Özel Eğitimciler İçin ETİK Kurallar

Özel Eğitimciler İçin AHLAK Kurallar aile içi etik kurallar aile içi ahlak değerler içinde değerler nelerdir içinde nelerdir Giriş Iş dallarının, temel standartlarını belirleyip en üst seviyede uygulamak ve mesleğin kötü amaçlara hizmet etmesini önlemek amacıyla değişik etik ilkeleri ve kuralları ortaya konulmuştur Mesleki ahlak ilkeleri, iş mensuplarının karşılıklı hareket etmelerine yardımcı olurken aynı zamanda bu ilkeleri yaşamlarının birer parçaları haline getirmelerini sağlar Ayrıca mesleki değerlerini ortaya koyarak mesleki yönde gelişmelerinin önünü açar Çoğu çelişkili durumda etik ilkeleri çıkış yolları sunar Etik prensip ve yasaları, iş elemanlarını sınırlama, itham ve suçlama amacı taşımaz Ahlak ilkelerinin en manâlı işlevlerinden biri de, ilgili alanlardan hizmet bölge bireyleri korumayı amaçlamasıdır; çünkü birçok insan mesleğinin verdiği gücü kullanarak insanların karşısında ve kendi çıkarları doğrultusunda kullanabilmektedir Tersine bu ilkeler doğrultusunda hareket eden ve bu ilkeleri mesleki hayat prensibi haline getiren kişileri, dışarıdan gelebilecek suçlamalara karşısında koruyucu ve savunucu bir niteliğe sahiptir Etik ilkeler, mesleğin çalışma alanları ve koşulları ile dünyada genel kabul görebilen kurallar ve kültürel değerler dikkate alınarak belirlenir Özel eğitim özellikle ülkemizde yeni artan bir bölge olduğu için ahlak kurallarına aykırı davranışların neler olabileceği konusunda çalışanların bilgilendirilmesi gerekmektedir Eğitimci, özel eğitimin her hangi bir ya da daha pozitif alanında hizmet veren bireyi;Kurum, (özeldevlete ait) özel eğitim mektep kurumlarının yöneticilerini ifade eder ÖZEL EĞİTİMCİLER İÇİN AHLAK KURALLAR Genel ilkeler 1 Özel eğitim, diğer çoğu mesleğe göre daha çok mücadele ve özveri gerektiren, sabır isteyen bir meslektir Eğitimci kendini zoraki hissettiği için bu alanda çalışmaz Can Atarak ve severek bu meslekte çalışır Bu meslekte insanlara verdiği hizmetin daha açıkçası topluma yaptığı katkının bilincindedir 2 Eğitimci, milletlerarası ya da hizmetin sunulduğu ülkenin belirlediği kriterlerde eğitim alır ve uzmanlık alanındaki yetkinliği ve yeterliliği olması gereken düzeydedir (Fakat ülkemizde özel eğitim alanında yeterince personel bulunmamaktadır Bundan nedeniyle çok öbür meslek sahibi halk özel eğitimde çalışmaktadır Bu şart da bu etik kuralın önemli boyutlarda ihlal edildiğini göstermektedir Özel eğitim alanındaki gereksinim, gerçek eğitimcilerle dolduruluncaya kadar, bu alana ayrı mesleklerden kaymalar zaruri olacaktır Bu fahri özel eğitimciler, kendi mesleki bilgilerini özel eğitime uyarlamaya çalışmaz, özel eğitimle ilgili kurs ve seminerlere katılarak özel eğitimi anlamaya ve bu alanda tatmin edici almak çalışırlar Kendilerini ilerletmek için yayınları takip eder ve özel eğitimcilerden zorunlu desteği almaktan geri durmazlar) 3 Eğitimci, uzmanlık alanındaki data ve tecrübelerini her zaman yenilemeye ve üstteki düzeyde tutmaya çalışır Yeni gelişmeleri yakından takip eder ve bu yenilikleri deneyimleriyle bütünleştirir Özel eğitim ile ilgili güncel yayınları peşine düşüp takip eder Çalışma hayatı boyunca bilimsel ve mesleki kaynaklardan yararlanarak alanında kendini yetiştirir 4 Diğer meslektaşlarıyla dayanışma ve işbirliği içine girer Tecrübelerini onlarla paylaşmaktan kaçınmaz Her çocukla çalışamayacağını ve bazı çocuklara karşısında eksik kalabileceğini kabul eder ve bu nesil olgularla karşılaştığında diğer meslektaşlarından destek almaktan kaçınmaz Kendi uzmanlık alanıyla ilgili kendini yetkisiz gördüğü durumlarda uğraş gösterir ve gerekli eğitimi alır 5 Özel eğitimdeki egzersiz alanını ve sınırlarını bilir Yetkinlik ve yeterlilik düzeyini aşan hizmetlerden uzaktan durur Örneğin, psikolojik desteğe gereksinimi olan bireye psikoterapi yapmaz; dil ve söylev problemi olan bireye, dil ve hitabe terapistinin verdiği hizmeti vermeye çalışmaz 6 Özel gereksinimli bireyler, ansızın fazla engele ya da çoğu gelişimsel alanda yeteneksizlik yaşayabilir Bu da çoğu öbür uzmanlık alanında çalışanların koordineli çalışmasını gerektirebilir Bu durumlarda eğitimci diğer uzmanlarla işbirliği içinde hareket eder 7 Eğitimci, hizmet sunduğu bireylere en üstteki düzeyde yarar sağlamaya çalışır Görevini dikkatsizlik etmez ve sorumluluklarının bilincinde olur Eğitime vaktinde başlar ve vaktinde bitirir Eğitim sırasında çocuğu oyalayıcı ve fayda sağlamayan çalışmalardan uzak durur Bireylerin yaşamını olumsuz etkileyebilecek tavır ve tutumlardan kaçınır 8 Mesleki statüsünün verdiği gücü ve imtiyazları başkalarına hasar verecek biçimde kullanmaz Haksız kazanç elde etmeye çalışmaz Özel gereksinimli bireyleri kazanç kaynağı olan birer meta olarak görmez 9 Her eğitimci, mesleğinden önce çocukluktan itibaren edindiği bireysel bir kimliğe sahiptir Bu kimliği cinsel tercihler, dini duygu ve inançlar, ideolojik görüşler ve kültüreletnik unsurlar oluşturur Mesleki yaşamında kişisel kimliği ile eğitimci kimliği arasındaki ayırımın çok iyi farkında olur ve her iki kimliği birbirine karıştırmaz Hizmet verdiği bireyinin cinsel, dinsel, ideolojik tercihleri ile tabi olduğu ırksa kimlik, sosyoekonomik düzeyi, somut yapısı vb nitelikler, eğitimciyi katiyen bir ayrımcılığa götürmez Eğitimcinin kişisel kimliği ile hizmet verdiği bireyin kimliği arasında bariz zıtlıklar olsa bile, eğitimci onun kişisel haklarına ve insani onuruna ve kişisel kimliğine saygı gösterir; bunları değişim yönünde bireye psikolojik baskı yapmaz veya telkinde bulunmaz Bireyin dini, yöresel ve etnik değerlerine karşı aşağılayıcı tutum içinde olmaz Dini ve siyasi inanç ve görüşlerinin mesleğini olumsuz etkilemesini önler tekrar tekrar yardımsever bir davranış içinde olur İnsanları inanç ve değerleriyle yargılamaz Her bireye eşit şartlarda yaklaşır ve eğitimini sürdürür Örneğin, idareli veya soysal statüsü yüksek ailelerden gelen bireylere ve ekonomik olanakları sınırlı olan ailelerden gelen bireylere aleyhinde aynı duyarlılığı gösterir 10 Eğitimci, gerektiği durumlarda aldığı eğitim düzeyini, eğitim aldığı kurumu, alıştırma süresini, çalıştığı yerleri ve mesleki tecrübelerini abartmadan anlatır Öteki meslektaşlarını yerici ifadeler katiyen kullanmaz 11 Eğitimci, bireysel farkındalığını en üstteki düzeyde tutmaya çalışır Kuvvetli ve çelimsiz yanlarını ve öteki bireysel özelliklerinin farkındadır Mesleki çalışmalarını olumsuz etkileyen özelliklerini bilir ve bunların mesleğini olumsuz etkilememesi için gerekli çözüm yollarını arar Mesela, özel eğitim çalışmalarını önleyici kişilik özellikleri veya ruhsal sorunları söz konusuysa, psikolojik destek alır 12 Eğitimci, dürüstlük ilkesini elden bırakmaz her zaman doğruları söylemeye çalışır ve dürüst olandan yanlamasına olur Çelişkili tavır ve davranışlardan kaçınır İlişkilerinde tekrar tekrar transparan olmaya itina gösterir 13 Eğitimci, özel eğitime gereksinimi kalmayan bireye hizmet vermeyi sürdürmez Keza özel eğitimden fayda sağlamadığına ya da yardımcı olmadığına inandığı bireylerle çalışmayı durdurur Eğer başka eğitimciyle çalışması fayda sağlayacaksa, gerekli yönlendirmeyi yapar 14 Her bireyin mutlaka gelişmeye açık olan bir ya da daha artı alanları vardır Eğitimci, bireyin sahip olduğu becerileri maksimum düzeyde kullanmasını sağlar 15 Özel eğitimde fazla sayıda program, yöntem ve teknik geliştirilmiş ve daha aşağı uzmanlık alanları bulunmaktadır Bunların bir kısmı bilimsel temellere dayanırken, bir kısmı da bilimsel geçerliliğe sahip değil Eğitimci, uygulayacağı program, yöntem ve tekniklerinin bilimsel bağlamda yararlılığını araştırır ve uygun yöntemleri kullanır 16 Bazı program, yöntem ve tekniklerin uygulanabilmesi için, laf konusu programların bazıları için ek eğitim alma zorunluluğu vardır (mesela, PECS) Bu eğitimler çoğunlukla kısa süreli sertifika programı biçiminde uzmanlar göre verilir Eğitimci bunları uygulamadan önce, gerekli eğitimi ehliyetli kişilerden alır ve bu kişilerin gözetiminde yeteri miktarda dilekçe yaptıktan sonradan, bu program, yöntem ve teknikleri kullanmaya başlar 17 Hizmet bahşedilen birey, altını ıslatabilir, altına kaçırabilir, sümüğü ve salyası akabilir Eğitimci, bu negatif durumlardan nedeniyle tiksinti duyabilir; ancak bunu bireye yansıtmamaya ve hissettirmemeye çalışır 18 Çocuk nadir de olsa, özel gereksinimli bireylerin saldırgan davranışları olabilir Eğitimci, birey göre şiddete maruz kalsa bile, bireye kuvvet uygulamaz Uygu usul ve teknikleri kullanarak söz konusu problem davranışları değil eder veya azaltır 19 Eğitim sürecinde, özellikle davranışçı yöntemlerle yapılan eğitim çalışmalarına ceza yöntemlerine yer verilir Eğitimci bu yöntemleri kullanırken, bireyi en az sınırlayıcı yöntemleri tercih eder Canice yöntemlerini kullanmadan önce ailenin onayını alır Bireye karşısında her zaman sevgi doymuş olur ve şefkatle yaklaşır Fazla otoriter ve baskıcı bir davranış yerine, bireye layık veren ve kararlarını önemseyen demokratik bir tutuma sahiptir 20 Daha çok gelir almak için performansını aşan aşırı çalışmadan kaçınır Mesela, günlük 5–6 saatten sonra alıştırma performansı düşüyorsa ve bireye daha az yararlı olduğunu düşünüyorsa çalışma süresini sınırlar 21 Eğitimci, meslektaşlarıyla işbirliği yaparak ahlak ilkelere aykırı davranan kişi ve kurumlara karşı tedbir çareleri ararlar Tasarlama, Ölçme ve Değerlendirmede Etik 1 Özel eğitimde standart öğretim planları bulunmaz Her bireyin ayrı bir gelişim düzeyi var ve her birinin seziş seviyesi, dikkat süresi, beceriyi seziş yeteneği, var olan becerileri ve bu becerileri kullanabilme düzeyi bir diğerinden ayrıdır bu nedenle bu bireylerin eğitimi için zorunlu olan programların hazırlanabilmesi için geniş çaplı ve bir takım çalışmasına dayanan derlendirmeler yapılır Bireylerin yapabildikleri ve yapamadıkları ortaya çıkarılır ve öncelikli gereksinimleri belirlenir Tüm değerlendirme sonuçları bir araya getirilir ve bireyin eğitimden üst düzeyde fayda elde etmesi için bireye özgü plan ve programlar hazırlanır 2 Eğitimci, planları hazırlamadan önce kaba ve ayrıntılı değerlendirmeyi yapar, eğitsel, tıbbi ve psikolojik tanılama ve değerleme sonuçlarını dikkate alır Katiyen diğer bireyler için hazır standart programlar kullanmaz 3 Planların hazırlanmasında, uygulanmasında ve sonuçların değerlendirmesinde ekipte görevli öteki uzmanlarla emin zamanlarda bir araya gelir Programın hedeflerini engelleyen etkenler varsa ortadan kaldırır Programın kendisinde engele dönüşen maddeler varsa değiştirilir 4 Özel eğitim alanında kullanılan fazla sayıda standart testler (akıl, galibiyet, karakter vb) gelişimsel ölçekler ve değerlendirme araçları bulunmaktadır Bunların birçoğu lisans eğitiminde yer almaz, lisans eğitimi sırasında veya sonrasında ehliyetli kişiler kadar kısa süreli sertifika programı biçiminde verilir (örneğin, Denver Gelişim Ölçeği) Eğitimci bu test ve ölçme araçlarıyla ilgili eğitimi aldıktan daha sonra uygular 5 Eğitimci, ailenin ricası veya fiziksel gelir elde etmek için bireye deneme uygulamaz ve değerleme yapmaz Sadece bireyin ihtiyacı olduğunda ve bireye fayda sağlayacağına inandığında testleri uygular 6 Plan ve programların hazırlanması sırasında ailenin, bireyin özlem ve görüşlerini alır, önemser 7 Bilimsel dayanağı olmayan test ve ölçme araçlarını uygulamaz 8 Tarafsız olur ve objektif davranır 9 Geçmişte uygulanan fakat geçerliliğini yitirmiş deneme ve ölçme araçlarını uygulamaz 10 Deneme ve ölçüm araçlarıyla ilgili data ve materyalleri yetkinliği olmayan kişilerle paylaşmaz; bu nesil durumlarda zararlı sonuçların ortaya çıkabileceğini ve kötüye kullanımın olabileceğini bilir 11 Eğitimci, posta, telefon, internet gibi iletişim araçlarıyla yoluyla problem davranışların çözümü için usul belirlemez; eğitsel tanılama yapmaz; deneme ve ölçme araçlarının uygulamaz, değerlendirme yapmaz; program hazırlamaz Söz konusu uygulamaları çocukla bire bir çalışarak yapar 12 Eğitimci, hizmet verdiği birey ve bireyin ailesi ile ilgili bilgilerin korunmasına özen gösterir Ses ve bakış kaydedilecekse, bireyin ve ailesinin iznini alır Zorunlu durumlarda ailenin onayını almadan, hiçbir bilgiyi başkasıyla paylaşmaz ve yayınlamaz Aile Eğitiminde ve Aile İlişkilerinde Etik 1 Programın uygulanmasında ve eğitimin her aşamasında ortaya çıkan gelişmelerden aileye bilgi verir 2 Bireyin eğitimden yarar görmeyeceğini düşünüyorsa, bunu ailesine belirtmeli ve eğitimi sonlandırmalıdır 3 Aileye aleyhinde önyargılar geliştirmez, daima nesnel tavır ve her konuda tarafsız olur Anlayışını ve sabrını sonuna kadar muhafaza eder Empati yeteneğini en üstteki düzeyde miktar 4 Eğitimci, eğitim sürecinde, gerek özel gereksinimli bireyin yakınlarının kendisine yakınlık duymasını sağlayacak dek samimi ilişkilerden uzaktan durur ve böyle bir ilginin ortaya çıkmasını sağlayıcı koşulların oluşmasına imkân vermez Keza kişi yakınları ile cinsel ve şehvetli bir ilişki içine girmez 5 Eğitimci bireyin ailesine karşı dürüstlük ilkesinde uzaklaşmaz; aileyi yanıltacak bilgilerden kaçınır ve sonucu kesin olmayan konularda güvence vermez, aileyi nafile umutlandırmaz 6 Birey ve ailenin sahip olduğu hukuki ve sosyal hakların neler olduğunu araştırıp öğrenir ve bunları aileye aktarır 7 Aile eğitimine gereken özeni gösterir ve ailenin eğitimdeki önemi mükemmel bilir Aile bilinçlendikçe ve öğretim sürecine katıldıkça kendi işinin de çok kolaylaşacağını bilir böylece belirli aralıklarla aile eğitim toplantıları düzenler ve ailenin eğitim sürecinde faal olmasını sağlar 8 Ailenin eğitimi aksatmayacak bir biçimde eğitim etkinliklerini izlemesine olanak tanır Gerekirse, kurumdaki eğitim uygulamalarının video kaydı yapılıp aileye verilir, böylece aile neyi, nasıl öğreteceğini daha iyi anlar 9 Gerektiğinde konut ziyareti düzenler; konut ortamında uygulanabilecek yöntemler ve yapılabilecek eğitim hakkında aileye data verir Hem maddi koşulları bireye uygun ışık halkası getirir 10 Bireye uygulayacağı yöntem ve tekniklerin süresi, bilimsel olup olmadığı, avantaj ve dezavantajları, olası riskleri, maliyeti vb konularda aileye veri verir 11 Eğitimci, bireyle ücretli çalışıyorsa, eğitimin başında eğitim süresi, sıklığı ve vergi gibi konular hakkında gerekli bilgileri kavranabilir ifadelerle aileye verir 12 Aile içi ilişkilere karışmaz, aileye psikoterapi uygulamaz Böyle bir gereklilik durumunda aileyi psikolog, psikoterapist ya da psikiyatra yönlendirir13 Eğitim için zorunlu olan bilgiden fazlasını aileden öğrenmeye çalışmaz Fazla özel konularla ilgili sorular sormaz