Pikap Nedir, Ne zaman İcat Edildi?

Yeni kuşak bilmez, evvelce pikap vardı. Pikabın çaldığı plak kasede, kaset CD’ye, CD MP3 formatına ve son olarak da bugün hepimizin severek kullandığı dijital müzik platformlarına dönüştü. Ama gariptir, yüz yıldan evvel icat edilen müzik çalma ve ses kaydetme aracı olan pikap son yıllarda tekrar tanınan oldu. Bugün rastgele bir müzik mağazasına gittiğiniz vakit en yeni albümlerin bile plak versiyonlarıyla müsabakanız mümkün.

Pikap nasıl tekrar tanınan oldu sorusunun karşılığı elbette öbür bir yazının konusu. Bu yazımızda pikabın icat edilme sürecine bakacağız. Zira tüm icatlar üzere pikap da sırf tek bir kişi tarafından icat edilmedi. Pek çok değerli ismin küçük dokunuşlarıyla yıllar içinde bugün bildiğimiz halini aldı ve bir devrin müzik tecrübesinin başrolü oldu. Gelin pikap nedir, ne vakit icat edildi yakından bakalım.

Bilmeyenler için pikap nedir, ne işe fayda?

Pikap, plak üzerine girintiler ve çıkıntılar olarak kaydedilmiş fizikî ses verisini iğnesi sayesinde okuyarak müziğe dönüştüren analog bir müzik çalma ve kaydetme aracıdır. Pikap üzerine plak yerleştirilir, dahili motor tablayı döndürür, üzerine iğne yerleştirilir ve plak üzerine kaydedilmiş olan müzik çalmaya başlar. Pikap ile emsal bir yol kullanılarak ses kaydı yapmak da mümkündür.

Pikap ne vakit icat edildi?

Pikap değil ancak onun atası olan fonatograf birinci defa 1857 yılında Edouard-Leon Scott de Martinville tarafından Fransa’da icat edildi. Fonatograf tam olarak ses kaydı yapmıyor, havadaki gürültüyü kağıda yazıyordu. Lakin kaydettiği sesi tekrar çalamadığı için sadece bilimsel çalışmalar sırasında laboratuvar ortamında kullanıldı.


Thomas Edison fonografı icat ediyor:

Bugün bile kullanmakta olduğumuz sayısız aygıtın mucidi olan Graham Bell pikap konusuna da el atıyor ve 1877 yılında fonograf isimli bir aygıt icat ediyor. Bu aygıt fonatografa benziyor fakat ondan farklı olarak kaydettiği ses için bir çıkış üretebiliyor yani kaydettiği sesi çalabiliyordu.

Thomas Edison’un fonografı sesi karton bir ruloya sarılmış olan folyoya iğne aracılığıyla yazıyordu. Kaydetme süreci rulonun elle çevrilmesi ile yapılıyordu ve daha sonra yeniden elle döndürülerek kaydedilen ses çalınabiliyordu. Lakin pek de kullanışlı bir aygıt olmadığı için Edison bu icadı üzerinde pek durmadı. Bilirsiniz kendisi satamadığı hiçbir icat üzerinde çalışmaz.

Pikaba Graham Bell dokunuşu:

Telefonu icat eden kişi olarak tanıdığımız Alexander Graham Bell, Thomas Edison’un fonografını geliştirdi. Erimiş metal, su ve balmumu üzere pek çok farklı materyal deneyerek son olarak balmumunda karar kıldı ve ses kaydı yapılan folyoda balmumu kullandı.

O devir Volta Associates ile birlikte çalışan Graham Bell’in bu küçük dokunuşu sayesinde kaydedilen sesin kalitesi arttı, çok daha uzun mühlet kayıt yapma imkanı ortaya çıktı, kayıt birden çok sefer oynatılabilir hale geldi ve ses kayıt süreci çok daha muteber oldu. Hoş bir atılım üzere görünse bile tekrar de bildiğimiz pikap tam olarak ortaya çıkmamıştı.

Emile Berliner gramofonu icat ediyor:


Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan bir Alman olan Emile Berliner, Edison ve Bell tarafından geliştirilen tüm bu aygıtlar üzerinde yaptığı çalışmalar sonucu pikabın bir evvelki hali olan gramafonu icat etti. Emile Berliner’in gramafonu ile birlikte ses kayıt ve ses çalma sistemleri yeni bir periyoda girdi.

Emile Berliner sesi rulo üzerine değil, 20 - 30 cm boyutlarında disklerin üzerine kaydetti. Elektrokaplama ismi verilen bir teknik ile ses dalgalarını dışa hakikat kaydetti. Bu teknik sayesinde disk üzerine yapılan kayıtlar çoğaltılabiliyordu. Böylelikle gramafon ticari bir eser haline gelerek insanların konutlarına kadar girebildi.

Bu noktada bir parantez açıp Eldridge R. Johnson ismini anmadan olmaz. Johnson, Berliner tarafından geliştirilen kayıt disklerinin çok daha kaliteli bir sese sahip olması için önemli çalışmalar yapmıştır. Ses kaydı sırasında oluşan cızırtıları neredeyse büsbütün ortadan kaldırmıştır. Kurmuş olduğu Victor Talking Machine Company isimli şirket bugün hala plak üretimi yapmaktadır.

Pikap yaygınlaşıyor:


Gramafonun pikaba dönüşmesi sırasında bir orta geçiş periyodu bulunmuyor. Eser ticari hale gelince tasarım çok daha kompakt hale getirildi ve bildiğimiz pikap doğdu. Pikap ile radyo misal periyotta yaygınlaşsalar da birbirlerine rakip olmadılar, tersine radyolarda bile hem kayıt hem de ses çalma süreçleri için pikap kullanıldı.

1930 ve 1940 yılları ortasında Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere pikap, dünyanın dört bir noktasında tanınır hale geldi. İkinci Dünya Savaşı sırasında beşerler müzik dinlemek yerine daha çok radyo ve televizyon üzerinde haberleri takip etmeyi seçtikleri için bir mühlet pikaplar unutuldu. Lakin pikap, vakti gelince gümbür gümbür geri döndü.

Pikap altın çağını yaşıyor:


1960’lı ve 1970’li yıllar tüm dünyada gençlik hareketlerinin tepe yaptığı periyottur. Gençler artık savaşmak değil, müzik dinlemek istiyorlardı ve o denli de oldu. Bu devirde pikap ve plak satışı tüm dünyada tepeyi gördü. Hatta o devir gençlerin ilgisini çekmek için pek çok farklı dizayna sahip pikap da satışa sunulmuştur.

Bu yıllarda pikapların tanınan hale gelmesinin öteki bir nedeni de ses teknolojilerinin gelişmiş olmasıdır. Bu periyotta pikaplar artık stereo ses verebiliyorlardı. Vinil yani PVC materyalden yapılan bugün 45’lik olarak isimlendirdiğimiz plaklar ortaya çıkmıştı. Bu plaklar 23 dakikalık uzun ses kayıtlarını yüksek kalitede sunuyorlardı. Hatta surround ses sisteminin temeli olan üç kanallı kayıt da bu devirde bulunmuştu.

1980’lere ve 1990’lara geldiğimiz vakit kimi DJ’ler plakları kayıt ve çalma sırasında parmaklarıyla ileri geri oynatmaya başladılar. Scratch ismi verilen bu hareketler hepimizin bildiği üzere rap müziğe değişik ritimler kazandırdı. Bu ritim, rap müzik başta olmak üzere pek çok yeni müzik cinsine de ilham verdi.

Pikapların unutuluşu ve tekrar yükselişi:


Bir devir müzikseverlerin bir numaralı tercihi olan pikap, 1980’li yıllarda giderek popülaritesini yitirdi. Zaman içinde yerini kasetlere ve CD’lere bıraktı. 21. yüzyıla geldiğimizde ise müzik dinlemenin sayısız yolu daha ortaya çıkınca pikap, geçmişin tozlu sayfalarındaki yerini aldı.

Fakat pikap, çok uzun mühlet o tozlu sayfalarda kalmadı. Nasıl olduğu bilinmeyen bir biçimde başlayan vintage akımından o da etkilendi ve yine konutlarımızın baş köşesindeki yerini aldı. Bugün en tanınan zincir müzik marketlere gittiğinizde bile karşınıza hem eski hem de yeni albümlerin yeni basım ya da eski plakları çıkıyor.

Uzun yıllar boyunca müzikseverlerin en uygun dostu olan ve yakın vakitte tekrar tanınan hale gelen pikap nedir, ne vakit icat edildi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu aygıt hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Pikap dinliyor musunuz? Niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.