Paralimpik Oyunlarının Tarihçesi

Olimpiyat Oyunlarının Antik Yunan periyoduna kadar uzanan tarihçesini az çok hepimiz biliyoruz. Lakin bir de en az Olimpiyatlar kadar geniş çapta düzenlenen ve dünyanın dört bir noktasından sportmenlerin katıldığı bir tertip daha var, Paralimpik Oyunları. Paralimpik Oyunları her iki yılda bir yaz ve kış oyunları olarak iki farklı cinste yapılıyor ve bu oyunlarda engelli sportmenler pek çok farklı cinsteki spor kolunda çaba ediyor.

Dünyanın en büyük spor tertiplerinden biri olarak kabul edilen Paralimpik Oyunları, son yıllarda Olimpiyat Oyunları ile entegre olarak düzenleniyor ve Olimpiyatlardan çabucak sonra birebir ülkede yapılıyor. Engelli bireylerin topluma kazandırılması için İkinci Dünya Savaşı sonrası başlatılan küçük bir tertibin bugüne gelme öyküsü ise takdire şayan. Gelin Paralimpik Oyunlarının tarihine biraz daha yakından bakalım.

Paralimpik Oyunları nedir?

Paralimpik Oyunları, farklı pürüzlere sahip sportmenlerin katıldığı memleketler arası bir spor etkinliğidir. Paralimpik Yaz Oyunları ve Paralimpik Kış Oyunları olmak üzere iki farklı cinste yapılan tertip, her iki yılda bir düzenlenir. Paralympic sözü; İngilizce engelli manasına gelen paralyzed ve olympic sözcüklerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur.

İngilizce Engelli Olimpiyatları manasına gelse de Yunanca para kelimesinin yan anlamına sahip olduğunu düşünürsek Paralimpik Oyunları aslında bildiğimiz Olimpiyat Oyunlarının bir yan tertibi üzeredir. Paralimpik Oyunları International Paralympic Committee, kısaca IPC, Türkçesi ile Milletlerarası Paralimpik Komitesi tarafından düzenlenir. 2001 yılında IPC ile Memleketler arası Olimpiyat Komitesi ortasında yapılan mutabakat sonrası Paralimpik Oyunları ve Olimpiyat Oyunları entegre iki tertip haline gelmiştir.

Paralimpik Oyunları birinci sefer nerede yapıldı?


Yıl 1948. İkinci Dünya Savaşı yeni bitmiş ve dünya, bu kanlı savaşın bitmesini sevinç içinde kutlamaktadır. Lakin herkes kutlama yapmaz. Sayısız kişinin hayatını kaybettiği bu kanlı savaşta sayısız kişi de savaş yaraları sonucu engelli olmuş ve ülkesine gazi olarak dönmüştür. Maalesef o devir bu şahıslar hem savaş travması ile çaba ediyor hem de toplumun engellileri görmezden gelen insanlık dışı halleriyle yüzleşmek zorunda kalıyorlardı.

İngiltere’de omurilik yaralanmalarını rehabilite eden bir merkezin sahibi olan Ludwig Guttmann, bu insanların ihmal edilmesine karşı çıktı ve onları yine topluma kazandıracak bir aktiflik planladı. Spor yapmanın engelli şahısların rehabilitasyonu üzerindeki olumlu tesirini bilen Guttmann, bir spor karşılaşması düzenledi.

1948 yılında yapılan Londra Olimpiyat Oyunları ile tıpkı günde Uluslararası Tekerlekli Sandalye Oyunları ismi verilen bir yarış düzenlendi. Çoğu gazileren oluşan ve ortalarında bayanların da olduğu 16 tekerlekli sandalyeli sportmen ortasında bir okçuluk karşılaşması yapıldı. Tarihteki birinci Paralimpik Oyunları bu biçimde gerçekleşmiş oldu.

Paralimpik Oyunları milletlerarası hale geliyor:


Engelli sportmenler tahminen resmi spor tertiplerine katılamıyorlardı lakin 1888 yılında Berlin’de duyma engelli atletler tarafından kurulan bir kulüpten itibaren aslında engelli bireyler her vakit sporun içindeydi. Ludwig Guttmann tarafından başlatılan aktiflik, bu nedenle her yıl daha fazla iştirakçi ile giderek büyüdü.

Cirit atma sporunun da eklenmesiyle ismi Stoke Mandeville Games olan bu oyunlar, 1952 yılında Hollanda ile yapılan görüşmeler sonucu memleketler arası bir tertip haline geldi. 1960 yılında bu tertibin ismi resmen Paralimpik Oyunları oldu. Tıpkı yıl düzenlenen aktifliğe 23 farklı ülkeden 400’den fazla engelli sportmen katıldı.

Paralimpik Oyunları ismini alan tertip artık sadece birkaç kolay spor kısmından oluşmuyordu. Olimpiyat Oyunlarından çabucak sonra Roma Olimpiyat Stadı’nda yapılan Paralimpik Oyunlarında okçuluk, basketbol, ​​yüzme, eskrim, cirit, atış, sopa atma, yüzme, masa tenisi, pentatlon ve bilardo üzere pek çok farklı spor kolunda gayret edildi.

Paralimpik Oyunları süratle büyüyor:


Paralimpik Oyunları kısa müddette dünyanın dört bir tarafından ismini duyurmayı başardı. 1976 yılında Toronto’da düzenlenen tertibe 40 farklı ülkeden 1500’den fazla engelli atlet katıldı ve 13 farklı spor kısmında gayret edildi. Tıpkı yıl İsveç'te Paralimpik Kış Oyunları düzenlendi.

1988 yılında Seul’de düzenlenen Paralimpik Oyunlarına kadar bu tertip, Olimpiyat Oyunları ile tıpkı tesisleri kullandı. 1996 yılına geldiğimizde o yıl düzenlenen Paralimpik Oyunları, Dünyanın En Büyük İkinci Spor Aktifliği ismi ile tartışılmaz bir muvaffakiyet kazandı. Artık sırf omurilik yaralanmaları sonucu engelli olan bireylere değil, dünyanın dört bir tarafındaki engelli atletlere hitap ediyordu.

Paralimpik Oyunları ile Olimpiyat Oyunları entegre tertipler haline geliyor:


Paralimpik Oyunları ile Olimpiyat Oyunları ortasında birinci günden beri tartışılmaz bir ilgi vardı. Bu bağ 2001 yılında resmiyete döküldü. International Paralympic Committee, kısaca IPC, Türkçesi ile Milletlerarası Paralimpik Komitesi ve International Olympic Committee, kısaca IOC, Türkçesi ile Memleketler arası Olimpiyat Komitesi ortasında yapılan muahede ile Olimpiyat Oyunlarına mesken sahipliği yapan ülkede Paralimpik Oyunlarının da yapılması garanti altına alındı.

Yapılan bu mutabakat sonrası artık resmen Olimpiyat Oyunları ile tıpkı düzeyde olduğu kabul edilen Paralimpik Oyunlarına maddi ve manevi dayanak süratle arttı. Pandemi nedeniyle bir yıl ertelendiği için 2021 yılında Tokyo’da yapılan 2020 Paralimpik Yaz Oyunlarına 4400’den fazla engelli atlet katıldı.

Paralimpik Oyunları sınıflandırması nasıl yapılıyor?


Paralimpik Oyunlarına katılan engelli atletlerin her bir kendi branşlarında gerçek birer usta olsalar da doğal bir durum olarak her birinin engellilik seviyesi farklı. Bu durum, en az pürüze sahip olanın her vakit kazanacağı algısını yaratabilir. Fakat Paralimpik Oyunlarını düzenleyen Memleketler arası Paralimpik Komitesi’nin bu mevzuda son derece hassas bir sınıflandırma sistemi bulunuyor.

Uluslararası Paralimpik Komitesi tarafından uygulanan sınıflandırma sistemi kapsamında her atlet, mani seviyesine uygun bir kategoride yer alıyor. Çünkü kelam konusu atletler artık dünya çapında profesyoneller oldukları için iş bahta bırakılamaz. Atletin mahzuru ile performans gösterme marifeti üzerinden hassas bir kıymetlendirme yapılarak bu sorunun üstesinden geliniyor.

Paralimpik Oyunları’nda hangi spor kolları yer alıyor?

• Paralimpik Yaz Oyunları sporları; Ağırlık kaldırma
• Atletizm
• Atıcılık
• Tekerlekli sandalye basketbol
• Binicilik
• Bisiklet
• Boccia
• Çim bowlingi
• Dalış
• Eskrim
• Futbol
• Goalball
• Halter
• Judo
• Masa tenisi
• Tenis
• Okçuluk
• Tekerlekli sandalye rugby
• Voleybol
• Yelken
• Yüzme

[*]Paralimpik Kış Oyunları sporları;

• Alp disiplini
• Biatlon
• Kayaklı koşu
• Tekerlekli sandalye körlingi
• Kızak
• Buz hokeyi

Bugün artık dünyanın en büyük spor tertiplerinden biri olan engelli atletlerin yarıştığı Paralimpik Oyunları nedir sorusu üzerinden bu memleketler arası aktifliğin tarihçesinden bahsettik. Paralimpik Oyunları hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.