Özlem Gökbel Yazio: Ben Uysalım, Sen Uysalsın, Hepimiz “Uysallar”ız

“Ben Kimim” diye başlar tüm ilk sorular. “Yaşam gayem ne?”, “Burada ne işim var?” diye de devam eder genelde bu sonsuz zincir… Harekete geçiren de çoğunlukla “Ben en son ne zaman mutluydum?” olur… Karşılıkları net olarak keşfeden ve yüksek sesle söyleyebilen enderdir ve o ölçüde özgürleşmiş özellerdendir. Gölgesiyle barışmıştır o. Denklemi çözemeyenlerse birebir hapishanenin (!) içinde yeknesaklığın getirdiği sıkıcılıkla kâh taşar, kâh coşar, kâh ağlar… Aynasız bir aynılıktır hayat; göstermez sana seni; en tabanda, kuytudaki öz hücresinde “mış gibi” yaptırarak yaşatır. Sen bazen memnun, bazen üzgün, bazen zalim, bazen de uysalsındır… 


Zor geçen günlerde yüzümü güldüren ender bahislerden biri de Türk sinema ve dizi dalı.



Gerçekten çok başarılı, memleketler arası standartlarda işler çıkıyor, benim de gözlerim doluyor. Birebir biçimde Pera Palas’ta Gece Yarısı ya da maalesef (!) Yakamoz S-245 üzere ekranımı hüsranla kapattığım üretimleri izleyince de neredeyse kederden ağlayacak üzere oluyorum. Duygusal bir bağlantım var sinemayla, elimde değil ???? (Hayal kırıklığı sorununa sonra değineceğim. Çabucak “aaa, olur mu...” demeyin.)

Vatanım Sensin’in Tevfik’i, Çarpışma’nın Veli’si, Babil’in Egemen’i, kısaca konutlarımızın en sevilen -bir türlü kızamadığımız- kötülerinden Onur Saylak’ın, bu kere direktör koltuğunda olmasının verdiği heyecanla başladım Uysallar’ı (geçen ay sonunda Netflix cihanına giriş yapan 8 kısımlık yeni yerlimiz) izlemeye.

Başarılı sinematografisi, efsane oyunculukları, bilhassa yerli dizilerde alışık olmadığımız kadrajları, senaryosu, müzik kullanımı, kurgusu ve iletileri ile neo-noir sinemalar tadında bir diziye kavuşmuş olmanın memnunluğu ile 2 günde bitirdim.



O tadın da damağımda kaldığını söylemeliyim. 2. dönemi çekilir umarım.

İdeal bir aile üzere gözüken Uysallar, birbirlerinden habersiz, hayal ettikleri (ya dahayal ettiklerini sandıkları) hayatları yaşarlarken biz de onların trajik, komik ve karanlık yanlarıyla tanışıyoruz.

Uysallar hepimize ayna tutuyor, biz mecbur kendimizi görüyoruz!



“Hep yalnızlıktan oluyor bunlar. Şöyle yanımda biri olsa. Bir kişi olsa. Yok mu ya bu kentte bir insan benim üzere?” Punk Oktay / Oktay Uysal

İlk andan sonuna kadar ileti ve sembollerle dolu olan bu dizi derin izlemede insanı yorabilir, baştan söylemeliyim. Vakit zaman Avrupa Sineması’na koşan nitelikli yerli sinemalardan aşina olduğumuz uzun-sessiz-ağır sahnelere ve fonda sinek vızıltılı geniş-ıssız kadrajlara hazır olmalısınız.

Öz-yalnızlık; öz-arayış; hapishane inşası metaforu ile yaratılmış (bir nevi) öz-esaret; kenti kaplayan sisin sembolize ettiği gizli-ikili hayatlar, körlük ve kapanan şuurlar..



Sosyal medya bazlı toplumsal paranoya, kapitalizmi meslekler üzerinden idealize edip, bir anti-kapitalist kültür olarak punk tercihi ile aykırı köşeler dizinin tüm aktörleri, sahneleri ve replikleri aracılığı ile bombardımana tutulduğumuz “altyazılar”dan kimileri.

Ama bana nazaran Uysallar’ın en miniği Ece’nin (Nilay Yeral) hepimize hatırlatmaya çalıştığı kapitalizm ve modernizmin yuttuğu beşere karşı “saf-bilge insan” modeli dizinin vurguladığı en değerli noktalardan biri!



Benim, senin, onun; istinasız hepimizin kendi dış ya da iç gerçekliğinden kesimler bulacağı, beşere yakıştırılamayan fakat beşere has üniversal temalar üzerinden dönen ve hatta bayana şiddet, bürokrasi üzere üniversal sorunsallara da dokunan Uysallar’ın muvaffakiyetinde elbette Onur Saylak kadar isyankar ve öfkeli kahramanların müellifi Hakan Günday’ın da hissesi var.

Bu ikilinin, tahminimce Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ndeki yıllarına dayanan “kankalık”ları vakit içinde ünü ülke hudutlarını aşan ortak üretimlere dönüşmüş durumda.



Hakan Günday & Onur Saylak

Günday’ın ödüllü romanı Daha’nın bol ödüllü sinema uyarlaması ve akabinde daha da bol ödüllü Şahsiyetdizisi ile “yönetmen-senarist” olarak omuz omuza çıktıkları muvaffakiyet seyahatinde, bence artık sırada biz varız, yani Uysallar ????

Evet, güya iyi-kötü bir mükafatla takdir edilecek üzere geliyor bana Uysallar.



Uğur Yücel (Olcay Uysal) & Haluk Bilginer (Berhudar)

Tabii bunda senaryo, kurgu, sinematografi vb. ögelerin yanı sıra oyunculukların da büyük hissesi olacaktır, fikrimce. Dizide rolleri paylaşanların çabucak hepsi farklı başka döktürmüş hünerlerini.

Bürokrasi kuyusuna kendi seçtiği yanılsamalarla bile isteye düşmüş, bir türlü çıkartmadığı at gözlüğü ile etrafında ağır bunaltı yaratan, bu tercihler sonucu ailesinin bile kendisini terk ettiği, katıksız yalnızlığına imzayı “Avrupa’nın en güzel hapishanesi”ni yapma takıntısı ile atmayı umut eden devlet vazifelisi Berhudar’ı canlandıran Haluk Bilginer ve babasının zoruyla gittiği askeri okul disiplininin kendisini bir nebze bile hizaya sokamadığının farkına varmadan benzeri bir diktayı oğlu Oktay üzerinde deneyen, sevmesini bilmeden aşka tutulmuş, etik pahalarla 60’ından sonra yeni yeni tanışan emekli dul Olcay Uysal’a hayat veren Uğur Yücel üzere iki dev ismi bir ortada izleme talihini bir daha nerede yakalarız bilmiyorum.

Zaten çok beğendiğim Songül Öden, vaktinde işletme mühendisi iken Oktay’a aşık olup, iki (sorunlu!) çocuk doğurup, “evinin kadını” moduna geçen, sonra da süratle geçen yılların paniği ile kendisini gençleştirme ve “yeniden hatırlama” kaygısına düşen Nil Uysal’ı canlandırırken bu defa bende hayranlık uyandırdı.



Öner Erkan (Oktay Uysal) & Songül Öden (Nil Uysal)

İş bulmak için çaldığı kapıların yüzüne kapanması sonucu aidiyet uğruna girdiği roller, Oktay ile paylaşımları gün be gün azalırken ortalarındaki aranın de süratle artması, kimsece umursanmayan palavralar, öbür derilere, öteki dünyalara çıkılan arayış seferleri, buhar olan memnunluğu bulma ümitleri, “eskiden ne güzel…” diye başlayıp, “Allah belanı versin”e dayanan monologlar… Duy beni, gör beni çığlıkları ve en sonunda ıslak bir sessizlik… O tıpkı çıldırtıcı yalnızlık kuyusuna çekilen biri daha.

Geçenlerde bir söyleşide bu proje için; “Nazarlık olarak üzerimde taşıyabileceğim bir iş olacak benim için daima,” demiş … “Söylemek istediği şeylere hürmet duyarak, kaygılarını de yüreğimde taşıyarak oynadım. Bu yüzden benim için çok değerli bir proje,” diye de eklemiş. Çok güzeldin Songül Öden, çok.

“Hani deniyor ya

Bunu alan bunu da aldı diye

Meğer bütün hayatım öyleymiş benim

Maaş alan kredi de alır

Gittik aldık

Kredi alan otomobil alır

Araba alan mesken de alır

Ev alan bilmem ne de alır

Sonra bir baktım

Bunu alan bunu da aldı diye diye

En son artık mezar yeri bakıyordum Fevzi

Baya bildiğin aile mezarlığı alacaktım artık

44 yaşında..”

“Punk Oktay / Oktay Uysal”

2020 Fevzi Bar - Ankara

Şahsen bugüne dek nispeten daha hafif rollerde izlediğim Öner Erkan’ın (Oktay Uysal) oyunculuğunun beni şaşırttığını itiraf etmeliyim.



Neredeyse ikilemlerin birçoklarını sırtlanan biri için taşıdığı yükün üstesinden muvaffakiyetle gelmiş. İsteklerini gömerek 44 yaşına ulaşmış; kapitalist nizamın ayakları yerden kesişini sembolize eden, kente neredeyse bulutların üzerinden bakan bir gökdelen dairesinde ailesiyle pek uygun kaidelerde yaşayan; fakat o aileden aşk-evlat sevgisi ve sorumluluk hisleri tükenmiş olarak topuklayarak “kendini bulmaya” kaçma dürtüsünde; tüm “hayır”ları sessiz çığlıklarla içine atan; işini yeterli yapan, hürmet gören buna karşın silik, ezik, korkak bir mimar olmaktan kurtulamayan Oktay gerçek bir “Uysal” olmuş. Reaksiyonsuz, hissiz, sağır ve dilsiz. Bu tükenmişlik ve kaybolmuşluk esnasında gençliğinde yaşadığı “punk” hayat şekline gene “mış” yaparak geçmeye çalışması bile beceriksizce Oktay’ın. Zira ruhu kendi kaosunda kayıp. Zira hayatı baştan sona bir “taklit”ten ibaret.

Gündüzleri mimar Oktay, geceleri Punk Oktay maske değiş tokuşunda, bu bölünmeyi rolün icap ettirdiği beceriksizlikle yansıtacak oyuncu seçimi için ben tekrar Onur & Hakan ekürisini tebrik edeceğim.



Öner Erkan (Oktay Uysal)

Oyuncu takımında gördüğüme sevindiğim İbrahim Selim (Mert) ve Serkan Altunorak (Suat) da dizinin yapımcılığını üstlenen Ay Yapım’ı mahcup etmemişler.

Bana kendi ütopyamdan vazgeçmememi hatırlatan, en başta söylediğim “özgürleşmiş özellerden” olan Moloz Arif’e (Durukan Ordu) ise teşekkürü borç bilirim.



Belki bir gün bende kendi Tornistan’ı mı kurabilirim ????

Netflix’e teşekkür mü edeyim, yoksa neden bu “kaliteli yapım” prensibini istikrarlı bir halde sürdürmüyor diye kızayım mı bilemiyorum. Ya Pera Palas üzere averaj işlerle devam edin ve toplum olarak zati kırıntısı kalmış beğeni düzeyimizi güzelce aşağıya çekin ya da hak ettiğimizi yapın! Uygununu görünce, daima iyiyi bekliyor insan????

Velhasıl emeği geçen herkesi tebrik etmek istiyorum.



Aksiyona alışkın bünyeler başta diziden sıkılabilir, fakat azmedin, kesinlikle izleyin. Sağlam bir “hatırlatıcı ayna” bu dizi! Bu ortada sık sık “En son ne vakit memnundum?” diye düşünmeyi de ihmal etmeyin, yoksa sistem size illa ki hatırlatacaktır bu soruyu.    

Instagram

Web

Linkedln