tanıyı koymanın en kıymetli yolu klinik belirtilerdir.
Fakat, manyetik rezonans görüntülemesinde (MRG) gri ve beyaz husus hacimlerindeki anormallikler ve elektroensefalografi (EEG) deki paroksismal bozukluklar kıymetlidir.
Görme ve işitme kusurları, epilepsi, zeka geriliği, hipotiroidi, fenilketonüri, ağır dikkat kusuru ve öteki organik dimağ sendromları üzere Otistik Spektrum Bozukluğu ile karışabilen yahut eşlik eden başka tıbbi problemleri tespit etmek için metabolik tetkikler (kan ve idrar tahlilleri), odyometri, kromozom tahlilleri ve nöropsikolojik testler uygulanabilir.
Muteber tanı konulması için, evladın belirli aralıklarla farklı ortamlarda kıymetlendirilmesi müsaittir. Kesin tanı koydurucu bir ölçüt bulunmamakla birlikte, ömrün birinci yıllarında taramanın yapılması için çeşitli teknikler geliştirilmiştir. Devletimizde, bu hedefle Bayley Bebekler için Gelişim Ölçeği I ve II Formları, Bayley Evlatlar için Nörolojik Tarama Skalası, Ankara Gelişim Envanteri ve Denver Gelişim Tarama Testi kullanılmaktadır.
Yeniden de, tanının gelgelelim Otistik Spektrum Bozukluğu’nun akla getirilmesiyle konulabileceği, bu hastalık öbeğinin özeklikleri hakkında anne-babaların, tabiplerin, muallimlerin bilinçli olmalarının çok değerli olduğu unutulmamalıdır.
Tedavi Seçenekleri: Otistik Spektrum Bozukluğu, erken tanı ve vaktinde müdahalenin hayati değer taşıdığı bir hastalık öbeğidir. En değerli tedavi, evlada uygulanacak olan ağır eğitimdir.
Konuşma ve lisan terapisi, uğraşı terapisi, duyu entegrasyonu, egzersiz, fizik tedavi, ve davranışsal terapiler, illetin tartısına ve her evladın şahsi durumuna nazaran belirlenmelidir.
Dimağ gelişiminin daha süratli olduğu birinci 5 yaş içinde yapılması sağlanan bu tedaviler, evladın ilerleyen yaşlarda yaşıtlarına yaklaşmasını sağlayacaktır. Hafif otistikler vakitle konuşabilir, göz teması kurup alışılagelmiş eğitim alabilirler. Muhabere kurmayı öğrendikçe sairleriyle muhabere geliştirmeyi öğrenebilirler.
Maatteessüf, Otistik Spektrum Bozukluğu’nun kökenine yönelik bir ilaç tedavisi hala mevcut değildir. Ancak, belirtileri hafifletmek, depresyon yahut nöbet üzere problemleri gidermek için çeşitli ajanlar kullanılabilmektedir.
Sakinleştiriciler, antidepresanlar, antiepileptikler, opioid antagonistleri, metilfenidat, B6 vitamini bunlardan bazılarıdır.
Dimağ yapısı ve fonksiyonları daha uygun anlaşıldıkça Otistik Spektrum Bozukluğu’nu temelden ortadan kaldırmaya yarayacak tedaviler gündeme gelecektir. Lakin önümüzdeki uzun vadede, erken tanı ve eğitim, tedavinin en kıymetli kısmını oluşturacaktır.
Prof. Dr. Erol Taşdemiroğlu
