Paris İklim Anlaşması Nedir? Neden Önemli?

Dünya çapında her yıl yeni sıcak ve soğuk hava rekorları kırılıyor, daha da kuraklaşıyor, buzullarını kaybediyor. Bilhassa son 10 yıl içinde somut bir biçimde görülebilen iklim değişikliği, tüm Dünya ülkelerinde de yeni ve aslında yaşamamız için bir harekete neden oldu. Ülkeler, artık global ısınmanın önüne geçebilmek için fedakarlık yapmak zorunda kalıyorlar.

Günümüzde hayatımızın her alanındaki işleyişin değişimini gerektiren bu fedakarlıklar ortasında 2015 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'nda imzalanan en kapsamlı iklim muahedesi olan Paris İklim Mutabakatı da yer alıyor. Türkiye'yse bu mutabakata, muahede imzalandıktan 6 yıl sonra katılacağını açıkladı. Pekala Paris İklim Muahedesi nedir? Neden bu kadar değerli?

Paris İklim Muahedesi nedir?


21. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Taraflar Konferansı'nda (COP21) üzerinde muahede sağlanan Paris İklim Muahedesi, 2020 sonrası süreçte, iklim değişikliği tehlikesine karşı global sosyo/ekonomik dayanıklılığın güçlendirilmesini hedeflemektedir. Paris Muahedesi'nin uzun periyotlu gayesi, endüstriyelleşme öncesi periyoda kıyasen global sıcaklık artışının 2°C'nin olabildiğince altında tutulmasıdır

nlaşma, global sera gazı salımının %55'ini oluşturan en az 55 tarafın muahedeyi onaylamasıyla 4 Kasım 2016'da yürürlüğe girdi. Muahedeye bugüne kadar 197 ülke ve özerk idare imza attı. Bunların 191'iyse mutabakata 'taraf' olarak süreci tamamladı.

Mutabakata taraf olmayan ülkeler, Eritre, İran, Irak, Libya, Yemen ve Türkiye'ydi. Muahedeyi imzalamak ve 'taraf' olmak ortasındaki farksa şu biçimde: Mutabakatın imzalandığı ülkelerde yürürlüğe girmesi için, mutabakatın birebir vakitte o ülkelerin parlamentoları tarafından da onaylanması gerekiyor. Yani ülke, muahedeye imza atsa bile iç onay süreçlerinden geçmediği sürece taraf olamıyor ve muahedenin ihtiyaçlarına tabi olmuyor. Bu iç onay mercii, ülkemizde TBMM'nin ta kendisi. Türkiye, 22 Nisan 2016'da New York'ta muahedeyi imzalamıştı, lakin o vakitten beri taraf olmamıştı.

Türkiye, Paris İklim Muahedesi'ni onaylayacak:


Cumhurbaşkanı Erdoğan, 27 Eylül tarihindeki Kabine toplantısının akabinde Türkiye'nin Paris İklim Muahedesi'ni ekim ayında TBMM'de onaylayacağını açıkladı. Erdoğan, bu mutabakatla birlikte ülkede birçok alanda esaslı değişikliklerin yapılacağına da işaret etti. Türkiye, bu vakte kadar muahedeyi imzalamayan tek OECD ve G20 üyesiydi. Erdoğan, birebir vakitte Türkiye'nin 2053'e kadar 0 emisyon oranını hedeflediğini ve bunun için çalışmaların başladığını da açıkladı.

Mutabakat kapsamında ülkelerin uzlaştığı unsurlar:


Paris İklim Mutabakatı, sera gazı salımını azaltmak manasında devrimsel maksatlara yer vermiyor. Lakin dünya çapında pek çok ülke bu muahedeyi imzaladığından, muahede büyük bir muvaffakiyet olarak görülüyor. Muahede, tüm ülkeler için ortak düzenlemeleri kural koşuyor ve bu düzenlemeler, ülkelerin karbon salımını nasıl azaltacakları ve daha fakir ülkelere nasıl mali yardım yapılacağını gösteriyor.

Mutabakatın öne çıkan hususları:

• Global sıcaklık artışını, 1850-1900 yılları ortasındaki "sanayi öncesi döneme" kıyasla 2 dereceyle sınırlamak, mümkünse 1,5 dereceye kadar düşürmek. (Mevcut artış 1 - 1,2 derece seviyesinde varsayım ediliyor.)
• İnsan faaliyetleriyle ortaya çıkan sera gazlarını, 2050- 2100 yılları ortasında ağaç, toprak ve okyanusların doğal yollardan sindirebileceği bir noktaya çekmek.
• Her ülkenin karbon salımını kesme performansını beş yılda bir kıymetlendirmek ve yeni amaçlar belirlemek.
• Varlıklı ülkelerin daha fakir ülkelere "iklim finansı" vermesini sağlayarak iklim değişikliğine ahengini geliştirmek ve yenilenebilir güce geçişlerini sağlamak.
• Kömür ve fosil yakıtlara dayanan güç üretimini mümkün olduğunca azaltarak, yenilenebilir güç kaynaklarını finanse etmek, buna uygun iş alanları yaratmak ve güç geçişini belirlenen tarih aralıklarında tamamlamak.

NOT: Türkiye, muahedede 'Gelişmiş ülkeler' listesinde yer alıyordu. Bu nedenle bir itirazda bulunmuştu ve muahede için taahhütlerini gerçekleştirmek üzere takviyeye muhtaçlığı olduğunu savunmuştu.

Hangi ülkeler dünyayı en fazla kirletiyor?


Climate Trace tarafından Eylül 2021'de yayımlanan rapora nazaran global emisyonların yaklaşık %64'ü Çin, ABD, Hindistan, Rusya ve Endonezya'nın başlarda olduğu 10 ülkeden kaynaklanıyor.

• Türkiye, tıpkı rapora nazaran Dünya'yı en fazla kirleten 16. ülke pozisyonunda bulunuyor.