Petrolde büyük savaş: 20 Dolar konuşuluyor

Uzun bir müddettir koronavirüs nedeniyle mali piyasalarda yaşanan büyük dalgalanmaya artık de Suudi Arabistan ile Rusya ortasında başlayan petrol savaşı da eklendi. 

Son üç yıldır petrol piyasaları konusunda ahenk içinde çalışan ve dünyanın en büyük petrol ihracatçısı olan Suudi Arabistan ile ikinci büyük üretici Rusya ortasındaki üretim kısıtlaması uyuşmazlığı, ham petrolde büyük bir fiyat ve pazar savaşı başlattı. 

1. KÖRFEZ SAVAŞI

Milletlerarası güç uzmanı Mehmet Öğütçü, OPEC üreticileri ortasında üretim kesintisini netleştirmek için yapılan görüşmelerin geçen hafta sonu Rusya’dan, Kremlin’den gelen bir telefonla kesildiğini, bunun üzerine Suudi Arabistan’ın petrolle ilgili nisan ayının kontratlarında önemli bir indirime gittiğini vurguladı. S. Arabistan kesintiden tümüyle de vazgeçti. Bu, Asya’dan yeni petrol talebi yarattı. Suudi Arabistan’ın ise bu atak ile Rusya’yı cezalandırmaya çalıştığı belirtiliyor. 



Brent petrolün varil fiyatı dün, geçen cuma gününe nazaran yüzde 30 düşerek 32 dolara kadar indi. Brent petrolün bu düzeyleri, Körfez Savaşı’nın başlangıcı olan 17 Ocak 1991’den bu yana en sert kayba işaret ediyor. Uzmanlara üretimdeki kesintinin yıl sonuna kadar uzatılmasına onay veren Rusya, yeni bir kesintiye müsaade vermedi. Rusya’nın karşı çıkışının nedeni ise pazar kaybı yaşamamak olarak belirtiliyor. 

Ortaya çıkan durum yalnızca Suudi Arabistan ve Rusya iktisadı etkilemiyor. Kıymetli petrol üreticilerinden biri olan ABD’nin de bu karardan etkileneceği ve petrol üretimine de ziyan vereceği belirtiliyor. Rusya’nın bu politikayı uzun bir devir sürdürmek istediğinin sinyalini ise Maliye Bakanlığı’nın yaptığı, “Ulusal Refah Fonu’ndaki varlıklar, petrol fiyatlarının 6-10 yıl boyunca varil başına 25-30 dolar seyretmesi halinde oluşacak açığı kapatabilecek düzeyde” açıklaması verdi.

20 DOLAR KONUŞULDU

Bu savaşın sonuçlarıyla ilgili dikkat cazip değerlendirmeler de yapılıyor. Örneğin en büyük yatırım bankalarından Goldman Sachs’ın baş stratejisterinden Damien Courvalin de dahil olmak üzere analistler, Brent ham petrolünün varil başına 20 dolara kadar düşebileceğini savunuyor. Fitch’in Ortadoğu ve Afrika üst seviye analisti Jan Friedrich, ham petrol fiyatlarındaki 10 dolarlık düşüşün, ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, Körfez’deki mali gelirleri GSYH’nin yüzde 2-4 oranında düşürdüğüne işaret ederek “Petrol fiyatlarındaki çöküş Körfez mali sayılarında açıkça görülecek” dedi.  

TALEP DARALACAK 



Öte yandan Milletlerarası Güç Ajansı (IEA) koronavirüs salgını nedeniyle global petrol talebi kestirimlerini düşürerek, 2009’dan beri birinci kere bu yıl petrol talebinin daralacağını belirtti. Buna nazaran, global petrol talebinin bu yıl günlük 90 bin varil düzeyinde azalacağı kestirim ediliyor.

DÜNYA BORSALARI YANGIN YERİ

Global borsalar, koronavirüs salgınının iktisatta tahribat yaratacağından kaygılanan yatırımcıların riskli varlıklardan çıkışı sürdürmesiyle sert kayıplarına devam ederken, petrol pazarındaki büyük hengame da yaşanan problemleri büyütüyor. Bu durum Türkiye pazarında da kıymetli tesirler yaptı. 

Borsa İstanbul 100 Endeksi gün içinde 102 bin 6 puana kadar çekildikten günü yüzde 5.54 düşüşle 103 bin 667 puanda tamamladı. Dolar/ TL ise 6.09 ile 6.19 ortasında sert dalgalandıktan sonra günü 6.10 liranın hafif üstünde tamamladı. Son devirde global piyasalar, jeopolitik gelişmeler, kamunun artan döviz arzı ve yurt-içi yerleşiklerin döviz biriktirme eğiliminin devamı TL’yi etkileyen en değerli belirleyiciler.

Dünya piyasalarında ise şu gelişmeler yaşandı:

- Avrupa borsaları ise, dün günü; Almanya’da (DAX) yüzde 7.89, Fransa’da (CAC 40) yüzde 8.39, İngiltere’de (FTSE 100) yüzde 7.51, İtalya’da (FTS MIB) yüzde 11.17, İspanya’da (IBEX 35) yüzde 8.10 kayıplarla tamamladı. AB’deki kayıp da (Avro Stoxx 50) yüzde 8.26’ya ulaştı. 



- ABD borsalarında ise dünkü açılışta önde gelen endekslerden Dow Jones, S&P 500 ve Nasdaq yüzde 7’nin üzerinde kayıplarla açıldı. Bu nedenle ABD borsalarında süreçler 15 dakika durduruldu. Bu endeksler, günü ise yüzde 6 civarında kayıplarla tamamladı.

Yatırımcıların ABD Merkez Bankası’nın (Fed) 18 Mart’ta yapacağı toplantıda 75 baz puan daha indirim yapmak zorunda kalacağını fiyatladığı belirtiliyor. ABD’nin 30 yıl vadeli tahvilinin faizi yüzde 1’in altına indi.

KRİZ MASALARI OLUŞTURULMALI

Milletlerarası güç uzmanı, Londra Güç Kulübü Lideri Mehmet Öğütçü, ham petrol pazarında yaşanan bu gelişmelerin global iktisat açısından büyük şok olduğunu vurguladı. 

Yaşanan olayın son 20 yılın en büyük krizlerden biri olduğunu söz eden Öğütçü, petrolde büyük bir fiyat ve pazar hissesi savaşı başladığını kaydetti. Öğütçü şöyle devam etti: 

ŞİRKETLER ERİYOR



“Oysa ABD şeyl (kaya) petrol ve gazı üreticilerinin yaşadığı zorlukları aşması için fiyatların artması istiyor. S. Arabistan’da ise saray idaresi çok karışık. Kıymetli bir kriz bekleniyor. Petrol üretici şirketlerin paylarında büyük erime nedeniyle yeni yatırımlar beklenmiyor. Orta vadede kıymetli bir arz sorunu olabilir. OPEC içinde de kıymetli bir kutuplaşma başladı.” Bunun Türkiye’ye tesiriyle ilgili de yorum yapan Öğütçü, “Türkiye’nin ithalata bağımlılığı yüksek. Bu nedenle fiyat indirimleri avantajlı olacak. Lakin petrol üreten birçok ülkeye yapılan ihracatın azalması da gündeme gelecek. Bu nedenle hem devlet hem özel kesim kriz masası kurmalı ve gelişmleri günü gününe takip etmeli” dedi.

AKARYAKITTA İNDİRİM İDDİASI 80 KURUŞ

Koronavirüs nedeniyle azalan petrol talebinin fiyatları aşağı çektiğini hatırlatan Güç Petrol Gaz İkmal İstasyonları Patron Sendikası (EPGİS) Lideri, Fesih Aktaş, Rusya ile S. Arabistan ortasındaki tansiyonun bunu daha da hızlandırdığını vurguladı. Bu durumun Türkiye’deki öncelikli tesirinin akaryakıt fiyatlarında düşüş biçiminde olacağını anlatan Aktaş, “Piyasalar çok hareketli. Bugün için akaryakıtta 80 kuruş, motorinde 65 kuruşluk bir indirim bekliyoruz” dedi. Lakin Aktaş, bu indirim sonrası yine bir ÖTV artışı olabileceğini vurguladı.

Serhat Aligil/Cumhuriyet