Polikistik over sendromu'nda beslenme

Polikistik over yahut polikistik over sendromu sözlerini hatun üreme sistemi üzerine çalışmaları yahut bilirkişiliği olan insanlar, bunların son devirlerde ne kadar ziyade duyulmaya başlandığını bilirler. Evet nedir bu polikistik over yahut polikistik over sendromu? Birebir manaya mı gelmektedir?

Polikistik over aslında bir durumdur ve söz meali olarak çok sayıda kist içeren yumurtalık dokusu mealine gelmektedir. Bu durumda polikistik over durumu ile sendromu birbirinden farklı kavramlardır. Polikistik over durumu hatunun ultrasonografik yumurtalık incelemesinde, 2-8 mm çapında çok sayıda küçük yumurta kesesinin (kistin) olması durumudur.

Polikistik over sendromu ise üreme çağındaki bayanların kaygılı düşü haline gelen bir endokrin illetidir. Sendrom; polikistik over morfolojisi, kronik yumurtlama bozukluğu ve androjen hormonlarının artışı ile karakterizedir. Başta infertilite (kısırlık) olmak üzere insülin direnci ve tip 2 diyabet marazları ile direkt bağlıdır. Fizikî ilişkilerin dışında duygusal sıhhatin da birçok tarafına uzanmaktadır. PKOS’un sıklığı kullanılan tanı kriterlerine nazaran farklılık göstermektedir. ESHRE/ ASRM (İnsan Üremesi ve Embriyolojisi Avrupa Topluluğu) kriterlerine nazaran her 100 hatundan 15-20’sine PKOS tanısı konmaktadır.

PKOS’un Tanısı

Günümüzde PKOS tanısı koyarken 2003 yılında Rotterdam’da ESHRE/ ASRM konferansında kararlaştırılan tanı kriterleri yahut 2006 yılında AE-PCOS (Androjen Fazlalığı ve Polikistik Over Sendromu Topluluğu) konferansında kararlaştırılan kriterler kullanılmaktadır.

ESHRE/ ASRM (Rotterdam), 2004 kriterlerine nazaran PKOS teşhisi koymak için iki parametrenin varlığının sağlanması kafidir:

Yumurtlama Düzensizliği, klinik ve/ yahut biyokimyasal hiperandrojenizm (androjen hormonu fazlalığı), polikistik over morfolojisi.

AE-PCOS Topluluğu’nun 2008 yılında kararlaştırdığı kriterlere nazaran ise; klinik ve/ yahut biyokimyasal hiperandrojenizm, yumurtlama düzensizliği ve/ yahut polikistik over morfolojisi kriterlerinin sağlanması durumlarında polikistik over sendromu teşhisi koyulabilmektedir.

PKOS’a Tesir Eden Birçok Faktör Olabilir

Polikistik Over Sendromu’nun birçok belirtisi ve semptomu olabilir. ABD Sıhhat ve İnsan Hizmetleri Bakanlığına nazaran şunları içerebilir;

Kısırlık: PKOS’lu hatunlar sistemli yahut sıklıkla yumurtlamazlar, bu nedenle gebe kalma talihleri çok daha azdır.

Hirşutizm: Androjen hormonu yüksekliğine bağlı olarak hatunlarda erkek tipi kıllanma meydana gelebilir. Bu durum hem fizikî hem ruhsal olarak kimseyi bed etkileyebilir.

Kilo alımı yahut şişmanlık: PKOS’un bir bayanı şişman hale getirip getirmediği konusu açık değildir. Mayo Clinic’e nazaran şişman olmak PKOS semptomlarını daha şiddetli hale getirebilir.

Seyrek, sistemsiz yahut eksik adet devirleri görülmesi,

Pelvik ağrısı da bu rahatsızlık için bir belirti olabilir.

PKOS Genetik Kaynaklı Olabilir

Nedeni tam olarak aydınlatılamamış olan PKOS’ta genetik geçişe dair bulgular gitgide artmaktadır. Birçok çalışma otozomal olarak taşınan dominant bir durumu tabir etmektedir. PKOS bulunan ailelerde insülin direnci daha sık görülmektedir. Bu durumdan erkekler de etkilenmektedir. PKOS’LU bayanların ailelerinde beta hücresinin az çalışmasının genetik geçişli olduğu gösterilmiştir. PKOS gelişimi ile ilgili olduğu düşünülen genler; Sitokrom P450c-17a enzimini kodlayan CYP17A geni ve insülin genidir. PKOS bulunan bayanların analarında dislipidemi (kan yağlarının bozulması durumu), yüksek androjen ve insülin serum markerleri saptanmıştır. TNF-R (tümör nekroz faktör reseptörü) ve PPAR (peroksizom proliferatör aktivite edilen reseptör gama) genlerinin birden ziyade biçiminin bulunması (polimorfizmleri) durumu polikistik over sendromu ile ilişkilendirilmektedir.

Önemli Durumlara Sebep Olabilir

PKOS, kimileri önemli olan birçok komplikasyonla ilişkilendirilebilir.

PKOS olan bayanların yarısından ziyadesi şimdi 40 yaşına geldiğinde Diyabet geliştirmekte.

Yüksek LDL (kötü) kolesterol ve düşük HDL (iyi) kolesterol üzere kolesterol anormallikleri görülebilir. Bu durum da kalp illeti riskini artırabilir.

Kalbi, böbrekleri ve dimağı etkileyen yüksek tansiyon gelişebilir.

Karaciğer iltihabı

Uyku apnesi (uyku sırasında nefes almanın durması) PKOS’lu bayanlarda daha yaygındır.

Anksiyete ve depresyon gelişebilir.

Endometrial kanser olarak bilinen rahim zarının kanseri görülebilir.

Gebelikte yüksek tansiyon ve diyabet gelişebilir.

PKOS’un Tedavisi Mümkün Mü?

Bir bayanı her istikametten etkileyen bir illetin tüm durumlarının düzeltilmesi mümkün yönetici? Bu bahis ile ilgili Menke, PKOS için mevcut olan tedavi seçeneklerinin bir hatunun semptomlarını yönetmede tesirli olduğunu lakin semptomların derhal ortadan kalkmadığını söylüyor. Tedavi olarak; sağlıklı beslenme ve tertipli egzersiz yapmak, kilo kaybı ve öteki semptomları azaltacak hayat stili değişiklikleri sağlamak, hormon seviyelerini düzenlemek için kimi ilaçların -insülin dahil- reçete edilmesi uygulanabilir.

Kilo Kaybı Sağlayarak Semptomlar Yok Edilebilir

Yapılan bir çalışmada kilo alımı ile ortaya çıkabilen ve infertiliteye neden olabilen bir durum olan polikistik over sendromu nedeniyle infertil (kısır) olan 6 bayan bireyin obezite cerrrahisi sonrası gebe kaldığını söylüyor. Tek dermanın ameliyat olmadığını, sağlıklı bir beslenme programı ile kilo kaybının da gebe kalma bahtını artırdığı söyleniyor.

Bunun yanında, kilo sağlayarak adet döngüsünün, insülin direncinin düzelmesi ve uzun devir tesirlerinde tip 2 diyabet ve kalp damar illetleri riskini azaltabilir. PKOS’ta insülin direnci kilit rol oynamaktadır. Bu yüzden tedavi birinci evvel insülin direncini düşürmek ve akabinde hormonal denetimin sağlanması ile mümkün olmaktadır. Obeziteye bağlı İnsülin direnci tedavisinde sağlıklı beslenme ve kilo kaybı, nizamlı egzersiz ve metformin tedavisi tesirli olmaktadır. Yapılan bir araştırmada obeziteden bağımsız olarak uygulanan metformin tedavisinin kan şekerini dengelediği ve yüksek erkeklik hormonunu düşürdüğü gösterilmiştir. PKOS olan hatunların büyük çoğunluğunda metformin tedavisi ile yumurtlama fonksiyonlarının ve adet düzensizliğinin düzenlendiği gözlenmiştir.

Sonuç olarak hatun üreme sistemi fizyolojik ve hormonal mekanizmalar ile denetim edilebilen epey karmaşık ve kompleks bir sistemdir. Bu sistemde meydana gelebilecek aksaklıklar birçok metabolik sorunu beraberinde getirebilir. PKOS; bu nedenle teşhisi birçok kritere dayanan, tedavisi, nedenleri, genetik geçişi, ilgili genlerin rolleri tam olarak aydınlatılamamış önemli bir hastalıktır. Her geçen gün üretilen olguların toplanıp bir araya getirilmesi ile polikistik over sedromunda rol oynayan genetik faktörler ortaya çıkabilir. Bunun sonucu olarak da moleküler biyolojisi çözülebilir, daha dinamik ve daha ucuz tedavi usulleri geliştirilebilir.

FATİH BIÇAKLAR

KAYNAKÇA