Prion Hastalıkları

Prion Hastalıkları Spongioform ensefalopatiler bir fazla hayvan türlerinde oluşur ve deneysel olarak infekte dokunun infeksiyonu ile nakledilebilir bu nedenle psongioform ensefalopati etkenlerine “the transmissible agents adı verilmiştir Birincil defa bu etkenlere protein yapıları nedeni ile “prion adı verilmiştir Prionlar, kendiliğinden çoğalabilen (kendini kopyalayabilen) 250 civarında aminoasitten oluşan sıradan olarak en ufak virustan daha ufak yapıya sahip olan enfeksiyon etkenleridir İnsanlarda ve hayvanlarda bugüne kadar yedi adet prion hastalığı tasvir edilmiştir CreutzfeldtJacob Hastalığı (CJH) İnsan GertsmannStrausler Scheinker Sendromu İnsan Kuru İnsan Scrapie Koyun Transmissible mink encephalopathy Vizon Chronic Wasting Disease Geyikkatır Bovine spongioform encephalopathy (BSE) (Çılgın Dana Hastalığı) Sığırinek Prionlar 20100 mm’lik filtrelerden dar geçerler Formaldehite dirençli, %15 hipoklorid, %1 soydum dodesi, sülfat ve 2merkaptoethanol solusyonlarına duyarlıdır İnfekte beyin dokusundan izole edilen ve kısmen saflaştırılan prionlar fazla az proteinin dayanıklı olduğu proteinaz K ile parçalanmaya dirençlidirler Bu direncin nedeni prion proteinlerinin agregasyonu veya kullanılan deterjanlar içerisinde çözünememelerine bağlanmıştır Prionların en manâlı özelliklerinden birisi de ısıya epeyce dayanıklı olmalarıdır Oysa 121 derecede 60 dakika yüksek basınçta otoklavlama infektiviteyi 67 log dek düşürmektedir Belli inaktivasyon için yüksek ısı derecelerine gereklilik vardır Özellikle scrapie prionlarının inaktivasyonu için 138 derecenin üstünde ısı dereceleri gerekmektedir Spongioform ensefalopatilerin hepsinde ortak nitelik ilerleyici bir merkezi sinir sistemi dejenerasyonu vardır ve patoloji en fazla gri cevherdedir Nöronal vokuolizasyon ve nöronal kayıp mevcuttur Nöronal kayıpla birlikte fibroz astrositlerde proliferasyon ve hipertrofi olur Amiloid plakların oluşumu daha fazla Kuru da elde etmek üzere CJH de görülür KURU İnsan prion hastalıklarından en detaylı incelenmiş olanıdır En sık olarak Yeni Gine’nin batısında görülür Hastalık tipik prodromal olarak başağrısı ve artraliji şikayetleri ile başlar Hastalığın şiddetli bulguları arasında progressif serebelllar ataksi, tremorlar, disartri ve progresif seyreden demans vardır Tez ilerleyen mörolojik bulgular ile 3 ay 2 yıl içinde ölüm kaçınılmazdır Rahatsızlık kadınlarda daha sık görülür Bunun nedeni özellikle ilkel kabilelerde “cannibalism denen geleneklere göre ölenlerin beyinlerinin başta kadınlar ve çocuklar tarafından yenmesi ile açıklanmaktadır Bu genelgenin yasalarca yasaklanmasının arkasında hastalığın insidansında azalma tespit edilmiştir Bu koşul etkenin insandan insana aktarıldığını düşündürmektedir Patolojik incelemede MSS’de bazal ganglia ve korteks bölgelerinde diffüz nöronal yozlaşma ve spongioform metamorfoz göze çarpar CreutzfeldJakob Hastalığı (CJH) Dünyada milyonda bir oranında edinmek üzere insanlarda en sok görülen prion hastalıklarıdır Olguların %8595’i sporadiktir Ortalama 5762 yaşlarda en sık görülmekle beraber 1720 yaşlarda ve 80 yaş üzerinde olgular da bildirilmektedir CJH bulaşıcı bir rahatsızlık değildir Latrojenik olarak kişiden kişiye bulaş fazla fazla nadirdir Bu tip bulaş dura greftlerinin nakli, kornea nakli, karaciğer nakli, dura mater materyalinin radyografik embolizasyon prosedürleri için kullanımı ve kontamine nöroşirurijikal instrümanların ya da stereotaktik derinlik elektrodlarının kullanımı ile mümkündür Kadavradan insan artma horman nakli aracılığıyla CJH olan 100 değin iatrojenik genç hasta bildirilmiştir Bu hastalara panhipopituitarizm sebebiyle bu hormonlar verilmiştir CJD de geçiş yolları: 1 Yeterli sterilize edilmeyen beyin elektrodları, cerrahi aletler 2 Kornea nakli 3 Yükselme hormonu, gonadotropin Kuru Hastalığında Geçiş Yolları: 1 İnfekte Dokunun Yenilenmesi id Yapılan hayvan çalışmalarında hasta ya da denek olarak prion ile infekte edilmiş hayvanın kanında, serumunda, buffy coat materyalinde düşük oranda da olsa infektivitenin olduğu görülmüştür Bunun sonucunda CJH’nin kan transfüzyonu ya da kan ürünleri ile bulaş riskinin olabileceği endişesi akla yatkın ışık halkası gelmiştir Buna karşın korkulanın tersine kan veya kan ürünleri nakli ile bulaşı saptama edilmiş CJH olgusu ya da transfüzyonun epidemiyolojik çalışmalarda CJH riskini artırdığına dair belirti yoktur Eşler arası geçiş için tehlike artışı bildirilmemiştir Aile içindeki olguların bulaşdan ziyade kalıtımsal yatkınlıktan dolayı olduğu düşünülmektedir CJH’de %1015 oranında kalıtımsal aşinalık görülmektedir GertsmannStrausler Schenker Sendromu (GSS) prion hastalığının bir kalıtımsal formu olarak tanımlanmaktadır GSS’nin olasılıkla mevcut bir genin aktivasyonu sonucunda prion proteinlerinin olağandışı izoformlarının senaaaine bağlı olarak geliştiği zannedilmektedir CJH’nin kuluçka dönemi değişkendir (322 sene) Erken dönemde klinik bulgular kuru hastalığını hatırlatır Hastalık genelde unutkanlıkla başlar ve bunu takiben ilerleyen demans, halusinasyonlar, karakter değişikliği, hareket kontrolünün kaybı, serebellar ataksi, myoklonus, rijidite, felç ve koma ile seyreder Hastalığın emin tanısı patoloji araştırmaları ile konabilir Nöronlarda vakuolinizasyon, amiloid taşıyan plakların saptanması, fibrillerin gözlenmesi, astrositlerde proliferasyon ve hipertrofi, nöronların yakın glial hücreler ile füzyonu karakteristik patolojik bulgulardandır Prionların beyinde yüksek düzeyde birikimi doku harabiyetine niçin olur Kuru da olduğu gibi CJH de de prionlara karşısında bir immun cevap oluşmadığı için herhangi bir serolojik tanı yöntemi geçerli değildir Hastalığın tedavisinde antiviral ilaçlar denenmiş fakat netice alınamamıştır Bugün etkin bir tedavi yöntemi bulunmamakta olup tüm olgular ölümcüldür New Variant CJH Bindokuzyüz doksanbeşden itibaren İngiltere’den 23, Fransa’dan 1 newvariant CJH (vCJH) olgu bildirilmiştir 1998 sonunda toplam olgu sayısı 39’a ulaşmış ve bu olgulardaki epidemiyolojik, klinik ve patolojik özellikler tipik sporadik CJH (sCJH)den farklı bulunmuştur VCJH’li olgularda etyolojik faktör ve yol açtığı patolojik incelemelerde BSE (Çılgın Dana Hastalığı) ile benzerlikler ve aralarında ilişki tespit edilmiştir VCJH’nin BSE’nin büyükbaş hayvanlardan insanlara bulaşması sonucunda ortaya çıkan bir hastalık olduğu sonucuna varılmıştır 1985’de İngiltere’deki hayvanlar arasındaki geniş BSE salgınından bir vakit daha sonra (prionlar için yerinde inkübasyon süresi dek) vCJH olguları ortaya çıkmaya başlamıştır Bu dönemde yüzbinlerce sığır eti insan gıda zincirine girmiştir İngiltere’deki BSE salgınının nedeni ise danalara verilen yemlerin protein ve kalsiyum yönünden zenginleştirilmesine yönelik olarak scrapie’li koyunlardan hazırlanan yem tozu katkısıdır Bu Nedenle danalar yemleri ile beraber scrapie etkenlerini almışlardır Zira BSE’li danaların beyninden izole edilen fibrillerin scrapie de görülen proteinlere benzemesi, BSE’nin danalardaki scrapie yarı rahatsızlık olduğunu vurgulamaktadır Danalar için scrapie’li koyunlardan hazırlanan katkı yemleri 1981 yılı öncesi yüksek ısı ve basınçla (138 derece üstü) hazırlanmakta ve bu operasyon scrapie prionlarını değil etmekteydi Enerji kısıtlaması sebebiyle 1981 yılından sonradan bu ısı derecesi düşürüldü ve scrapie etkeni yeterince inaktive edilemedi 1988 den itibaren alınan önlemlerle BSE ile infekte sığır sayısı azaldı VCJH’li olgular sCJH’li olgulardan daha genç yaş grubunu tutmaktadır (1648, ort29 yaş) VCJH’li olgular sıklıkla duyusal bozukluklar ve psikiyatrik bulgularla seyretmektedir Fakat sCJH’de bunlar daha nadir olur Duyusal bozukluklar yüz, el, etap, bacaklardaki sızı, paresaaai ya da dizesaaailer şeklindedir Psikolojik bozukluklar psikoz, bunalım veya anksiyeteyi kapsar Hastalığın ilerlemesiyle piramidal bulgular, myoklonus, rijidite, serebellar bulgular, myoklonus, rijidite, serebellar bulgular ve akinetik mutizm görülür