Ozbek Hanlığı hakkında genel bilgi

Ozbek Hanlığı hakkında genel bilgi
Ozbek Hanlığı hakkında bilgi
Ozbek Hanlığı ilgili bilgi
Ozbek Hanlığı genel bilgi
Ozbek Hanlığı kuruluşu
Ozbek Hanlığı kurucusu



Ozbek Hanlığı (14281599)


Altın Ordu Devleti'ne 13121340 yılları arasında hukumdar olan Ozbek Han'dan dolayı, bu gunku Ozbekistan'da yaşayan Turklere Ozbekleradı verilmiştir Bolgede İslamlığı yayan ve kuvvetlendiren Ozbek Han olmuştur Timur'un olumunden (1405) sonra imparatorluk parcalanmaya başlamıştı Ozbekler, Aral Denizi'nin ve Seyhun Irmağı'nın kuzeyinde dağınık halde idiler Ozbekler 1428'de Sibir şehrinde (bu gunku Tobolsk'un Hemen batısındaki Tura'da ) Ebul Hayr'ı Han ilan ettiler Ebul Hayr, Batu'nun kardeşi Şiban (Şeyban) soyundan geliyordu Onun icin Ozbeklere Şibaniler, Şeybaniler veya Şibanoğullarıda denir

Ebul Hayr, 14031431'de Harezm'i, sonra Sırderya kıyısındaki Sığnak, Arkuk, Suzak, Akkurgan, Ozkent kalelerini ele gecirdi Sığnak'ı kendisine merkez yaptı Isık Gol civarındaki Ozkent'e kadar butun bolgeye hakim olduUlke 1457'de Oyratlar ve Kalmukların saldırısına uğrayınca karışıklıklar cıktı Bunun uzerine halkın bir kısmı (Kazaklar), Cağatay Hanı Esen Buğa'nın yanına cekildiler Ve ulkenin doğu bolgesine yerleşerek buradaki Kırgızlarla karşılaştılar Bunlara daha sonra (KırgızKazaklar) denmiştir

Ebul Hayr, 1468'de KırgızKazakları itaat altına almak icin yaptığı bir savaşta yenildi ve aynı yıl icinde oldu Onun oğlu Muhammed Şibani Han henuz on yedi yaşındaydı Mucadeleye devam etti Cevresinde cok az kuvvet bulunmasına rağmen Kazak Barunduk Han'ı yendi, ama Kazak Canıbek Han'ın oğullarına yenildi Butun kuvvetlerini kaybettiği icin Cağatay hukumdarı Mahmud Han'ın hizmetine girdi Devrin tanınmış alimlerinden olan Mevlana Muhammed Hıtayi'den ders aldı İlim sahibi ve iyi bir şair oldu Gunumuze ulaşan Turkce ve Farsca şiirleri vardır

1487'de Cağatay hukumdarı Mahmud Han Muhammed Şibani'ye Turkistan şehrini ikta (dirlik) olarak verdi Timuroğulları arasındaki anlaşmazlıklardan yararlanan Muhammed Şibani, 1500'e doğru Maveraunnehir'i ele gecirdi ve hukumdarlığını ilan ettiMuhammed Şibani hukumdarlığını ilan ettikten sonra arka arkaya seferler yaptı ve başarı kazandı 1503'te Akşi'de yapılan bir savaşta Cağatay Hanı ile Uygur bolgesi emirini yendi Bunun sonucu olarak Taşkent ve Sayram bolgelerini ele gecirdi

Huseyin Baykara'nın olumunden sonra Harezm'i 1506 ve 1507'de Belh ve Herat şehirlerini de zaptetti Maveraunnehir, Fergana, Horasan ve Batı Turkistan'ı aldı Fakat 1510'da Safevilerle yaptığı savaşı kaybetti ve oldu

Muhammed Şibani olduğu zaman başkent Semerkant idi Buhara, Taşkent gibi buyuk şehirlerde hanedan mensubu valiler vardı Taht kavgası yuzunde ulke neredeyse parcalanacaktı Yarım asır suren kargaşalıkta ulke yine dağılmadan kalabildi Nihayet 1560'ta II Abdullah Han 38 yıl iktidarda kaldı ve Ozbekistan'a parlak bir devir yaşattı Şairdi Turkce, Farsca ve Arapca şiirler yazmıştır Bilginleri de himaye etmiştir

II Abdullah Han, Safevi Hukumdarı Şah Abbas'a yenilince Ozbek Hanlığı buyuk bir sarsıntı gecirdi Bu sırada Abdullah Han oldu (1598) ve Horasan Safevilere gecti Taşkent ve cevresini Kırgızlar işgal ettiler Diğer bolgelerde başka hanlıklar kuruldu ve Ozbek Hanlığı'na, Şibanilere akraba olan Canoğulları 'Caniler) hakim oldu

16 yuzyıldan itibaren kucuk hanlıklara bolunen Turk illeri, Rusların saldırılarına ve işgallerine uğradı 11865 yıllarında Ruslar, Turkistan iclerine doğru ilerlemeye başladılar 1868'den sonra Ozbek Hanlığı'nın yerini alan Buhara Hanlığı yarı bağımsız bir şekilde devam etti Nihayet 1924'de Rusya, bu bolgedeki Turk illerini kucuk kucuk sosyalist cumhuriyetlere ayırdı

Ozbek Edebiyatı 20 yuzyılın başına kadar Cağatay Edebiyatı olarak anılıyordu Artık 'Ozbek Edebiyatı' denilmektedir Turk Edebiyatının zengin bolumlerinden birini oluşturur Ozbekler ulkeyi İslami eserlerle doldurmuşlardı