Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Polikistik over sendromu ülkemizde oldukça sık görülen bir hastalıktır. Öne
çıkan belirtileri adet düzensizliği, tüylenme ve çocuk sahibi olmada
güçlüktür. Eğer hasta şişmansa bu belirtiler daha da ağırlaşır. Son yıllarda
hastalığın vücuttaki insulin direnci ile ilişkili olduğu anlaşıldı. Görülme
sıklığı ülkeden ülkeye değişmekle birlikte % 20’lere kadar çıkabilmektedir.
PCOS’lu hastaların yarısından fazlası şişmandır. Bu hastalarda karın çevresinde biriken yağ
(santral obezite, elma tipi yağlanma) insulin direncini daha da artırır. Bu nedenle bu hastalıkta
ileride tip II diabetes mellitus (şeker hastalığı) gelişme riski vardır.
Yukarıda sayılan belirtilerin olduğu hastalarda transvajınal ultrasonografi yapılarak
yumurtalıkların görünümüne bakılmalıdır. Ayrıca hormon tahlilleri ve glikoz tolerans testi
yapılması gereklidir.
Tedavi
Şişman PCOS hastalarına her şeyden evvel kilo vermeleri önerilmelidir. Bu durum
duraklamış olan yumurtlamayı tekrar başlatarak tüylenme ve adet düzensizliğini azaltabilir.
Daha sonra eğer hastanın çocuk isteği varsa clomifene isimli ilaç doktor gözetiminde
kullanılabilir. Hastaların %80’inde yumurtlama olur ve 6 aylık tedavi sonunda gebelik oranı
%40-50 civarındadır. Clomifene’e cevap vermeyen hastalara gonadotropin içeren iğne
formunda ilaçlar verilir. Laparoskopik ovarian diatermi denilen ve yumurtalıktaki kistlerin tek
tek yakıldığı tedavi ise bir alternatif olarak düşünülebilir.
Metformin içeren ve şeker hastalarının da kullandığı ilacın da clomifene’e dirençli
olgulardayumurtlama oranlarını artırdığı yönünde bulgular vardır. Ancak ilk seçenek olarak
kullanılmaz. Zira clomifene den daha üstün değildir. Clomifene ile kombine olarak
kullanıldığında yumurtlamayı artırabilir. Ancak ne zayıf ne de şişman hastalarda gebelik
oranları artmaz. Fakat şişmanlığın gebelik ve canlı doğum oranları üzerine olumsuz etkileri
olduğu gösterilmiştir.
Yardımcı üreme teknikleri PCOS lu hastalarda çok etkilidir. PCOS lu hastaların
yumurtalıkları normal hastaların yumurtalıklarına göre yardımcı üreme teknikleri tedavilerine
çok farklı yanıt verebilir. PCOS gonadotropin tedavisine çok hassastır, aşırı yumurta oluşumu
ile yanıt verebilir fakat bu yumurtaların çoğunun döllenme potansiyeli düşüktür. Çok yumurta
elde edildiği zaman OHSS (ovarian hiperstimulasyon sendromu) riski yüksektir. Ağır OHSS
tüm olguların yaklaşık %2’sini oluşturur. Ancak hayatı tehdit eden hipovolemi (kan hacminin
azalması), hemokonsantrasyon (kanın yoğunluğunun artması), olguria (idrar miktarının
azalması), elektrolit dengesizliği, karaciğer fonksiyon bozukluğu, tromboemboli, ascit (karın
boşluğunda sıvı birikmesi), hidrotorax ( göğüs boşluğunda sıvı birikmesi) ve adult respiratuar
distress sendromu ( solunum yetmezliği) gibi durumlar gelişebilir.
OHSS sınıflandırılması
Hafif OHSS
- Hafif karın ağrısı
- Karında şişlik hissi
- Yumurtalık çapı <8 cm3
Orta OHSS
- Bulantı ve/veya kusma
- Orta şiddette karın ağrısı
- Ultrasonda ascit görülmesi
- Yumurtalık çapı 8-12 cm3
Ağır OHSS
- Ascitle birlikte hydrotorax var ya da yok
- Olguria
- Yumurtalık çapı>12 cm3
- Hemokonsantrasyon, hematocrit> %45
- Hipoproteinemi
Kritk OHSS
- Yoğun ascit veya hidrotorax
- Oliguri veya anuri
- Hematocrit>55
- Beyaz hücre sayısı >25000/ml
- Solunum yetmezliği
- Tromboemboli
OHSS nin oluşum mekanizmasındaki ana unsur damar geçirgenliğinin artmasıdır. Böylece
damar içindeki sıvı dışarı kaçar ve öncelikle karın boşluğunda birikir. Vascular endotelial
growth factor (VEGF) PCOS lu hastaların yumurta toplama gününde kan ve follikül sıvısında
yüksek bulunmuştur. Bu nedenle OHSS gelişiminde önemli bir etken olarak görülmektedir.
Diğer etkenler hastanın genç olması, zayıf olması, daha önce OHSS geçirmiş olması ve
yumurtlamanın tetiklenmesinde hCG kullanılmış olması. Gebe kalınan sikluslarda daha fazla
olması hCG ile bağlantısını da güçlendirmektedir. Artan hCG VEGF salınımını da
artırmaktadır.
OHSS den korunma
- Tüp bebek tedavisi sırasında kullanılan ilaçların dozlarını düşük tutmak
- Tedaviye metformin ilave etmek
- Yumurtalıklar aşırı cevap vermişse ilaçları kesmek
- Damardan tedbir olarak albumin verilmesi
- Tüm embryoları dondurarak transferi ertelemek
- Tedaviyi iptal etmek
OHSS gelişen hastalarda hematocrit düzeyi %45 in üzerine çıktığı anda hastaneye yatırmak
gerekir.
