Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
NÂMI DIĞER PARMAKASIZ SALİH
KUMAR MANEVİ BİR ILLET, ÇARESİ DE AMA MANEVİ OLABİLİR diyor Üstad
1949 yılında Türk Neşriyat yurdunca yayınlanan Namı Öteki Parmaksız Salih, 19481949 kış sezonunda İstanbul Şehir tiyatrosunda temsil edilmiş ve “Üstad ’ın sahnelenirken durdurulan ve oyundan kaldırılan eserlerinden birisi sıfatıyla tarihteki yerini almıştır Bu sıfatla ilgili Mehmet Kısakürek Kaşgar Dergisinin 31 sayısında(OcakŞubat2003,Sh 144) kendisiyle yapılan bir söyleşide şunları paylaşır :
Kent tiyatroları tarihinde bir kere daha bir eser, sahibi tarafından sahneden indirimli Eseri kim indirmiş biliyor musunuz? Babam Necip Fazıl KISAKÜREK Eser: Parmaksız Salih Yanılmıyorsam, başrolü oynayan aktör de Şampiyon Arcan Necip Fazıl birincil gün gidip bakmış ama kendi eseriyle oynanan oyunun hiçbir ilgisi değil Ancak, Şampiyon Arcan, kendisinin dostu İtirazları sonuç vermeyince, indirimli Affetmemiş Keza de ne diyerek: ‘Bir tür atı, eşek seviyesine indirmiş! ’ diyerek, Şampiyon Arcan için Sanatı laf konusu olunca hassasiyeti bu
Bir kumarbazın hayatını anlatan Namı Diğer Parmaksız Salih, sonra And Film sahibi Yönetmen Turgut N Demirağ kadar iki kez filme küskün ve geniş ilgi görmüştür
PARMAKSIZ SALİH
Yönetmen : Faruk Kenç
Program Metni : Necip Fazıl Kısakürek
Bakış Yönetmeni : Kemal Baysal
Oyuncular : Muzaffer Tema, Talat Artemel, Nevin Seval, Melahat İçli, Vahi Öz, Cahit Irgat, Leyla Nil, Nurhan Nur
Yapımevi (şirket) : And Film (Turgut Demirağ)
Konu : Kumarhane sahibi bir babayla, kumara düşkün genç oğlunun öyküsü
İlacı olmayan hastalık diyerek adlandırdığı kumarın, insan hayatını nasıl sardığını ve hastayı kendisine hükümlü ettikten sonra bırakıp gittiğini, bu vesileyle de insana ait her şeyi beraberinde götürdüğünü Namı Diğer Parmaksız Salih eserinde tüm açıklığıyla ortaya koymuştur Üstad
İnsana sığınacak bir liman gibi görünen, son tedavi diye başvurulan biçare rahatsızlık, eserde hem Parmaksız Salih ’in hayatında, ayrıca de
SALiH — O benim kanımı taşıyor!
MACiDE — Sizin kanınız kirli mi?
SALiH — Kirli!
dediği oğlunun hayatında tüm açıklığıyla anlatılmıştır
17 yıldır oğlunu arayan, kumar yüzünden parmağından olan, kumarhane işletmesinin sahibi olmasına rağmen her fırsatta kumarın, onu oynayanlar tarafından görmezden gelinmeye çalışılan yüzünü dile getiren Parmaksız Salih, 22 yıl sonra oğluyla karşılaşır Keza de hayatını mahveden, oğlunun yüzünü 22 yıldır görememesinin tek nedeni olan kumar illetine bulaşmış bir haldeyken
Belki bundan sonrasını kurtarabilirim diye Yusuf (oğlu) un peşinden koşar ama geç kalmıştır Kısa bir süre önce başka biri için Parmaksız Salih ’in katkılarıyla hazırlanan tuzağa düşmüş ve
“Ölürsem şerefim arınmış olmayacak Aynı şerefsizliği sana ve çocuğuma
devretmiş, sonra da bunun dünyadaki cefa ve mesuliyetinden kaçmış olacağım! “diyecek değin herşeyini kaybetmiş halde bulur
Torunu ve gelini için yapabileceği tek şey kalmıştır Bunun gerçekleşmesinin tek yolu Salih ’in terki dünya etmesidir
Eserin son sahnesinde Yusuf'un, Parmaksız Salih ’in oğlu olduğunu ve kurtuluşun yolunu öğrenmesi aynı anda olur
Eserde, “en canhıraş sebepleri ve neticeleriyle doktor ve ilacı olmayan hastalığı, ‘kumarı ’ göstermek istediğini söyleyen Necip Fazıl, Parmaksız Salih ile ilgili olarak kendisine yöneltilen bir suale şu cevabı veriyor: “Eserde ifadelendirmek istediğim tek dava, bin bir tezad ve bin bir zıt kader cereyanı içinde hakiki fışkırışını bulamamış ve hatta kötülük baskısı aşağı hissiz bir ruhun, en büyük saike kavuşur kavuşmaz birdenbire şahlanışı; ve tam 55 yıl bilmeden hasret çektiği ve tekrar tekrar hevesli yaşadığı ulvî aksiyona güçlü olarak atılışıdır
(Yazıldığı tarih: 1948)
Üstad'ın ,hasta kumarbazın not defteri eserinden alıntı
Bir veliden birkaç satır:
Ben varlığın her zerresiyle, sağa ve sola kıpırdayamayacak şekilde bir gayeye perçinli olmanın hakikatini bir kumarbazdan öğrendim Malını, mülkünü, ruhunu ve haysiyetini kumarda tükettikten sonradan, ayağındaki eski pantolona ve kalbindeki son itibar zerresine değin kendini kumara adamakta sürekli bir kimseye sordum: (neden bu açık felaket yolundan dönmüyorsun?) Ne cevap verse beğenirsiniz: Ben bu yoldan dönemem! Kayıplarımı bana her kez misilleriyle geri verseler, yine ona iade etmeye mecburum Yıkım dediğin şeyin cazibesinden daha albenili bir saadet tanımıyorum! Hiçbir işte bağlılığın bu şekli kumardan çözülüp Allah ’a iliştirilecek olsa, gayelerin gayesi gerçekleşmiş olur
Ben, hasta kumarbaz, veli ’nin bu sözüne bayıldım ama onun yakıcı gerçeğine içten hiçbir adım atamadım
Gaziantep devlet tiyatrosunun Parmaksız Salih piyesi için hazırlattığı duvar ilanı :
Cümbür Cemaat haziran ayında kabuğuna çekilmişken biz yeniden sahnedeyiz Seyirci kaygısı çekmeden, sahne dolacak mı sorunu gütmeden, herşey sanat için sloganıyla tekrar sahnedeyiz
Bir duygudur Tiyatro, bir şiir, bir fotoğraf, bir müziktir tiyatro, bence tiyatro herşeydir Tüm sanatı içine alan koskoca bir dünyadır Tiyatro yaşanılması ve yaşatılması gereken en büyük olgudur
Tiyatro Bir Yaşam Biçimidir
Necip Fazıl Kısakürek anısına…
PARMAKSIZ SALİH
Bir kumarbazın kumarı nasıl ele vermek zorunda kaldığını, taşıdığı kan yüzünden oğlunun da bu hastalığa nasıl bulaştığını ve onu bu hastalığından kurtarmak için nelere sabretmek zorunda kalacağını anlatan bir oyundur bu
Necip Fazıl Kısakürek ’in yazmış olduğu “PARMAKSIZ SALİH adlı oyun; Bir kumarcının, oğlunu, işlettiği bir kumarhanede bulması ve oğlunun kumar yüzünden müvekkillerinin zeka parasıyla oyun oynayacak ülkü gelmesini anlatmaktadır Oğlunun bundan böyle kurtulması mucizedir, çünkü Avukat Yusuf ertesi sabaha kadar 3000 YTL bulmak zorundadır Borcu 12 bin lirayı aşmıştır Oğlunun kurtulması avukatlık barosundan kovulmaması, hapislere düşmemesi, şerefi ve en önemlisi torununa iyi bir gelecek için Parmaksız Salih ’in ölmesi gerekmektedir Çünkü Parmaksız Salih ’in yaşam sigortası diye biriktirdiği 100,000YTL lik bir parası vardır ve varisi oğludur
Necip Fazıl gibi büyük bir üstadın kaleme almış olduğu bu enfes dram oyunu 25 haziran 2005 günü Gaziantep devlet tiyatrosunda sergilenecektir Seyir tiyatrosu oyuncularının kendilerine ilke haline getirdiği bedava felsefesi bu oyun için de geçerlidir Herkesin oyun izlemesi ve sanatsız kalmaması düşüncesiyle büyük üstadın ölüm yılı etkinlikleri zarfında oynanacak olan bu oyuna herkes davetlidir
Oyun adı: Parmaksız Salih
Yazar: Necip Fazıl KISAKÜREK
Yönetmen: İhsan SOY
Işık tasarımı: Gökhan YAKIN
Millî Nizam Davası ’nda Necip Fazıl ’ın avukatlığını yapan Süleyman Arif Emre bir söyleşide Üstad ’ı anlatırken şunları paylaşır:
“Üstad Namı diğer Parmaksız Salihi yazmak için kumarhaneye gider İhbar sonucu egemen olur Ertesi gün tüm Babı Ali ’de gazeteler Üstad ’ın kumarhanede yakalandığını yazarlar Ast Üstad, Seyyid Abdülhakim Arvasi ’yi tanımadan kumar oynamıştır Ancak ondan sonradan terk etmiştir Karşı yazan gazetelere Büyük Doğu ’da “Moskova Lağımının İğrenç Fareleri başlıklı korkunç bir yazıyla cevap verdi O yıllarda Büyük Doğu dedin mi, akıcı sular dururdu
Dârül Muallimini Aliye ’de okurken (Yüksek Öğretmen Okulu), Maarif Vekâleti, Avrupa üniversitelerinde tahsile göndereceği ilk Cumhuriyet talebeleri için bir imtihan açar Necip Fazıl da imtihana girer, iyi derece ile kazanır ve Marsilya ’ya Sorbonna Üniversitesine Felsefe tahsili için gönderilir Marsilya ’da Üstad için sadece felsefe hayatı yok bohem hayatı da başlar Parmaksız Salih eserinin Üstad ’ın hayatıyla kesiştiği yer burasıdır O da Yusuf gibi dünyanın en korkunç sihrini ve cazibesini kumarda bulduğu için kendisini ilacı olmayan bu hastalığın kollarına atmıştır (Üstadın kumara bağlanma nedeninin ruhî çalkantılarından, sonsuz vehimlerinden bir kaçış, bir anlık da olsa onlardan kopuş, bir nefes alış ve ruhunu doyuracak olan şeyin hasretinin cereyanı içerisindeki büyük sarsılış olduğu da göz ardı edilmemelidir Bu hususta daha fazla malumata sahip elde etmek için Üstad ’ın O ve Ben ile Babıâli isimli eserleri okunmalıdır) Fakat hikâyelerinin sonları farklıdır Yusuf babasını bulduktan ve her şeyini kaybettikten sonradan hastalığın panzehirini bulmuş olur, Üstad ise Efendisi Seyyid Abdülhakim Arvasi'yi tanıdıktan sonra panzehiri bulmuştur
Üstad ’ın Bence sahne, toprak üzerine tebeşirle çizilen esrarlı bir dört köşeşeklinde betimleme ettiği tiyatronun bu tanıma uygunluğunun anlaşıldığı eserini okurken, Üstad ’ın bu dört köşeyi nasıl ustalıkla kullandığına bir defa daha tanık oluyor insan Üstad ’ın imzasının olması nasihat edilmesi için yeterince geçerli bir sebep ama gerçi Parmaksız Salih ’in okunmasını öğüt etmeyi bir borç biliyorum *
KUMAR MANEVİ BİR ILLET, ÇARESİ DE AMA MANEVİ OLABİLİR diyor Üstad
1949 yılında Türk Neşriyat yurdunca yayınlanan Namı Öteki Parmaksız Salih, 19481949 kış sezonunda İstanbul Şehir tiyatrosunda temsil edilmiş ve “Üstad ’ın sahnelenirken durdurulan ve oyundan kaldırılan eserlerinden birisi sıfatıyla tarihteki yerini almıştır Bu sıfatla ilgili Mehmet Kısakürek Kaşgar Dergisinin 31 sayısında(OcakŞubat2003,Sh 144) kendisiyle yapılan bir söyleşide şunları paylaşır :
Kent tiyatroları tarihinde bir kere daha bir eser, sahibi tarafından sahneden indirimli Eseri kim indirmiş biliyor musunuz? Babam Necip Fazıl KISAKÜREK Eser: Parmaksız Salih Yanılmıyorsam, başrolü oynayan aktör de Şampiyon Arcan Necip Fazıl birincil gün gidip bakmış ama kendi eseriyle oynanan oyunun hiçbir ilgisi değil Ancak, Şampiyon Arcan, kendisinin dostu İtirazları sonuç vermeyince, indirimli Affetmemiş Keza de ne diyerek: ‘Bir tür atı, eşek seviyesine indirmiş! ’ diyerek, Şampiyon Arcan için Sanatı laf konusu olunca hassasiyeti bu
Bir kumarbazın hayatını anlatan Namı Diğer Parmaksız Salih, sonra And Film sahibi Yönetmen Turgut N Demirağ kadar iki kez filme küskün ve geniş ilgi görmüştür
PARMAKSIZ SALİH
Yönetmen : Faruk Kenç
Program Metni : Necip Fazıl Kısakürek
Bakış Yönetmeni : Kemal Baysal
Oyuncular : Muzaffer Tema, Talat Artemel, Nevin Seval, Melahat İçli, Vahi Öz, Cahit Irgat, Leyla Nil, Nurhan Nur
Yapımevi (şirket) : And Film (Turgut Demirağ)
Konu : Kumarhane sahibi bir babayla, kumara düşkün genç oğlunun öyküsü
İlacı olmayan hastalık diyerek adlandırdığı kumarın, insan hayatını nasıl sardığını ve hastayı kendisine hükümlü ettikten sonra bırakıp gittiğini, bu vesileyle de insana ait her şeyi beraberinde götürdüğünü Namı Diğer Parmaksız Salih eserinde tüm açıklığıyla ortaya koymuştur Üstad
İnsana sığınacak bir liman gibi görünen, son tedavi diye başvurulan biçare rahatsızlık, eserde hem Parmaksız Salih ’in hayatında, ayrıca de
SALiH — O benim kanımı taşıyor!
MACiDE — Sizin kanınız kirli mi?
SALiH — Kirli!
dediği oğlunun hayatında tüm açıklığıyla anlatılmıştır
17 yıldır oğlunu arayan, kumar yüzünden parmağından olan, kumarhane işletmesinin sahibi olmasına rağmen her fırsatta kumarın, onu oynayanlar tarafından görmezden gelinmeye çalışılan yüzünü dile getiren Parmaksız Salih, 22 yıl sonra oğluyla karşılaşır Keza de hayatını mahveden, oğlunun yüzünü 22 yıldır görememesinin tek nedeni olan kumar illetine bulaşmış bir haldeyken
Belki bundan sonrasını kurtarabilirim diye Yusuf (oğlu) un peşinden koşar ama geç kalmıştır Kısa bir süre önce başka biri için Parmaksız Salih ’in katkılarıyla hazırlanan tuzağa düşmüş ve
“Ölürsem şerefim arınmış olmayacak Aynı şerefsizliği sana ve çocuğuma
devretmiş, sonra da bunun dünyadaki cefa ve mesuliyetinden kaçmış olacağım! “diyecek değin herşeyini kaybetmiş halde bulur
Torunu ve gelini için yapabileceği tek şey kalmıştır Bunun gerçekleşmesinin tek yolu Salih ’in terki dünya etmesidir
Eserin son sahnesinde Yusuf'un, Parmaksız Salih ’in oğlu olduğunu ve kurtuluşun yolunu öğrenmesi aynı anda olur
Eserde, “en canhıraş sebepleri ve neticeleriyle doktor ve ilacı olmayan hastalığı, ‘kumarı ’ göstermek istediğini söyleyen Necip Fazıl, Parmaksız Salih ile ilgili olarak kendisine yöneltilen bir suale şu cevabı veriyor: “Eserde ifadelendirmek istediğim tek dava, bin bir tezad ve bin bir zıt kader cereyanı içinde hakiki fışkırışını bulamamış ve hatta kötülük baskısı aşağı hissiz bir ruhun, en büyük saike kavuşur kavuşmaz birdenbire şahlanışı; ve tam 55 yıl bilmeden hasret çektiği ve tekrar tekrar hevesli yaşadığı ulvî aksiyona güçlü olarak atılışıdır
(Yazıldığı tarih: 1948)
Üstad'ın ,hasta kumarbazın not defteri eserinden alıntı
Bir veliden birkaç satır:
Ben varlığın her zerresiyle, sağa ve sola kıpırdayamayacak şekilde bir gayeye perçinli olmanın hakikatini bir kumarbazdan öğrendim Malını, mülkünü, ruhunu ve haysiyetini kumarda tükettikten sonradan, ayağındaki eski pantolona ve kalbindeki son itibar zerresine değin kendini kumara adamakta sürekli bir kimseye sordum: (neden bu açık felaket yolundan dönmüyorsun?) Ne cevap verse beğenirsiniz: Ben bu yoldan dönemem! Kayıplarımı bana her kez misilleriyle geri verseler, yine ona iade etmeye mecburum Yıkım dediğin şeyin cazibesinden daha albenili bir saadet tanımıyorum! Hiçbir işte bağlılığın bu şekli kumardan çözülüp Allah ’a iliştirilecek olsa, gayelerin gayesi gerçekleşmiş olur
Ben, hasta kumarbaz, veli ’nin bu sözüne bayıldım ama onun yakıcı gerçeğine içten hiçbir adım atamadım
Gaziantep devlet tiyatrosunun Parmaksız Salih piyesi için hazırlattığı duvar ilanı :
Cümbür Cemaat haziran ayında kabuğuna çekilmişken biz yeniden sahnedeyiz Seyirci kaygısı çekmeden, sahne dolacak mı sorunu gütmeden, herşey sanat için sloganıyla tekrar sahnedeyiz
Bir duygudur Tiyatro, bir şiir, bir fotoğraf, bir müziktir tiyatro, bence tiyatro herşeydir Tüm sanatı içine alan koskoca bir dünyadır Tiyatro yaşanılması ve yaşatılması gereken en büyük olgudur
Tiyatro Bir Yaşam Biçimidir
Necip Fazıl Kısakürek anısına…
PARMAKSIZ SALİH
Bir kumarbazın kumarı nasıl ele vermek zorunda kaldığını, taşıdığı kan yüzünden oğlunun da bu hastalığa nasıl bulaştığını ve onu bu hastalığından kurtarmak için nelere sabretmek zorunda kalacağını anlatan bir oyundur bu
Necip Fazıl Kısakürek ’in yazmış olduğu “PARMAKSIZ SALİH adlı oyun; Bir kumarcının, oğlunu, işlettiği bir kumarhanede bulması ve oğlunun kumar yüzünden müvekkillerinin zeka parasıyla oyun oynayacak ülkü gelmesini anlatmaktadır Oğlunun bundan böyle kurtulması mucizedir, çünkü Avukat Yusuf ertesi sabaha kadar 3000 YTL bulmak zorundadır Borcu 12 bin lirayı aşmıştır Oğlunun kurtulması avukatlık barosundan kovulmaması, hapislere düşmemesi, şerefi ve en önemlisi torununa iyi bir gelecek için Parmaksız Salih ’in ölmesi gerekmektedir Çünkü Parmaksız Salih ’in yaşam sigortası diye biriktirdiği 100,000YTL lik bir parası vardır ve varisi oğludur
Necip Fazıl gibi büyük bir üstadın kaleme almış olduğu bu enfes dram oyunu 25 haziran 2005 günü Gaziantep devlet tiyatrosunda sergilenecektir Seyir tiyatrosu oyuncularının kendilerine ilke haline getirdiği bedava felsefesi bu oyun için de geçerlidir Herkesin oyun izlemesi ve sanatsız kalmaması düşüncesiyle büyük üstadın ölüm yılı etkinlikleri zarfında oynanacak olan bu oyuna herkes davetlidir
Oyun adı: Parmaksız Salih
Yazar: Necip Fazıl KISAKÜREK
Yönetmen: İhsan SOY
Işık tasarımı: Gökhan YAKIN
Millî Nizam Davası ’nda Necip Fazıl ’ın avukatlığını yapan Süleyman Arif Emre bir söyleşide Üstad ’ı anlatırken şunları paylaşır:
“Üstad Namı diğer Parmaksız Salihi yazmak için kumarhaneye gider İhbar sonucu egemen olur Ertesi gün tüm Babı Ali ’de gazeteler Üstad ’ın kumarhanede yakalandığını yazarlar Ast Üstad, Seyyid Abdülhakim Arvasi ’yi tanımadan kumar oynamıştır Ancak ondan sonradan terk etmiştir Karşı yazan gazetelere Büyük Doğu ’da “Moskova Lağımının İğrenç Fareleri başlıklı korkunç bir yazıyla cevap verdi O yıllarda Büyük Doğu dedin mi, akıcı sular dururdu
Dârül Muallimini Aliye ’de okurken (Yüksek Öğretmen Okulu), Maarif Vekâleti, Avrupa üniversitelerinde tahsile göndereceği ilk Cumhuriyet talebeleri için bir imtihan açar Necip Fazıl da imtihana girer, iyi derece ile kazanır ve Marsilya ’ya Sorbonna Üniversitesine Felsefe tahsili için gönderilir Marsilya ’da Üstad için sadece felsefe hayatı yok bohem hayatı da başlar Parmaksız Salih eserinin Üstad ’ın hayatıyla kesiştiği yer burasıdır O da Yusuf gibi dünyanın en korkunç sihrini ve cazibesini kumarda bulduğu için kendisini ilacı olmayan bu hastalığın kollarına atmıştır (Üstadın kumara bağlanma nedeninin ruhî çalkantılarından, sonsuz vehimlerinden bir kaçış, bir anlık da olsa onlardan kopuş, bir nefes alış ve ruhunu doyuracak olan şeyin hasretinin cereyanı içerisindeki büyük sarsılış olduğu da göz ardı edilmemelidir Bu hususta daha fazla malumata sahip elde etmek için Üstad ’ın O ve Ben ile Babıâli isimli eserleri okunmalıdır) Fakat hikâyelerinin sonları farklıdır Yusuf babasını bulduktan ve her şeyini kaybettikten sonradan hastalığın panzehirini bulmuş olur, Üstad ise Efendisi Seyyid Abdülhakim Arvasi'yi tanıdıktan sonra panzehiri bulmuştur
Üstad ’ın Bence sahne, toprak üzerine tebeşirle çizilen esrarlı bir dört köşeşeklinde betimleme ettiği tiyatronun bu tanıma uygunluğunun anlaşıldığı eserini okurken, Üstad ’ın bu dört köşeyi nasıl ustalıkla kullandığına bir defa daha tanık oluyor insan Üstad ’ın imzasının olması nasihat edilmesi için yeterince geçerli bir sebep ama gerçi Parmaksız Salih ’in okunmasını öğüt etmeyi bir borç biliyorum *
