Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
İstemsiz hareket bozuklukları, ekstra piramidal sistemin genetik, doğumsal yahut sonradan ortaya çıkan bozuklukları sonucunda gelişen hastalıklardır. Bu bozukluklar, stabil ve uygun bir seyir izleyebildiği üzere, Parkinson illetinde olduğu üzere progressif ve dejeneratif de olabilir. Hastaların çoğunlukla birinci tanı ve tedavilerini aldıkları bölge nöroloji klinikleridir. Cerrahi tedavi ekseriyetle, marazın orta yahut ileri periyodunda medikal tedavinin gayrikâfi kaldığı durumlarda gündeme gelmektedir; ve bu periyotta hastalar münhasıran bu ortamda çalışan nöroşirürji (beyin cerrahisi) kısımlarına sevk edilirler. Cerrahi tedavi teknikleri, mahsusen Parkinson Illeti ve tremor'da (titreme) daha sarih olmak üzere, acilen her tipten istemsiz hareket bozukluğunda az ya da çok tesirli olabilmektedir. Bununla birlikte, her hastanın farklı munfasıl kıymetlendirilerek cerrahiye hazırlanması sonuçlar açısından büyük kıymet taşımaktadır.
Parkinson illeti ve gayrı hareket bozuklukları 1950'li yıllara kadar tedavisi mümkün olmayan hastalıklardı. Bu marazların tedavisindeki birinci aktif ve düşük riskli cerrahi yaklaşımlar stereotaktik nöroşirürjinin geliştiği yıllarda başlamıştır. Bu periyottan sonra, Parkinson marazı ve gayrı hareket bozuklukları medikal olduğu kadar, birer cerrahi hastalık olarak da ele alınmıştır. 1940-1970 arasındaki devirde tüm Yerküre'de yaklaşık olarak 40 000 hastada stereotaktik talamotomi, kampotomi ve pallidotomi üzere cerrahi usuller aktiflikle uygulanmıştır. Bu devirde şimdi bu çeşit illetlerin ilaçla tedavisinin olmadığını; ve yalnızca cerrahi tedavi uygulandığını vurgulamakta yarar bulunmaktadır.
Dünya'daki gelişmelere münasip olarak, Türkiye'de de Parkinson illetinin cerrahi tedavisi 1960'ların başında İstanbul, Ankara ve İzmir'de birtakım kliniklerde başlar. Hasebiyle Türkiye'de Parkinson illetinin dinamik cerrahi tedavisi yeni bir yol değildir; 45 yılı aşkın bir vadedir kimi kliniklerde muvaffakiyetle uygulanmaktadır. 1968 yılında levo-dopa'nın bulunması Parkinson illetinin cerrahi tedavisinde muvakkat olarak sayıca azalmaya yol açmıştır. Bununla birlikte, devir içinde, ilaç ve medikal tedavi teknikleriyle gereğince tedavi imkanı bulamayan kıymetli bir hasta kümesinin ortaya çıkması, cerrahi tedavi tekniklerini tekrar sık kullanılır hale getirmiş; bu usullerin teknik olarak daha da geliştirilmesine yol açmıştır.
Parkinson marazının tedavisinde, subtalamik nukleus, talamus ve pallidum üzere derin dimağ yapılarına yönelik olarak uygulanan en önemli iki küme stereotaktik cerrahi yol vardır: bunlar, (1) talamotomi, pallidotomi'de olduğu üzere hareket bozukluğuna yol açan merkezlerde radyofrekans ile lezyon (harabiyet) yapılması ve (2) nörostimulasyon temelli pratiklerdir. Bu yolların herbiri mütenasip hasta öbeklerinde kullanılabilmektedir. Parkinson illeti ve hareket bozukluğu cerrahisindeki son 10 yıldaki en büyük gelişme, halk arasında "beyin pili" olarak bilinen nörostimulatör pratikleriyle yaşanmıştır. Nörostimulasyon teknikleri, kalıcı lezyon oluşturulmaması, tesirin ayarlanabilir olması ve bilateral (iki taraflı) uygulanabilmesi üzere nedenlerle giderek daha çokça hastada kullanılmaktadır. Bununla birlikte, talamotomi, kampotomi ve pallidotomi üzere lezyon temelli pratiklerin seçilmiş hasta öbeklerinde hala mekanı vardır. Parkinson illetinde kullanılan cerrahi ve medikal tedavi metotları marazın ilerlemesini tam olarak durdurmaz ve illetin bilinen küratif, kesin bir tedavi usulü bulunmamaktadır. Bu tedaviler hastalarda semptomatik (bulgulara yönelik) denetim sağlarlar; bununla birlikte bu denetim hastalarda uzun vadeli rahatlama sağlayabilir.
Parkinson marazı ve hareket bozukluklarının tedavisindeki muvaffakiyet orantısı yanlışsız endikasyon koyulmasına bağlıdır ve uygun sonuçlar gelgelelim nöroloji ve nöroşirürji (beyin cerrahisi) kısımlarının yaptığı bir ekip çalışmasıyla alınabilir. Nöroloji eksperleri illetin tanı ve medikal tedavisinde olduğu kadar, cerrahi tedavisinde de kritik ve çok değerli bir rol oynamaktadırlar. Cerrahi tedavi marazın orta yahut ileri devrinde gündeme gelmektedir. Bu nedenle hastayı takip eden nöroloji bilirkişisinin hastayı cerrahi tedaviye sevketmesi gereken periyodu yeterli değerlendirmesi gerekmektedir. Bu değerlendirmenin âlâ yapılabilmesi emeliyle, gerek Türk Nöroloji Derneği, gerekse Parkinson Illeti Derneği üyelerinin eğitimi için son 10 yılda büyük uğraş harcamışlardır.
Cerrahi kararının alınmasında, hastaların pre-operatif ve post-operatif değerlendirilmelerinde, münhasıran hareket bozuklukları ve Parkinson illeti üzerinde çalışan nöroloji mütehassıslarının büyük eği olmaktadır. Kendi pratiklerimizde, cerrahi adayı tüm hastalar nöroloji ve nöroşirürji mütehassıslarının katıldığı, aylık toplanan bir hareket bozukluğu kurulunda bedellendirilmektedir. Hastaların, pre-operatif ve post-operatif değerlendirmesi (skorlanması, medya kaydı ..vb) tek bir nöroloji uzmanınca yapılmaktadır. Bunun cerrahi muvaffakiyet ve takip açısından büyük kıymet taşıdığı ve tatbikin yapıldığı sair merkezlerde de model oluşturabileceğini düşünüyoruz.
Parkinson marazının ve gayrı hareket bozukluklarının cerrahi tedavisi, Türkiye'de, en önemli Ankara, İstanbul ve İzmir'de olmak üzere, gerek kimi Üniversite hastanelerinde, gerekse kimi kişisel hastanelerde rutin ve sık olarak yapılmaktadır. Bu tip bir cerrahi tatbikin şahsi bir cerrahi deneyim ve teknik altyapı gerektirmesi nedeniyle bu merkezlerin sayısı çok değildir. Nörostimulasyon tatbikindeki en büyük sorun nörostimulatörlerin yüksek maliyetli tıbbi gereçler olmasıdır. Bu materyallerin masrafları müsait resmi konsey raporlarının düzenlenmesi sonucunda, SGK, Emekli Sandığı, SSK ve Bağkur üzere kamusal sıhhat ödeme kurumlarınca külliyen yahut kısmen ödenebilmektedir. Bu da tedavi masraflarını besbelli ölçüde azaltabilmektedir. Bununla birlikte, nörostimulatör masraflarının resmi kurumlar yahut sigorta kurumlarınca karşılanması, Türkiye'de olduğu üzere tüm Yerküre'de sıkıntılı bir durumdur; memleketlerin mali siyaset, devir ve zenginlikleriyle alakalı olarak değişiklik göstermektedir.
Sonuç olarak, cerrahi tedavi usulleri, Parkinson marazı ve öbür hareket bozukluklarında, deneyimli merkezlerde yapıldığında hayli tesirli ve düşük riskli pratiklerdir. Tedavideki muvaffakiyet nispeti, bilhassa bu bahiste, üst-uzmanlık yeri olarak çalışan nöroloji ve nöroşirürji kısımlarının ortak çalışmasına bağlıdır; resmi kurumların, bilhassa nörostimulatörlerin ödenmesi konusunda kolay uygulanabilir önemli bir protokolünün hala olmaması, Parkinson hastalarının cerrahi tedavisi konusundaki en büyük zorluktur.
Prof. Dr. Ali Savaş
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nöroşirürji Anabilim Kısmı
Parkinson illeti ve gayrı hareket bozuklukları 1950'li yıllara kadar tedavisi mümkün olmayan hastalıklardı. Bu marazların tedavisindeki birinci aktif ve düşük riskli cerrahi yaklaşımlar stereotaktik nöroşirürjinin geliştiği yıllarda başlamıştır. Bu periyottan sonra, Parkinson marazı ve gayrı hareket bozuklukları medikal olduğu kadar, birer cerrahi hastalık olarak da ele alınmıştır. 1940-1970 arasındaki devirde tüm Yerküre'de yaklaşık olarak 40 000 hastada stereotaktik talamotomi, kampotomi ve pallidotomi üzere cerrahi usuller aktiflikle uygulanmıştır. Bu devirde şimdi bu çeşit illetlerin ilaçla tedavisinin olmadığını; ve yalnızca cerrahi tedavi uygulandığını vurgulamakta yarar bulunmaktadır.
Dünya'daki gelişmelere münasip olarak, Türkiye'de de Parkinson illetinin cerrahi tedavisi 1960'ların başında İstanbul, Ankara ve İzmir'de birtakım kliniklerde başlar. Hasebiyle Türkiye'de Parkinson illetinin dinamik cerrahi tedavisi yeni bir yol değildir; 45 yılı aşkın bir vadedir kimi kliniklerde muvaffakiyetle uygulanmaktadır. 1968 yılında levo-dopa'nın bulunması Parkinson illetinin cerrahi tedavisinde muvakkat olarak sayıca azalmaya yol açmıştır. Bununla birlikte, devir içinde, ilaç ve medikal tedavi teknikleriyle gereğince tedavi imkanı bulamayan kıymetli bir hasta kümesinin ortaya çıkması, cerrahi tedavi tekniklerini tekrar sık kullanılır hale getirmiş; bu usullerin teknik olarak daha da geliştirilmesine yol açmıştır.
Parkinson marazının tedavisinde, subtalamik nukleus, talamus ve pallidum üzere derin dimağ yapılarına yönelik olarak uygulanan en önemli iki küme stereotaktik cerrahi yol vardır: bunlar, (1) talamotomi, pallidotomi'de olduğu üzere hareket bozukluğuna yol açan merkezlerde radyofrekans ile lezyon (harabiyet) yapılması ve (2) nörostimulasyon temelli pratiklerdir. Bu yolların herbiri mütenasip hasta öbeklerinde kullanılabilmektedir. Parkinson illeti ve hareket bozukluğu cerrahisindeki son 10 yıldaki en büyük gelişme, halk arasında "beyin pili" olarak bilinen nörostimulatör pratikleriyle yaşanmıştır. Nörostimulasyon teknikleri, kalıcı lezyon oluşturulmaması, tesirin ayarlanabilir olması ve bilateral (iki taraflı) uygulanabilmesi üzere nedenlerle giderek daha çokça hastada kullanılmaktadır. Bununla birlikte, talamotomi, kampotomi ve pallidotomi üzere lezyon temelli pratiklerin seçilmiş hasta öbeklerinde hala mekanı vardır. Parkinson illetinde kullanılan cerrahi ve medikal tedavi metotları marazın ilerlemesini tam olarak durdurmaz ve illetin bilinen küratif, kesin bir tedavi usulü bulunmamaktadır. Bu tedaviler hastalarda semptomatik (bulgulara yönelik) denetim sağlarlar; bununla birlikte bu denetim hastalarda uzun vadeli rahatlama sağlayabilir.
Parkinson marazı ve hareket bozukluklarının tedavisindeki muvaffakiyet orantısı yanlışsız endikasyon koyulmasına bağlıdır ve uygun sonuçlar gelgelelim nöroloji ve nöroşirürji (beyin cerrahisi) kısımlarının yaptığı bir ekip çalışmasıyla alınabilir. Nöroloji eksperleri illetin tanı ve medikal tedavisinde olduğu kadar, cerrahi tedavisinde de kritik ve çok değerli bir rol oynamaktadırlar. Cerrahi tedavi marazın orta yahut ileri devrinde gündeme gelmektedir. Bu nedenle hastayı takip eden nöroloji bilirkişisinin hastayı cerrahi tedaviye sevketmesi gereken periyodu yeterli değerlendirmesi gerekmektedir. Bu değerlendirmenin âlâ yapılabilmesi emeliyle, gerek Türk Nöroloji Derneği, gerekse Parkinson Illeti Derneği üyelerinin eğitimi için son 10 yılda büyük uğraş harcamışlardır.
Cerrahi kararının alınmasında, hastaların pre-operatif ve post-operatif değerlendirilmelerinde, münhasıran hareket bozuklukları ve Parkinson illeti üzerinde çalışan nöroloji mütehassıslarının büyük eği olmaktadır. Kendi pratiklerimizde, cerrahi adayı tüm hastalar nöroloji ve nöroşirürji mütehassıslarının katıldığı, aylık toplanan bir hareket bozukluğu kurulunda bedellendirilmektedir. Hastaların, pre-operatif ve post-operatif değerlendirmesi (skorlanması, medya kaydı ..vb) tek bir nöroloji uzmanınca yapılmaktadır. Bunun cerrahi muvaffakiyet ve takip açısından büyük kıymet taşıdığı ve tatbikin yapıldığı sair merkezlerde de model oluşturabileceğini düşünüyoruz.
Parkinson marazının ve gayrı hareket bozukluklarının cerrahi tedavisi, Türkiye'de, en önemli Ankara, İstanbul ve İzmir'de olmak üzere, gerek kimi Üniversite hastanelerinde, gerekse kimi kişisel hastanelerde rutin ve sık olarak yapılmaktadır. Bu tip bir cerrahi tatbikin şahsi bir cerrahi deneyim ve teknik altyapı gerektirmesi nedeniyle bu merkezlerin sayısı çok değildir. Nörostimulasyon tatbikindeki en büyük sorun nörostimulatörlerin yüksek maliyetli tıbbi gereçler olmasıdır. Bu materyallerin masrafları müsait resmi konsey raporlarının düzenlenmesi sonucunda, SGK, Emekli Sandığı, SSK ve Bağkur üzere kamusal sıhhat ödeme kurumlarınca külliyen yahut kısmen ödenebilmektedir. Bu da tedavi masraflarını besbelli ölçüde azaltabilmektedir. Bununla birlikte, nörostimulatör masraflarının resmi kurumlar yahut sigorta kurumlarınca karşılanması, Türkiye'de olduğu üzere tüm Yerküre'de sıkıntılı bir durumdur; memleketlerin mali siyaset, devir ve zenginlikleriyle alakalı olarak değişiklik göstermektedir.
Sonuç olarak, cerrahi tedavi usulleri, Parkinson marazı ve öbür hareket bozukluklarında, deneyimli merkezlerde yapıldığında hayli tesirli ve düşük riskli pratiklerdir. Tedavideki muvaffakiyet nispeti, bilhassa bu bahiste, üst-uzmanlık yeri olarak çalışan nöroloji ve nöroşirürji kısımlarının ortak çalışmasına bağlıdır; resmi kurumların, bilhassa nörostimulatörlerin ödenmesi konusunda kolay uygulanabilir önemli bir protokolünün hala olmaması, Parkinson hastalarının cerrahi tedavisi konusundaki en büyük zorluktur.
Prof. Dr. Ali Savaş
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nöroşirürji Anabilim Kısmı
