Özlem Gökbel Yazio: Erşan Kuneri Eleştirilerine 4 Madde ile Cevap

Yazıp, yazmama kararı ortasında baya bir git-gel trafiği yaşayan zihnim sonunda dayanamadı, beni klavyenin başına oturttu! Erşan Kuneri dizisi ve paralelinde Cem Yılmaz o kadar eleştirildi ki… İtiraf edeyim; ben de kendimi sorguladım. Yani alkışlamalı mıyım, yoksa ekrana yumurta mı? İzlerken an geldi yüzüm ekşidi, an geldi gülmekten karnım ağrıdı. Şahsî olarak, sansürsüz bel altı esprileri duymaktan ve küfür bombardımanına maruz kalmaktan; ayrıyeten ortaokul piyeslerini andıran abartılı tiplemeler ve onlar üzerinden güldürü yapma uğraşından haz etmediğimi söyleyebilirim. Dizi esnasında bu nahoş hislerin ve çabucak ardından füze üzere peş peşe zihnime saplanan ince esprilerin, zekâ eseri göndermelerin, tiye alışların, şahane kostümlerin, kusursuz oyunculukların yarattığı beğenilen hislerin girdabı ortasında oldukça bir sersemledim diyebilirim. Herkes diziyi eleştirirken, ben de neyi, neden eleştirdiğim konusunda kendimi eleştirdim. En sonunda, Erşan Kuneri’yi bir BÜTÜN olarak takdir etmem gerektiği konusunda kendimle uzlaştım :=) 


Neden Erşan Kuneri dizisi BÜTÜN olarak UYGUN?



Eleştirilere genel olarak baktığımda şu başlıklar açık orta öne çıkıyordu: Pornografik diyaloglar, gırla küfür / Berbat yapım / Saçma! Cem Yılmaz’dan daha uygununu beklerdik.

Ama işte kazın ayağı o denli değil. Kendimize dürüst olmalıyız. Gün içinde zihnimizden geçen 90.000’e yakın fikrin yüzde kaçı cinsellikten uzak? Gülmeye hasretiz ve Cem Yılmaz yapmış diye izlemek istediğinizi biliyorum. Lakin “bel altı” literatürüne tahammül gösteremeyecekseniz, hiç izlemeyin derim. Çünkü izlemeyi tercih etmemek öbür, topa tutmak öbür. Beğenilen bizim modernite sürecimizi şimdi tamamlayamadığımız düşünülürse, tahminen de bu diziyi bundan bir 10 yıl sonra izlememiz daha yerinde olacaktır. Ayrıyeten Yeşilçam sinemaları ile teşriki mesainiz yoksa izlediğiniz birçok şey size bir şey söz etmeyecektir. O denli ‘Selvi Boylum Al Yazmalım’ı izlemiştim ben” demek yetmez, baya derine inmek kaide bence.   

Zamanında, birlikte 35 mm macerasına girdiğim bir direktör demişti: Her sinemanın bir dediği vardır!

Erşan Kuneri dizisi ne diyor? “Türkiye’de bir 80’ler ve Yeşilçam gerçeği var. Bu dizi bunu mizahla bezeyip, önünüze koydu,” diyor.

Peki 1970’lerde bir erotik sinema yıldızı ve imalcisi olan, daha sonra periyodun kanunları gereği mahpusa düşen ve bir mühlet sonra özgür bırakılan Erşan Kuneri ne diyor? Kısaca; “Benim hayallerim var,” diyor. “Bana yol arkadaşı olun, bizden beklenenden farklı bir şey yapalım, apayrı sinemalar çekelim, bize dayatılan yaftalardan arınalım,” diyor. Bunu kendisi üzere hayatlarını bugüne dek seks olgusu sayesinde idame ettirmiş, öbür bir biçimde para kazanmayı bilmeyen, muhtemelen eğitimsiz (tiyatro öğrencisi Feride -yani Merve Dizdar- hariç), ve bir biçimde Yeşilçam ormanına sevdalı, “bahtsız” lakin “iyi” insanlara söylüyor. Dostları, bu sinemalarda hiç mi seks olmayacak diye sorduklarında ise Erşan da onlara olağan hayatımızda ne kadar varsa o kadar olacak, karşılığını veriyor. Erşan’a güveniyorlar ve birlikte yola çıkıyorlar. Yıl 1981.

1) Devir (dekor, kostüm, müzik vs…):



Dizi bizi hiç eksiksiz 1980’lerin başına ışınlıyor. O periyot Yeşilçam iktisadı porno sınıfına girebilecek, erotik ve ucuz üretimlerle döndürüyor çarkını. Toplumsal, politik olaylar tepe yapmış, herkes sinmiş, ürkek, yaralı. Dizinin her evresinde 80’ler dışında bir kainatta olabileceğimize dair en ufak bir sızıntı yok. Büsbütün oradayız. Bu muvaffakiyetin gerisinde sanat direktörü Burak Yıldırım, kostüm dizayncısı Baran Uğurlu ve müzisyen Sertaç Özgümüş’ün rolleri inkâr edilemez derecede büyük. Her şey kusursuz denebilir. Bilhassa Sertaç Özgümüş’ün eksiksiz her kısmının müziklerini yaratmış olması, canlandırılan her ortamın ruhuna, karakterine özgün 80’ler tınısında kesimler üretmiş olması takdire şayan.

2) Yapım:



Bana nazaran bu kısım çok değerli. Bugün hangi devir anlatılıyor olursa olsun yansıtılan işin 2022 teknolojisi ile sunulmasını beklediğimizi biliyorum. Lakin Cem Yılmaz’ın zekasını bir defa daha gösterdiği alanlardan birisi tam da burası bana nazaran. Olgusal bir anakronik yanılgıya (bir olayın olmadığı bir tarihi periyotta varmış üzere düşünülmesi ve yansıtılması) düşmeden tam olarak 80’lerin imkanları ile olabilecek sinema setleri sunuyor bize. O devir Yeşilçam mahrum, imkanlar kısıtlı, bilgi az. 1981 yılında bir sinema nasıl çekilirse tam da o denli çekiyor, hem Erşan Kuneri hem Cem Yılmaz. Üstelik bunu her ‘janr’da tıpkı titizlikle yapıyor. Toplumsal iletili dramalar için köye de gidiyor, mapushaneye de; endişe sinemasını de, orta çağ aksiyonunu da, arabesk sinemasını da, bilimkurguyu da 80’ler Yeşilçamı’nın birebir naif beceriksizliği ile yansıtıyor. Bugün oturup, 1978 üretimi Cüneyt Arkın’lı son Kara Murat’ı izleseniz gülme garantinizin 5 mislini bugünün göndermeleri ile sağlıyor Cem Yılmaz. Alkışlık.

3) Ansambl oyuncu takımı:



Kimsenin öne çıkmadığı 8 kısımlık dizinin her kısmında her bir oyuncunun çabucak her tıp role girerek, yer yer yıldızlaştığını söylemem gerekir. Bunların ortasında Çağlar Çorumlu’nun ışığının bir ölçü daha fazla parladığını itiraf etmeliyim. Ben bilhassa, herkesin bilakis Kooperatif Kemal kısmındaki bayan tiplemesini değil, gece kulübüne atari konulan sahnedeki bağımlılık triplerini alkışladım.

4) Diyaloglar:



İşte zurnanın zırt dediği yer. En çok eleştirilen bahis. Lakin eleştirirken unutulan şey; hayatlarını erotizm üzerinden kazanan ve vücutlarını bir geçim kapısı olarak sergilemeyi (ya da kullanmayı) normalleştirmiş bir küme insanın kendi ortalarında öteki türlü konuşurlarsa yapay kaçabileceği! Yani onların habitatında doğal olan bu. Seks onların işi, yıllarca geçim kaynakları olmuş, münasebetiyle diyaloglarında bizim bel altı dediğimiz alan nirengi noktası olacak. Küfür duyarak büyüyen Beyoğlu çocukları olarak illaki küfürlü konuşacaklar. Bugün Tarlabaşı’nın art sokaklarındaki bir pavyona gitseniz duyacağınız diyaloglar size ne kadar uzak ve “ayıp” gelecekse, 80’lerin erotik sinemacılarının sohbetleri de o kadar “bip”li. Yeniden de küfürlü replikleri bu kadar abartmasalar da olurmuş demek istiyorum ???? Bunu da ahlak çerçevesinden ya da aristokrat bir halla değil, küfürün yaydığı negatif güçten dolayı söylüyorum, nitekim. (Bknz. Kasım 2021 tarihli Abra Kadabra yazım)

Bir başka açıdan, Cem Yılmaz bu dizide Türkçe’mizin söz tuzaklarını yeniden keskin zekâsı ile şahane yakalamış ve bunları bilhassa kısım isimlerinde zalimce kullanmış ???? Bir de şahsî gelişim konularına kötü takılmış. Bunu bilhassa Ateşle Dans sineması provalarında harika replikler ve dans hareketleri ile birleştirdiği bir sahne ile mükemmel tiye alıyor, en çok güldüğüm yerlerden biriydi. 

Kıssadan pay; Erşan Kuneri bir bütün olarak uygun bir imal, hatta bizim çağımızın ötesinde… Bir erotik sinema yıldızının hayatını sansürsüz diyaloglarla bize yansıtıyor ve o devrin gerçeklerini çıplak bir halde önümüze seriyor… Cinsellikle barışamamış, seksi bir tabu olarak gören, kullanılan sözlerden bel altı göndermeler çıkartıp, çaktırmadan gülen Türk insanı için erken çalan bir alarm. Ve güldürüyor mu kardeşim? Evet güldürüyor!

Instagram

Web

Linkedln