Pazara Kadar Değil Kasıma Kadar Yüksek Kalacak: Ekonomistler Enflasyonu Nükleer Bombaya Benzetti!

Enflasyon can yakıcı bir hal alırken, TÜİK tarafından dün açıklanan Şubat ayı enflasyonu yüzde 54'ün üzerinde olurken, ENAG bunu üç haneli açıkladı. TÜİK'te ise üç hane enflasyon üretici tarafında görüldü. Üretici enflasyonu ise üretilen ürünlerdeki artış suratını gösterirken bu eserlerin tüketime geçerken de enflasyonun geçmeyecek olmasını düşünmek biraz hayal oluyor. 

Peki bundan sonrası için ne yapılabilir? Enflasyonda yükseliş ne vakte kadar sürecek? Enflasyon belimizi daha ne kadar bükecek? Ekonomistlerin ana gündem unsuru bu oluyor ki Rusya-Ukrayna savaşının tesiri tüm dünyada görülürken, bize daha fazla yansıması da bekleniyor! 


Enflasyon kasıma kadar yüksek kalacak!



Dünya Gazetesi Yazarı Alaattin Aktaş, şubatta aylık yüzde 4,81, yıllık yüzde 54,44'e yükselen enflasyon oranlarının kasım ayına kadar düşemeyeceğini söyledi. Aktaş, 'Kasım, bir geçiş ayı olacak üzere görünüyor. Üretici fiyatları için bu geçiş ayı tahminen ekim olabilir. Çok olağandışı bir olumsuzluk yaşanmazsa aralık ayında yıllık oranlar istikametini aşağı çevirecek'

Fiyatların 'düşük' bir ihtimal de olsa yaz aylarında gerileme beklendiğini belirten Aktaş, 'artık o umut yok' diyerek şöyle devam etti:

'Petrol fiyatları her gün rekor kırıyor.

Doğalgaz fiyatları tüm dünyada artıyor.

Akaryakıta gelen artırımları izlemekten başımız döndü.

Buğday fiyatlarını kaç kişi izlerdi, artık ona da bakılıyor.

Turizm gelirlerinin üçte birini kaybettik sayılır.

Aynı ölçü ithalata, ithal eserler kıymetlendiği için daha fazla döviz ödemek, bu dövizi bulmak zorundayız.

Döviz giderek kıt hale gelecek, bu da döviz fiyatının artması demek.            

Bütün bunları alt alta toplayın; bulacağınız sonuç fiyat artışıdır.  

Fiyatları üst itecek böylesine fazla etken varken bundan sonraki aylardaki artışların geçen yılın altında kalması ve yıllık oranların tarafını aşağı çevirmesi mümkün olabilir mi? '

Orta sınıfın çöktüğü, fakirleşmenin yayıldığı bir etaba mı geçiyoruz?



Ekonomist ve Gazeteci Uğur Gürses, enflasyonu yangına benzeterek 'Enflasyon bacayı sardı' başlığı ile enflasyon yükselişinde rolü olan tüm etmenleri şöyle anlatıyor:

Eylül 2021'den bu yana başlatılan 'nevi şahsına münhasır' iktisat denemesinin getirdiği enflasyon yangını 'bacayı' sardı. 

'Faizi düşürerek enflasyonu düşürme deneyinin' başlamasından bu yana, tam 6 aylık enflasyon yüzde 41.9 olurken, besin fiyatlarının yüzde 49.4 olduğu görülüyor. Tıpkı periyotta orta malı fiyat artışının da yüzde 67 olduğunu not düşelim.

Bu artışların içinde şimdi Ukrayna'daki savaşın tesiri yansımış değil...

Öyle ki savaşın gelecekte nasıl evirileceğini kimse bilmiyor. 

Ankara, güya bilinmeyen bir matbaada dolar basıyor üzere kamu bankaları eliyle döviz satmaya devam ediyor. Gidişatı, beliren riskleri, buna karşı tahkimatı hiç hesaba katmayan, gözden geçirilmiş bir siyaset çizgisi ortaya koymayan bir tablo var.

İki aydır bu satışlarla, dolar kuru 13.50-13.80 aralığında tutulabildi.

Neden kur tutulmaya çalışılıyor? Şundan; faizi indirerek başta TL'yi ve enflasyonu, her şeyi berbat eden Ankara, döviz kuru yangınını söndürebilmek için 21 Aralık ve devamında, tıpkı anda kuvvetli bir döviz satışı yanında karşılığını bütçeden ödemek üzere KKM sistemini da büyük bir şaşa ile masaya sürmüştü. Sanıldı ki KKM kuru düşürdü. (Tek fonksiyonu, 'treni kaçıranlara' yeni dolarizasyon 'kompartımanı' oldu. Az değil kabaca 15 milyar dolar)

Enflasyon yüzde 60'a koşarken, TL faizini yüzde 14'e bağlayıp, kuru tutabilmek için de döviz satışından diğer bir yol yoktu.

Kurun yükselmesi, büyük şaşa ile masaya konan KKM'nin iflası sayılacaktı.

Peki enflasyon patladı, patlamaya devam ederken Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ne söylüyor kamuoyuna? 

Bakan Nebati vatandaşa, 'enflasyon tevekkülü' öneriyor.

Ne mazeret ileri sürülürse sürülsün, mevcut siyasi tercihle Türkiye'nin bilerek içine sokulduğu enflasyon döngüsü, Ukrayna savaşı ile birlikte çok daha derin ve sarsıcı boyuta evirilmeye aday. Orta sınıfın çöktüğü, fakirleşmenin yayıldığı bir aşamaya…

Enflasyon nükleer bomba gibi!



Birgün haberine göre Ekonomist Uğur Civelek, enflasyonu nükleer bombaya benzetti. Yaklaşan tehlikeyi ise şöyle anlattı:

Tehlikenin büyüklüğünü görmek için yangının kaynağına bakmak lazım. Kesin ve net olan bir şey var; enflasyonda köpük yok, müthiş bir tehlike var. Güya bir nükleer bomba üzere. Bunun kaynağı şöyle açıklanabilir: Üretici fiyatları yüzde 105’i geçmiş. Buradaki maliyet artışının tamamı fiyatlara yansımamasına karşın hayli yüksek bir sayı var. Fiyatlara yansıyacak olan büyük bir sayı daha bekliyor. Bir yandan da Ukrayna savaşıyla birlikte dışarıdan bize gelen güç ve besin fiyatları üst gidiyor. Gevşek iktisatların paraları da değersizleşiyor ve buradan da önemli bir maliyet baskısı geliyor. Başka ülkelerin merkez bankaları tam enflasyonla uğraşa hazırlanırken savaş nedeniyle şok geçiriyorlar. Bunun manası merkez bankalarının prestij kaybetmesi demek. Bu prestij kaybı enflasyonu harlıyor. Ayrıyeten dünyada bir panik hali var. Türkiye’de ise muhalefetin bir programı yok. Program yoksa inanç veremezsiniz. Bu şartlarda kimse gelişen ekonomilere borç da vermez. Yani bu enflasyon yaklaşan tehlikenin yalnızca küçük bir kısmını gösteriyor.

Döviz tekrar patlayabilir ve getireceği çok yüklü enflasyonlar olabilir!



Ekonomist Gazeteci Mustafa Sönmez, enflasyonda yakın süreçte bir düşüş öngörmüyor ve şöyle söylüyor: 

Bunlar daha yeterli günler desek yeridir zira yüzde 5’e yakın bir aylık enflasyon var. Muhtemelen mart ayında da yaşanacak. Mart ayında enflasyon yüzde 60’a tekabül ediyor. Enflasyon üst sarfiyat lakin aşağı gelmez o denli bir durumla karşı karşıyayız. Çok yakında yüzde 70 enflasyonu da görürüz. Buna karşılık gelirler çok manasızlaştı. Minimum fiyata yapılan yüzde 50 artırımın hiçbir kararı kalmadı. Onun için “enflasyon ne oldu ne oluyor” diye sızlanmak yerine gelirler ne olacak buna bakmak lazım. Ve en kısa müddette minimum fiyatın tekrar belirlenmesini talep etmek lazım. Memur, emekli maaşlarının ve özel daldaki bütün kontratların yenilenmesi lazım. İktidarın elinden hiçbir şey gelmiyor. Yani besinde KDV’yi yüzde 8’den yüzde 1’e indirdiler, besin fiyatları yüzde 8,4 arttı. Yani hiçbir tesiri olmadı. Para siyasetini hiç kullanmıyorlar. Yani faizleri artırmaları ve ekonomiyi soğutmaları lazım. Onu da yapmıyorlar. Döviz tekrar patlayabilir. Bunun getireceği çok yüklü enflasyonlar olabilir. Enflasyonla ilgili hükümetten bir şey beklemek umutsuz olay. O vakit bu enflasyona karşı hiç olmazsa gelirleri artıralım talebinde bulunmak lazım. Gelir artışıyla enflasyon sızlanmasının önünü kesmek lazım.

Gıdada maliyetler esere yansıtılmasın diye hileye gidiliyor!



Tüketici Muhafaza Derneği Üsküdar Şube Lideri Onur Cingil ise tüketiciyi önemli tehlikenin beklediğini söyledi. Herkesin kendi haline bırakıldığını söyleyen Cingil artırımların durmayacağını ise şöyle anlattı: 

Bu enflasyon bilgileri iğneden ipliğe her şeyin zamlanacağı, artırımların durmayacağını gösteriyor. Tüketicinin elektrik, doğalgaz, akaryakıt üzere kalemleri daima gündem oluyor. Bir de bunlar için ödenen vergiler var. Devlet buralardan yüksek vergiler alıyor. Hem iktisat siyaseti tüketiciyi olumsuz etkilediği üzere vergide indirim ya da kalemlerde azalma olmuyor. Çok kullandığımız elektrikten örnek verelim. Elektrikte bile hala yaklaşık 10 farklı kalemde yaklaşık 5 farklı vergilendirme yapılıyor. Aslında burada yönetimsel manada ikiyüzlülük var. Devlet alacağını alıyor fakat vatandaşın rahatlaması için bir şey yapmıyor. Besin sıhhati da bir öteki sorun. Fiyatlarının yüksekliğini konuşmaktan besin sıhhatini konuşamıyoruz. Önemli manada kontrol eksikliği var. Zira yüksek fiyatların onlar da farkındalar. Üreticinin isyanı kadar şirketlerin de isyanı var. Maliyetler esere yansıtılmaması için hileye gidiliyor. Bu vakte kadar devletin buna göz yummasının nedenini ekonomiyi dizginleyememesi. Bir manada herkesi kendi haline bırakmış durumda.

Enflasyon için kriz masası kurulmalı!



Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yayınladığı Şubat ayına ait tüketici ve üretici fiyat endeksini kıymetlendiren Dr. Artunç Kocabalkan ve Ekonomist Murat Sağman, yıllık tüketici enflasyonu yüzde 50 düzeyini aştığına, yıllık üretici enflasyonu da yüzde 100'ü aştığına dikkat çektiler. 

'Üç harflileri bırak üç haneli enflasyona bak' diyen Dr. Artunç Kocabalkan, enflasyonun gidişine dur denmez ise yaşanacak tehlikelere dikkat çekti. 

Enflasyon kriz masası kurulması gerektiğini söz eden Murat Sağman, yatırımcı için kıymetli notlar ve ikazlarda bulundu.

Ekonomist Prof.Dr. Emre Alkin de enflasyonda bundan sonrası nasıl tedbirler alınması gerektiğini anlattı!

Enflasyon canavarı cin üzere | Dr. Artunç Kocabalkan - Murat Sağman

Enflasyon %50‘yi Aştı! Bundan Sonra Neler Olabilir? | Prof. Dr. Emre Alkin