Overclock Nedir?Nasıl yapılır..!! (Resimli Anlatım)

Bilgisayar meraklıları her zaman için mevcut sistemlerini biraz daha hızlı ve performanslı çalıştırmayı istemişlerdirForumumuzda da overclock bölümü oldukça ilgi görmektedirDolayısıyla overclock işine ilgi duyanlar her geçen gün artmaktadırBu işe yeni merak saranlar sürekli overclock'un ne olduğunu nasıl yapıldığını sormaktadırlarTek tek herkese cevap vermek mümkün olmadığından, overclock işine yeni başlayan yada başlamak isteyipte yeterli bilgi ve tecrübesi olmayanlar için yararlı olacağını düşündüğüm bu çalışmayı hazırladımMümkün olduğunca sade anlatmaya çalıştımUmarım faydalanılır

Yalnız şunu unutmayalım; overclock, yapan kişinin sorumluluğu altındadır ve doğabilecek sorunlardan dolayı hiç bir şekilde editörler ve site sahipleri sorumlu tutulamaz



Overclock Nedir? Ne işe Yarar? Nasıl yapılır?

Overclock Türkçede tam karşılığını birebir bulamasada en uygun hız aşımıhız aşırtmagibi terimlerle ifade edilmektedirBiz kısaca overclock'a bir işlemciyi normal çalışma frekansının daha üstünde bir frekansda çalışmaya zorlamak diyebiliriz

Bu ne demektir?Diyelimki elimizde P4 3000 mhz bir işlemcimiz var biz bunu 3200 mhz de çalışmaya zorlar ve başarılı olursak overclock yapmış oluruz
Peki bunu nasıl yaparız? Her işlemcinin bir iç frekansı vardırFront side bus denilen (kısaca fsb) Türkçe olarak önyüz veri yolu diyebileceğimiz mhz cinsinden bir çalışma frekansı var ve bunun yanında her işlemcinin bir çarpan kat sayısı vardır (x9 , x10, x15 gibi) ve bu çarpan ile fsb hızını çarptığımızda işlemcinin asıl mhz ini bulmuş oluyoruzÖrnek olarak P4 30 ghz için bu değer fsb 200x15 olduğundan 3000 mhz dir

Şimdi önümüzde toplam mhz i arttırmak için 2 yol bulunduğunu öğrendik

Birinci yol Fsb hızını arttırmak,

İkinci yol çarpan kat sayısını arttırmak suretiyle toplam mhz i arttırmaktırŞimdi biz bu iki değerden fsb yada çarpan hangisini arttırırsak arttıralım elde ettiğimiz mhz değeri yükselecektirYani overclock yapmış olacağızMalesef intel işlemcilerin genellikle çarpanları kilitli olduğu için bu değerle oynama yapılamıyor ve bu yüzden iş sadece fsb hızını artırmaya kalıyorAmd işlemcilerde durum daha farklı, çoğunlukla çarpanları açık oluyor yada bazı yöntemlerle kilitli olsalar bile açılabiliyorlarBu durumda her iki değerlede oynama imkanı doğduğu için daha esnek overclock imkanımız olabiliyor amd işlemcilerdeAslında şunuda unutmamakta fayda varHer ne kadar çarpanlarla oynama çeşitliliğimiz olsa bile overclockta en yüksek performansın fsb hızını arttırmakla elde edilebileceğini unutmayınNedeni ise yüksek fsb hızlarında buna bağlı olarak,bellek denetleyicisi, depolama aygıtları denetleyicileri ve AGPPCI saat hızları da artarTabi AGPPCI saat hızları yüksek overclocklarda sorun çıkarabildiği için stabilite için modern anakartlara bu hızı sabitleme özelliği ilave edilmiştir

Şimdi adım adım overclock yapmaya başlayalım

Öncelikle şunu belirtmeliyim ki overclock için en önce boardumuzun bu işe elverişli olarak üretilmiş olması gerekmektedirYani overclock için neler gerekiyorsa her özelliğin mevcut olması gerekiyorBu özellikleri aşağıdaki resimlerlede göreceksinizOverclock'a niyetlendiyseniz öncelikle uygun bir board edinmelisiniz yoksa overclock için doğru düzgün özellik sunmayan anakartlarla bu işe koyulmak boşuna uğraş ve moral bozukluğu olacaktırTabi iş sadece board ile bitmiyorOverclock için buna yatkın birde işlemci bulmamız gerekiyorBu iş öylesine ilginç ki her işlemcinin overclock perfromansı aynı olmuyorÜretim tarihleri,üretim yerleri,kodları bir işlemcinin overclock performansını değiştirebiliyor hatta öyleki bazen aynı üretim yer tarih ve kodlarına sahip iki işlemcide bile aynı overclock değerlerine ulaşamayabiliyorsunuzYani bu iş öncelikle şans işi tabi ama önce overclock forumlarında hangi cpu ve kodların overclocka daha yatkın olduğuna dair bilgi edinmekte ve işlemci seçiminide ona göre yapmakta fayda var
İşlemcimizide seçtikten sonra iş tabiki yine bitmiyor;sırada ram varEğer stabil bir overclock yapmak ve maximum performans almak istiyorsak ramlerimizin kaliteli ve cas gecikmesinin (cl2cl2,5cl3 gibidüşük değer daha iyi) mümkün olan en düşük değerlerde olması gerekiyor
Buna ilaveten overclock yapılan parçaların enerji ihtiyaçları artacağından mutlaka kaliteli ve en az 400 watt lık bir powersupply ımızın olması gerekiyor
Tabi son olarak en önemli konu soğutmaOverclock edilen sistemimiz daha fazla ısınacağı için (en başta cpu) çok daha iyi bir soğutmaya sahip olmamız gerekiyor
Aslına bakarsak overclock işi oldukça pahalı ve riskli bir hadisedirFarkındaysanız sözünü ettiğim tüm enstrümanlar normallerinden daha pahalı olan şeylerHer şeyin iyisini almak durumunda olduğumuzdan bu iş haliyle pahalıya gelecektir(Tabi bazen umulmadık uygun fiyatlı ürünlerede denk gelerek ucuza mal etmek de mümkün) Elbette pahalı donanımlarımızın zarar görme riskide vardır her zaman için

Riskli ve pahalı,peki o zaman niçin overclock yapıyoruz?

Bu soruya verilecek en kısa ve öz cevap hazdır,ihtirasdırİnsanı bir kere sardımı kolay kolay kurtulmak mümkün değildir

Overclock için öncelikle boardumuzun biosu dediğimiz temel ayaralamaların bulunduğu kısma girmemiz gerekiyor (Her ne kadar windows üzerinden de overclock yapma imkanı olsada sağlam overclockcular tarafından tercih edilen bir tarz olmadığından o konuya hiç girmeyeceğim)
Pc açılırken del tuşuna basarak biosa girilirBen yaygın olduğu için i865 çipsete sahip kendimde kullandığım abit AI7 nin biosundan örnek verceğim
Diğer boardlarda üç aşağı beş yukarı aynı gibidir




Abitin meşhur soft menüsünden cpu,ram,agp frekans ve voltaj ayarlarının bulunduğu en can alıcı bölüme giriyoruz



Üstte görüldüğü gibi default ayarlardaki görünümümüz buTüm değerlerimiz olması gerektiği gibi yani default


Bize default değerler lazım olmadığı için cpu operating speedseçeneğini user definedyapıyoruz ki cpu fsb ,cpu:ram oranı ve agppci ayarları açık hale gelsin Çünkü bu değerlerle oynayarak overclock yapacağız

Öncelikle fsb miktarını biraz arttırıyoruz ben 200 mhz den 250 ye çıkardım ama cpu ma güvendiğim için direkt bu değeri denedim Siz azar azar arttırmayı deneyin aceleci olmayın Mesela önce 210 mhz e çıkarın sonra 220 ye
Dikkatinizi çektiyse ben cpu:ram ratio(oranı) nı 1:1 yaptım bu ne demek? Bu cpu ile ramlerimin 1:1 eşit aynı mhz de senkron çalışacağı anlamına geliyor Tabi benim ramlerim DDR 566 olduğu için (2x 283 mhz) cpu ile senkron rahatlıkla çalışabilmekte Eğer sizin elinizde bu değerlerde çalışan ramler yoksa bu değeri düşürmelisiniz




(Bazı boardlarda bu şekildede yer alabilir cpu:ram oranı sizi şaşırtmasın)


Yani eğer DDR 400 ramlere sahipseniz ve ramlerinizin 200 mhz üzerinde çalışamayacağına eminseniz bu oranı yukarıdaki görülen seçeneklerdeki gibi 5:4 yapmalısınız ki sistem çakılmasın Bence önce ramlerle uğraşmak yerine öncelikle işlemcinizin sınırını bulabilmek amacıyla ram oranınızı düşük bir oranda tutun,mesela 3:2 gibi Bu durumda ramler daha düşük değerlerde çalışacağı için cpu sınırını tayin etmenize engel olamayacaklardır

Cpu nın sınırını nasıl bulacağız?

Öncelikle default voltajında mhz olarak gidebildiği yere kadar arttıracağız Her arttırdığımızda pc yi kapatıp açıp stabilitesini ve en önemlisi cpu sıcaklığını kontrol etmelisiniz Eğer stabilite ve ısınma sorunu yoksa bu iyi haber demektir yolumuza devam edebiliriz Tekrar tekrar biosa girip fsb hızını arttırdıktan sonra diyelimki işlemcimiz artık 240 fsb de çakılmaya stabilliğini kaybetmeye başladı Ha tabi bunu nasıl anlıyoruz ,stabiliteden kasıt öncelikle fsb arttırırmından sonra windowsa sorunsuz bir biçimde girmesi ve bir kaç bench programıyla sandra,pc mark vs gibi yapılan testleri başarıyla reset,donma vsolmadan tamamlamasıdır Bunlardan geçemiyorsa reset yada donma oluyorsa bu demektir ki cpu muzun default voltajındaki sınırına gelmiş bulunuyoruz Ne yapacağız?Tekrar biosa giriyoruz



Üstte görüldüğü gibi cpu core voltajını bir miktar arttırmak işe yarıyabilir Bu stabilitesi bozulan işlemciye yardımcı olabilir Bunu yaparken azar azar yapmakta fayda var çünkü overclockda en tehlikeli hadise voltaj olayıdr,fazla voltaj direkt cpu nuzu götürebilirİntel işlemcilerde (northwood) 17 voltu aşmamanız en doğru yol olacaktırBuna kabaca default voltajın %15 fazlasını aşmamak ta diyebiliriz
Bu şekilde voltaj arttırımlarıyla stabilite sağlandıktan sonra yeniden fsb arttırımlarına giderek cpu nun çıkabileceği stabil en yüksek değeri buluruz Bahsettiğim gibi test programlarıyla denedikten sonra en uygun değeri buluruz Tabi tekrar ediyorum tüm safhlarda cpu sıcaklığını kontrol altında bulundurmalısınız Cpu nuzun default durumdaki sıcaklığının %25 den fazla artmamasına dikkat edin Her ne kadar bazı boardlar sıcaklığı doğru okumasalarda dediğim gibi en doğru yol default halindeki değer ile overclock sonrası değeri%25 ten fazla olmaması Fazla sıcaklık demek tehlike demek,işlemcinin çok yıpranması demek,stabilitenin bozulması demek olduğunu aklınızdan çıkarmayın

Şimdi sıra geldi ramlerimizi yoklamaya;
Şimdi ramlerin sınırını bulacağız Bunu önce yukarıda görüldüğü üzere cpu:ram oranıyla oynayarak bulacağız Eğer ramlerimiz zaten hızlıysa DDR500 ve üzeri zaten pek sorun çıkmayacaktır fakat ramlerimiz DDR 400 yada daha düşüğü ise 1:1 cpuram oaranını kaldıramayabilir Bu durumda mecburen ramleri daha düşük bir değerde çalıştırmak zorunda kalacağız mesela 3:2 yada 5:4 gibi Fakat bu ramlerin sağı solu belli olmuyor bazen oem bir ram alıyorsunuz DDR 400 yada 366 ve normalde bu değerlerde çalışması gerekiyorken sizi şaşırtıyor ve neredeyse DDR 500 hızlarında bile çalışabiliyor Bunu deneyerek bulacaksınız Aynı cpu gibi denediniz ve bir yerden sonra sistem çakıldı Cpu muzun sınırını bildiğimiz için cpu dan şüphelenmiyoruz Cpu voltajını arttırdığımız gibi ram voltajını arttırmakta fayda sağlayabiliyor



Resimdeki gibi ram voltajını arttırarak en stabil ve max değerini buluyoruzTabi bazı ramler voltajı sevmeyebilir ve voltaj tam tersi etkide yapabilirVoltajı seven ramlere denk geldiysek şanslıyız bu ramlerle epeyce yukarı mhz lere çıkabiliriz
Ramlerinde sınırını bulduk şimdi geldik ram timingleriyle oynamaya yani ramlerimizi daha düşük cl değerleriyle daha agresif çalışmaya zorlamayaDüşük cl değeri daha çabuk veri döngüsü olacağı için daha fazla performans demektirBunun içinde ana menümüzden advanced chipset features a girerek yapıyoruz



Buradan DRAM timing selectable dan manuel yaparak seçeneklerin açılmasını sağlıyoruz



Resimde görüldüğü gibi buradaki ram zamanlamalarını deneme yanılma yoluyla düşürmeye çalışıyoruz Dediğim gibi ne kadar düşük değer o kadar performans Tabi her ramin kaldırabileceği timingler farklıdır Benim buradan şu ayarlarda olsun demem mümkün değil Deneyerek bulacaksınız Bulabildiğimiz en düşük ram zamanlaması beraberinde stabiliteyide sunuyorsa ram lerimizide azami derecede overclock etmişiz demektir
Bu arada i875 çipsetlerdeki ramlere artı bir performans daha getiren PAT (Performance Acceleration Technology) hadisesi i 865 chipset boardlarda değişik adlar adı altında sunulabiliyor Bu kiminde Hyper Path adı altında kiminde game accelerator adı altında sunuluyorBunlarıda deneyerek buluyorsunuzÇünkü her ram ve i865 board bu özellik aktif edildiğinde stabil çalışmayabiliyor

Tüm bu denemeleri yaparken overclock ettiğiniz bileşen cpu yada ram yaptığınız arttırımı hazmedemediğinde sisteminiz kilitlenip hiç açmayabilir Telaş etmeyin, bunlar olağan durumlardır Çaresi, cereyanı kesip beş on saniye bekledikten sonra insert tuşuna basılı tutarak sistemi yeniden açmaya çalışmak Bazen buda çare olmaz o zaman board üzerinde bulunan clear cmos jumper ile biosu resetleyerek default değerlerde açılmasını sağlamalısınızTabi bu tüm yaptığınız ayarlamaları sil baştan yeniden yapmanız demektir
(Önce boardunuzu iyi tanımalısınızKitapçığını inceleyip ne nerede öğrenmelisiniz)

Bu arada amd den de bir örnek vereyimEn meşhur ve performanslı chipseti nforce2 ve tabiki abit nf7 den bir örnek




Bu resimde görüldüğü gibi işlemcinin çarpanı açık ve burada istediğimiz gibi çarpanlada oynama imkanımız varYani hem fsb hemde çarpanla değişik varyasyonlar yapma imkanımız var tabiki toplam makul mhz değerlerinin üzerine çıkmamak kaydıylaGörüldüğü gibi nf7 de birde chipset voltaj ayarı varBunuda arttırmak nf7 de stabiliteyi arttıran bir unsurdurAyriyeten agp voltajı da var ki bu zaten diğer platformlarında çoğunda varEkran kartı oc edildiğinde Stabiliteyi arttırdığı rivayet edilir ama ben pek bu rivayeti doğrulayamadım yani pek bir işe yaramıyor ama siz deneyebilirsiniz tabiki