Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Sohbet etmekten çok keyif aldığım bir arkadaşımın, kıymetler üzerine yaşadığı sorunlarla ilgili konuştuğumuz bir gün yaşadığım o içsel süreci sizinle paylaşmak istiyorum.
O karşımda " Kendimi bedelli hissetmiyorum." derken başımda onun kıymetle ilgili kavramlarını, bunu hangi alanda yapılandırdığını bulmaya çalışıyor, bir yandan da ona " Ne olursa kendini pahalı hissedersin?" diye sorular soruyordum. Kendimin onun anlattığı şeylerden ne kadar uzak olduğunu, kıymetli hissetmek için somut bir şeye gereksinim duymadığımı düşünüyordum natürel ki bir yandan çocukluğum, anne baba ilgilerim geçiyordu hafızamın bir köşesinden. Çocukluk periyodu anılarımızın tekrar tekrar ehemmiyetini görüyordum.
Kısacası sohbet bedeller konusu olunca yüksek lisanstaki ders konularımdan biri geldi aklıma: Benlik hürmeti (en kolay tanımıyla); Kişinin sahip olduklarıyla kendine hürmet duyması, benimsemesi ve güvenmesi.
Bütün dersi burada size özet geçmek isterdim lakin sıkıcı ve bir o kadar da yetersiz kalacaktır.
Sohbetin derinleşmesiyle bir arada aklıma gelen Crocker ve Wolfe 'nin (2001) oluşturdukları "Koşullu Öz Bedel Modeli" bahse girmeden evvel biraz daha sohbet edelim
Benim arkadaşımla yaşadığım sohbeti hepimiz her gün öbür öteki beşerlerle yaşıyoruz kesinlikle ve ne farklılıklar gösterdiğimizle ilgili vakit zaman çatışıyor hatta şaşırıyoruz. Farklı olduğumuzu birçok noktada kabul ediyoruz lakin iş sevgi ve hürmet tarifleri içerisine girince onunkiler bize uymuyor bizimkiler ona uymuyor. Kendimizi kıymetli hissetmiyoruz ya da karşı tarafın bizden beklediği şeyleri anlamıyor " Ne alaka artık?" , " Bunun seni sevmemle ne alakası var ?" üzere reaksiyonlar veriyoruz.
Her bir bağlantı, aramızdaki o şey her ne ise, onu nasıl tanımlıyorsak o da şahıstan bireye değişen parmak izleri üzeredir. Ben seninle kurduğum bağlantıda a iken diğeriyle kurduğum ilgide b olabilirim. Bu da dünyadaki en olağan şeylerden biri. Ee her şey böyleyken farklılıklarımız nereden kaynaklanıyor, farklı irtibat biçimlerimiz, farklı bedel kavramlarımız, farklı öz benliklerimiz.. Tekrar dönelim mevzumuza
Crocker ve Wolfe'nin bahsettiği Şartlı Öz Bedel Modeli;
Bu modele nazaran öz kıymet belirli alanlarda yapılanmakta ve en çok da bu aşikâr başlı alanlarda gerçekleşen etkileşimler sonucunda şekillenmektedir. Bu modele nazaran bireylerin öz pahaları muhakkak alanlara dair muvaffakiyet ya da başarısızlıkları ve o alana dair kişinin kendine koymuş olduğu en az alt seviye sonundan etkilenmektedir. Şayet birey o alana dair standart gereksinimlerini gideremiyorsa öz pahanın bu alanlarda yapılanması kaçınılmaz olacaktır.
Crocker vd.(2003)’lerine nazaran öz kıymetin inşa edildiği içsel ve dışsal kaynaklar olarak yedi kıymetli alan bulunmaktadır:
Onay alma (Other’sapproval): Öz pahasını onay alma üzerine şekillendiren bireyler diğerleri hakkındaki kanılarından çok başkalarının onun hakkındaki fikirlerine, onu nasıl gördüklerine ehemmiyet verirler.
Aile dayanağı (Familysupport): Ailelerinin onları ne kadar sevdikleri ve düşündüklerine ehemmiyet verirler.
Fizikî görünüm (Appearence): Dış görünüşlerinin toplum tarafından nasıl değerlendirildiğine kıymet verirler.
Rekabet (Competition): Rakiplerinden daha üst konumda oldukları durumlar onlar için her vakit daha değerlidir.
Akademik yeterlik (Academiccompetency): Akademik her türlü muvaffakiyet elde etmek ya da ilgili otoriteler (öğretmen vb.) tarafından onaylanmak kıymetlidir.
İlah sevgisi (God’slove): İlah ile kurdukları bağlantı, ona karşı duydukları sevgi ve dini inançları.
Fazilet (Virtue): Ahlaki ve etik unsurlar çerçevesinde hareket etmek onlar için hayli kıymetlidir ve her vakit önceliklidir.
Üstte bahsettiklerim sizin ve karşınızdakinin içsel sürecini daha anlaşılır kılacaktır. Bu alanların hiç biri problemli ya da yanlış değildir. Vakit zaman yaşadığınız hayat içerisinde ruhsal kahır yaşıyoruz hepimiz bunları bilmek bu süreçte bizim farkındalığımızı biraz daha arttıracaktır ancak yaşadığımız sıkıntıları değiştirmek ismine her vakit kâfi olamayabilir. Bunların oluşmasındaki temel her neyse çocukluk, ergenlik, anne baba münasebetleri, kültür, büyüdüğün etraf, yaşadığın her an ve anı bunları oluşmasında katkı sağladı. Bu yazı kendini ve çevrendekini biraz daha tanımana yardımcı olabilmek ismine yazıldı.
