Özlem Gökbel Yazio: Algı Kayması ya da Bir Nevi Çıldırma

Bir müddettir kendimi süreci tersten algılayan #anakronik bir toplumda yaşayan, duyuları mevcut gerçekliğe kapanmış bir birey üzere hissediyorum; algımın ötesinde, öbür bir alemde…


Bu tarifi birinci duyduğumda garipsemiştim, bilenleriniz vardır.



Çok kısaca anakronik sıfatını “zamanı ya da modası geçmiş” olarak söz edebiliriz. Sözün kökeni ise elbette Yunancadan; “zamana uymayan”, “tarihlendirme hatası” üzere manalara geliyor. İsim hali anakronizm. Wikitarih bu tanımı  “bir tarihi olayın yahut olgunun ortaya çıktığı devri hakkında yanılma, periyotları ve çağları birbirine karıştırma” formunda özetliyor. Malazgirt Savaşı’nda ateşli silahların kullanıldığını düşünmek üzere, diyerek de örnekliyor.

Buraya nereden geldin derseniz de biz de içinde bulunduğumuz durum/dönem hakkında kitlesel bir yanılgı içindeymişiz üzere hissediyorum. Elimde değil; tahminen de bir nevi çıldırma bu, bir tıp algı kayması. Anakronizmde tarihi olayları bugünün olguları, kıymet yargıları ya da imkanları ile kıymetlendirmek kelam konusu iken, bizde ise bugünü geçmişte yaşıyormuşuz üzere bir halüsinasyon içinde geçiriyoruz duygusu hasıl adeta.

Misal bahçe biberinin kilosunun 40 ile 140 TL ortasında borsa misali inip çıktığı yalnızca bir haftalık vakit dilimi içinde; damacana suyu 2 kere artırımlı fiyatlarla alan, otomobil deposunu geçen aya nazaran neredeyse iki kat bedele doldurtan, arkadaşlarıyla bir cumartesi cümbüşüne çıkıp, ana yemeksiz 5 çeşit mezeli-aslan sütlü bir yemek, üstüne iki kokteyle toplamda 1000 TL bırakan, sonraki gün marketten adetle sipariş edilmiş domates-salatalık-yumurta-portakal-peynir ile dolu bir torbaya yaklaşık 150 TL ödeyen bir vatandaş akşamına güzelce uykusuna yatıp, yeni haftasına 900 TL’lik uçak biletini alıp, şehirlerarası otobüs fiyatına (ort. 300 TL) ulaşacağı havaalanından Bodrum’a 200 liralık lahmacun yemeğe gitmeyi planlayarak başlayabiliyor. Gitmeden evvel de yerli bir markadan 1.250 liraya aldığı terliği güzel fiyata kaptığı için sevincini arkadaşıyla paylaşıyor; zamlanan süt fiyatları yüzünden şaşkın lakin “iyi” iki çocuklu manikürcüsüne 100 lira bırakıyor; kirasına %35 artırım yapılan kızgın lakin “iyi” arkadaşını “%50 yapılmadı ya, çok düzgün işte” diyerek teselli ediyor; 1.800 lira verip bir profesör doktora denetime giden arkadaşının “iyi” olmasına seviniyor. Düzgünüz yaa… Yani var bir tuhaflık fakat yeniden de eskisi üzereyiz işte. Çok yakın geçmişteki gibi… Realite ise algımızın bir tık ötesinde.

Realite, yoksulluk sonunun 20.000 liraya dayandığı…



Türkiye Personel Sendikaları Konfederasyonu mayıs ayı raporunu açıkladı geçenlerde. Buna nazaran Türkiye'de dört kişilik bir ailenin açlık sonu taban fiyatı geçerek 6 bin 17 TL'ye, yoksulluk sonu ise 19 bin 602 TL'ye çıkmış durumda. Haziran sonunda çıtanın daha da yükseleceği garanti. Orta seviyede, uzman bir beyaz yakalının tek başına bir mesken tutup, mütevazı bir hayat sürmesi bir emeklinin tıpkı kurallarda bir hayat sürmesi ile eş paha zorlukta. Çalışan ile emekli, mavi yakalı ile beyaz yakalı ortasında artık yaşamsal korkular açısından bir fark yok. Toplumsal adalet hiç olmadığı kadar eşit. Beşerler zeytini sayarak yiyor, tuvalet kâğıdı biteceği vakit gerilime giriyor, önemli ciddi sigarayı bırakmayı düşünüyor; bir çeşit “pahalılık anksiyetesi” içindeler ancak “iyi”ler yaa… 

Öte yandan toplumsal müsamaha, anlayış tavan yapmış durumda. Caddelerde karşımıza anadan üryan çıkan o kendini Yunan heykeli sananlara; salt sürüngen beyin dürtüsü ile otomobil üstünde, parklarda cinsel münasebete girenlere; masa dağıtanlara, durduk yerde baş göz kıranlara toleransımız süper. Kısa bir “A,aa?” dedikten sonra hiç görmemiş, duymamış üzereyiz. Olağana dönme duasındaydık, artık 3 maymun modunda yeni olağan sarhoşuyuz adeta. Lakin yeterliyiz yaa…  

Anakronik kusura düşenler dünün olaylarını bugünün penceresinden görür ve anlatır. Meğer güya biz bugüne dünün gözlükleriyle bakıyoruz, içinde bulunduğumuz vaktin anlattıklarından kendimizi soyutlamışız adeta. Güya Gotham’a ışınlanmışız ya da damakta kekremsi bir tat bırakan bir hayalde üzereyiz. Uyanamıyoruz, aksiyon alamıyoruz, fikir-çözüm üretemiyoruz, öylece bakıyoruz…   

Instagram

Web

Linkedln