Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Osmanlı tarihine Lale Devri adı ile gecmiş olan donem (17181730 ) İstanbul’da cıkan Patrona Halil isyanı ile sona erdi Lale devri olarak bilinen bu donemi sona erdiren isyanın ceşitli siyasi, ekonomik, sosyal ve idari sebepleri vardı
12 yıl boyunca sadrazamlık gorevinde bulunan Damat İbrahim Paşa’dan memnun olmayan ve ona karşı olan devlet adamları, devlet icerisinde yapılan ıslahatların Yeniceri Ocağında da yapılacağı yonunde soylentiler cıkararak Yeniceri Ocağını kışkırttılar
İran seferinde artan başarısızlıklar ve bozgun haberlerinin İstanbul’a ulaşması, Padişahın sefere cıkacağı haberlerine karşın bunun bir turlu gercekleşmemesi Damat İbrahim Paşa yonetimine karşı muhalefetin artmasına sebep oldu
Bununla beraber ekonomik sıkıntıların baş gostermeye başladığı halkın sıkıntılarının arttığı bu donemde, luksun zevk ve sefanın artması, sarayların,konakların,bahce duzenlemelerine harcamalar yapılması kısacası şaşanın artması isyan tertip edenlerin işlerini kolaylaştırdı, halkı yanlarına cekmek icin iyi bir fırsat verdi Donemin vakanuvisi ( devlet tarihcisi ) Mehmed Raşid Efendi ve İsmail Asım Efendi de isyanının nedenini buna bağlar Halkın ekonomik sıkıntısına ve yuksek enflasyona rağmen geceli gunduzlu verilen ziyafetlerin, cırağan eğlencelerinin, sefere cıkmak istemeyen padişah ile sadrazamının Davutpaşa Sarayı bahcelerine giderek burada bulbul dinlemelerinin en onemli etken olduğunu ifade eder
İsyan hazırlığını yapan devlet adamları isyanı başlatması icin Kapalıcarşı’da tellaklık yapan Patrona Halil’i buldular
Arnavut asıllı Halil,Patrona lakabıyla tanınan,disiplinsiz davranışlarının haricinde Nis ve Vidin’de cıkan yeniceri ayaklanmalarına katılarak idam cezası alan ancak idamdan kurtulmuş biriydiİdamdan kurtulduktan sonra İstanbul’a geldi ve gonullu olarak yeniceri cağında gorev aldı Patrona Halil diğer bircok yeniceri gibi barış donemlerinde zanaatla uğraşmakta ve Kapalıcarşı’da tellallık yapmaktaydı
İsyanın altyapısı uzunca bir sure kahvehanelerde ve camilerde yapılan propaganda ile hazırlandı Patrona Halil ve arkadaşları 2 Eylul 1730 tarihinde Beyazıt’taki hamamda son bir toplantı yaptılar ve 28 Eylul Perşembe gunu isyan etmeyi kararlaştırdılar 28 Eylul gunu ozellikle secilmişti Cunku o gun başta padişah olmak uzere diğer devlet adamları Seferi Humayun icin Uskudar’a gececeklerdi Perşembe sabahı devlet adamlarının Uskudar’da bulunduğu sırada Beyazıt Camii onunde toplanan isyancı grup esnafı ve halkı şeriatı tatbik etmek icin isyana davet ettiler, kendilerine katılmaya cağırdılar Halktan ve esnaftan alınan destek ile isyan kısa surede buyudu 30 kişiyle başlayan isyan birkac saat sonra binlerce kişiden oluşan bir kalabalık halini aldı Patrona Halil ve arkadaşları Yeniceri Ocağına da girerek burada bulunan askerleri de yanına cekti İsyancılar hapishanelerdeki mahkumları salıverdiler Sayıları hızla artan isyancılar Sultanahmet’teki At meydanında toplandılar
Bu gelişmeler uzerine Padişah IIIAhmet Topkapı sarayına geri dondu Padişah isyancıların isteklerini oğrenmek ve isyanı sonlandırmak icin bir heyet gonderdi Ancak bu yumuşak tutum isyancıların daha da pervasızlaşmasına sebep oldu İsyancılar Padişahtan Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, donanma komutanı kaptanı derya Kaymak Mustafa ve Şeyhulislam Abdullah Efendinin de bulunduğu otuz yedi kişinin kendilerine teslim edilmesini istediler Bu arada isyancılar Topkapı Sarayının etrafını cevirmiş hatta saraya erzak girmesini engellemeye başlamışlardı Bu gelişmeler uzerine Padişah IIIAhmet katli istenen devlet adamlarını gorevden aldı ve yerlerine yeni tayinler yaptıAncak bu isyancılar icin yeterli değildi IIIAhmet bunun uzerine isyancıların isteklerine boyun eğmek zorunda kaldı ve bu kişileri boğdurarak cesetlerini okuz arabaları ile at meydanına gonderdi (Ulemanın Şeyhulislam’ın katlinin caiz olmadığı yonunde fetva vermesi uzerine isyancılar bu isteklerinden vazgecmek zorunda kaldı)
İsyancıların isteği yalnızca bu değildi Ucuncu gun padişahtan bircok yeni tayin istedilerIIIAhmet isyanı kısa surede sonlandırmak icin bu istekleri de karşıladı ancak isyancıların istekleri bitmek bilmediİsyanın ilk gunlerinde padişaha sadakatle bağlı olduklarını, ondan memnun olduklarını soyleseler de isyancılar kısa sure sonra asıl niyetlerini ortaya koymaya başladılar IIIAhmet’in hal’ini istediler IIIAhmet ise isyanın sona erdirmek icin kardeşi Mustafa’nın oğlu şehzade Mahmud’a saltanatı bıraktıSaltanatı yeğenine bırakırken de ona şoyle nasihatte bulundu :
Ey oğul!
Vezirine teslim olma Daima ahvalini araştır ve beşon sene birini vezarette mustakil istihdam eyleme ve kalemi duruğlarına asla itimat etme Merhamet sahibi ol Comertliği elden bırakma Gayet tasarruf uzere ol Halen hazinelerde bulunan malı zayi etme İşi kendin gor, ele itimat etme İşte benim ahvalim sana nasihat icin yeterlidir Hacet sahiplerine adaletle davran Kimsenin bedduasını alma Şehzadeler sana emanettir Oğlum, devlet işlerini baban (II Mustafa) ve ben (III Ahmet) başkalarına bıraktığımızdan bu durum başımıza geldi Sen bizzat idareyi eline al! Allah saltanatını mubarek etsin!
Yeni padişah IMahmut’un tahta oturduğu gunlerde hakimiyet tam olarak isyancıların elindeydi İsyancılar yeni padişahtan, istedikleri kişileri onemli mevkilere getirmesi yonunde baskı yaptılar ve padişah da bu istekleri kabul etmek zorunda kaldı Buna karşın IMahmut da başta yeniceriler olmak uzere isyandan zarar goren devlet adamalarını kendi yanına cekmesini bildi Sonrasında Patrona Halil’i Rumeli Beylerbeyliğine tayin etti ve Hil’at giymesi icin 25 Kasım 1730’da Topkapı Saray’ına davet etti Revan Koşkunde padişahı bekleyen Patrona Halil’i yeniceriler karşıladı Yenicerilerin saldırısı ile Patrona Halil olduruldu Sonrasında dışarıda bekleyen asiler de teker teker iceri alındı ve hepsi olduruldu Boylece isyancılar ortadan kaldırıldı Devlet otoritesi yeniden tesis edildi
12 yıl boyunca sadrazamlık gorevinde bulunan Damat İbrahim Paşa’dan memnun olmayan ve ona karşı olan devlet adamları, devlet icerisinde yapılan ıslahatların Yeniceri Ocağında da yapılacağı yonunde soylentiler cıkararak Yeniceri Ocağını kışkırttılar
İran seferinde artan başarısızlıklar ve bozgun haberlerinin İstanbul’a ulaşması, Padişahın sefere cıkacağı haberlerine karşın bunun bir turlu gercekleşmemesi Damat İbrahim Paşa yonetimine karşı muhalefetin artmasına sebep oldu
Bununla beraber ekonomik sıkıntıların baş gostermeye başladığı halkın sıkıntılarının arttığı bu donemde, luksun zevk ve sefanın artması, sarayların,konakların,bahce duzenlemelerine harcamalar yapılması kısacası şaşanın artması isyan tertip edenlerin işlerini kolaylaştırdı, halkı yanlarına cekmek icin iyi bir fırsat verdi Donemin vakanuvisi ( devlet tarihcisi ) Mehmed Raşid Efendi ve İsmail Asım Efendi de isyanının nedenini buna bağlar Halkın ekonomik sıkıntısına ve yuksek enflasyona rağmen geceli gunduzlu verilen ziyafetlerin, cırağan eğlencelerinin, sefere cıkmak istemeyen padişah ile sadrazamının Davutpaşa Sarayı bahcelerine giderek burada bulbul dinlemelerinin en onemli etken olduğunu ifade eder
İsyan hazırlığını yapan devlet adamları isyanı başlatması icin Kapalıcarşı’da tellaklık yapan Patrona Halil’i buldular
Arnavut asıllı Halil,Patrona lakabıyla tanınan,disiplinsiz davranışlarının haricinde Nis ve Vidin’de cıkan yeniceri ayaklanmalarına katılarak idam cezası alan ancak idamdan kurtulmuş biriydiİdamdan kurtulduktan sonra İstanbul’a geldi ve gonullu olarak yeniceri cağında gorev aldı Patrona Halil diğer bircok yeniceri gibi barış donemlerinde zanaatla uğraşmakta ve Kapalıcarşı’da tellallık yapmaktaydı
İsyanın altyapısı uzunca bir sure kahvehanelerde ve camilerde yapılan propaganda ile hazırlandı Patrona Halil ve arkadaşları 2 Eylul 1730 tarihinde Beyazıt’taki hamamda son bir toplantı yaptılar ve 28 Eylul Perşembe gunu isyan etmeyi kararlaştırdılar 28 Eylul gunu ozellikle secilmişti Cunku o gun başta padişah olmak uzere diğer devlet adamları Seferi Humayun icin Uskudar’a gececeklerdi Perşembe sabahı devlet adamlarının Uskudar’da bulunduğu sırada Beyazıt Camii onunde toplanan isyancı grup esnafı ve halkı şeriatı tatbik etmek icin isyana davet ettiler, kendilerine katılmaya cağırdılar Halktan ve esnaftan alınan destek ile isyan kısa surede buyudu 30 kişiyle başlayan isyan birkac saat sonra binlerce kişiden oluşan bir kalabalık halini aldı Patrona Halil ve arkadaşları Yeniceri Ocağına da girerek burada bulunan askerleri de yanına cekti İsyancılar hapishanelerdeki mahkumları salıverdiler Sayıları hızla artan isyancılar Sultanahmet’teki At meydanında toplandılar
Bu gelişmeler uzerine Padişah IIIAhmet Topkapı sarayına geri dondu Padişah isyancıların isteklerini oğrenmek ve isyanı sonlandırmak icin bir heyet gonderdi Ancak bu yumuşak tutum isyancıların daha da pervasızlaşmasına sebep oldu İsyancılar Padişahtan Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, donanma komutanı kaptanı derya Kaymak Mustafa ve Şeyhulislam Abdullah Efendinin de bulunduğu otuz yedi kişinin kendilerine teslim edilmesini istediler Bu arada isyancılar Topkapı Sarayının etrafını cevirmiş hatta saraya erzak girmesini engellemeye başlamışlardı Bu gelişmeler uzerine Padişah IIIAhmet katli istenen devlet adamlarını gorevden aldı ve yerlerine yeni tayinler yaptıAncak bu isyancılar icin yeterli değildi IIIAhmet bunun uzerine isyancıların isteklerine boyun eğmek zorunda kaldı ve bu kişileri boğdurarak cesetlerini okuz arabaları ile at meydanına gonderdi (Ulemanın Şeyhulislam’ın katlinin caiz olmadığı yonunde fetva vermesi uzerine isyancılar bu isteklerinden vazgecmek zorunda kaldı)
İsyancıların isteği yalnızca bu değildi Ucuncu gun padişahtan bircok yeni tayin istedilerIIIAhmet isyanı kısa surede sonlandırmak icin bu istekleri de karşıladı ancak isyancıların istekleri bitmek bilmediİsyanın ilk gunlerinde padişaha sadakatle bağlı olduklarını, ondan memnun olduklarını soyleseler de isyancılar kısa sure sonra asıl niyetlerini ortaya koymaya başladılar IIIAhmet’in hal’ini istediler IIIAhmet ise isyanın sona erdirmek icin kardeşi Mustafa’nın oğlu şehzade Mahmud’a saltanatı bıraktıSaltanatı yeğenine bırakırken de ona şoyle nasihatte bulundu :
Ey oğul!
Vezirine teslim olma Daima ahvalini araştır ve beşon sene birini vezarette mustakil istihdam eyleme ve kalemi duruğlarına asla itimat etme Merhamet sahibi ol Comertliği elden bırakma Gayet tasarruf uzere ol Halen hazinelerde bulunan malı zayi etme İşi kendin gor, ele itimat etme İşte benim ahvalim sana nasihat icin yeterlidir Hacet sahiplerine adaletle davran Kimsenin bedduasını alma Şehzadeler sana emanettir Oğlum, devlet işlerini baban (II Mustafa) ve ben (III Ahmet) başkalarına bıraktığımızdan bu durum başımıza geldi Sen bizzat idareyi eline al! Allah saltanatını mubarek etsin!
Yeni padişah IMahmut’un tahta oturduğu gunlerde hakimiyet tam olarak isyancıların elindeydi İsyancılar yeni padişahtan, istedikleri kişileri onemli mevkilere getirmesi yonunde baskı yaptılar ve padişah da bu istekleri kabul etmek zorunda kaldı Buna karşın IMahmut da başta yeniceriler olmak uzere isyandan zarar goren devlet adamalarını kendi yanına cekmesini bildi Sonrasında Patrona Halil’i Rumeli Beylerbeyliğine tayin etti ve Hil’at giymesi icin 25 Kasım 1730’da Topkapı Saray’ına davet etti Revan Koşkunde padişahı bekleyen Patrona Halil’i yeniceriler karşıladı Yenicerilerin saldırısı ile Patrona Halil olduruldu Sonrasında dışarıda bekleyen asiler de teker teker iceri alındı ve hepsi olduruldu Boylece isyancılar ortadan kaldırıldı Devlet otoritesi yeniden tesis edildi
