Problem Çözme Metodu

Problem Çözme Metodu Tabiat içinde insanı diğer canlılardan ayıran en kayda değer özelliklerin başında, onun karşılaştığı problemleri düşünce, bilgi ve tecrübelerini kullanarak çözebilmesi kazanç Her çevre ve her devir, insanın karşısına yeni problemler çıkartır Her yaşın, cinsin, mesleğin vs ayrı problemleri olur Problemler maddî olur, manevî olur; sosyal olur, psikolojik ve bireysel olur Tarihin her devrinde, her coğrafyada millet karşılaştıkları problemleri kendilerine has yöntemlerle iyi ya da kötü çözmüşlerdir Problemler ve insanlarda onu çözme gücü olmasa, insan uygarlığı olmazdı İnsan topluluklarının karşılaştıkları problemleri çözme biçimlerine kültürdenmiştir Ahali bazen problemi kendi metodlarıyla çözmeye çalışırken, ara sıra de diğer toplum ve insanların çözüm biçimlerini benimseyip uygulamaya başlamışlardır bu nedenle, tüm insan toplumları arasında bir kültür yayılması ve buna ast olarak bir kültür değişmesi her dönemde var olagelmiştir Millet arasındaki cinsel ilişkiler ve çocukların büyütülme ve yetiştirilmesi, fazla öbür aile çözümlerinin bulunmasına niçin olmuştur Güvenlik sağlama, dağıtılmış şekillerde devletdenilen organizasyonla sağlanmıştır Motorlu taşıtların artması ve şehirlerin kalabalıklaşması otoyolların ve trafik kurallarının uygulanması ile çözümlenmiştir Şehirlerde fazla sayıda insan birikince, tek katlı evler yerine fazla katlı gökdelenler yapılmıştır vs İnsan, hayatta karşılaşacağı problemleri serinkanlı olarak karşılamalı; azim ve yiğitçe, bilimsel yöntem ve teknikler kullanarak onları çözmeye çalışmalıdır böylece okullarda, hemencecik her dersteki konular, problem çözme metoduna uygun bir şekilde, problem çöze çöze anlatılmalı; öğrencilere problem çözme metod ve teknikleri öğretilmelidir Problem çözme metodu ile öğretim yaklaşımı, fiilen bilimsel araştırma metodlarını sinyâl etmektedir Burada John Dewey'nin yapıcı ve becerikli akılmodeline kadar, problem çözmede şu başlıca aşamalar olmalıdır Öğrenci, tabiattaki ve sosyal hayattaki problemleri algılayabilmelidir Problemlerin farkına varmayan kişinin onun üzerinde düşünmesi ve çözümler üretmesi mümkün değildir Öğrenciye, problemleri buldurma alıştırmaları yaptırmalıdır Meselâ, trafikteki problemler, çevre kirlenmesi problemleri, öğrencilerin okuldaki problemleri, gençlik problemleri vs üzerinde çoğu kez taramalar yaptırılmalıdır Ortaya konan problemi tüm boyutları ile anlamaya çalışma Öğrenci gerek teorik olarak kitaplardan ve kaynak kişilerden gerekse gözlem olarak çevreden, problem hakkında data toplamalıdır Problemi tamamen anlamadan, sınırlandırma ve tanımlamasını yapmadan onun üstünde çözüm üretemeyiz Sorun anlaşılıp tanımlandıktan sonra, problemi doğuran faktörler bulunmaya çalışılır Problem neden kaynaklanmaktadır, hangi nedenler problemi ne dek etkilemektedir? Bu konuda farklı alanlara yönlendirilmiş hipotezler geliştirilir Bu hipotezlerin doğruluğu bilimsel araştırma yöntemleri ile deneme edilir Problemin kaynağı olan faktörler saptama edildikten sonra, problemi çözebilecek bir takım öneriler (çözüm yolları) geliştirilir Bunların problemi ne değin çözdüğü gene bilimsel tekniklerle ölçülmeye çalışılır Bunun için, çözüm öbür misal ve durumlar içinde her tarafta değerlendirilir Öğretmenler, problem çözümünde yazılı kaynaklardan ve kaynak kişilerden yararlanma aşamalarını öğrenciye öğretirken, çözümü mutlaka buralarda aramamaları gerektiğini de öğretmelidirler Çünkü her problemin kendisine has yönleri vardır Bir yerdeki veya eski dönemlerdeki hazırlanmış reçetelerin, bu problemin çözümünde uygulanamayacağı veya tam düzenli olmayacağı iyi anlatılmalıdır Her problem kendi zamanı ve kendi şartları içinde ele alınmalıdır Problem çözme metodunun sakınca ve sınırlılıkları a) Öğrenciler, bazı problemleri algılayacak veya içten algılayacak olgunluğa erişememiş ya da o tür koşullar içinde yaşamıyor olabilirler b) Problemin çözümü için gerekli kaynaklar ve araçgereç bulunmayabilir Öğrencilere maddî bazı külfetler yükleyebilir c) Problemin çözümü için çok vakit ve emek gerekebilir ve elde edilen sonuç bunlara değmeyebilir d) Tabiat ve fen bilgisi derslerinde kolay uygulanmasına rağmen, bazı derslerde uygulanması mümkün olmayabilir Eğer doğru uygulanmazsa, fazla zıt sonuçlar verebilir e) Bu metodda, öğrenmenin değerlendirilmesi zordur Problem çözme metodunun faydaları a) Öğrenciler, ilerde karşılaşacakları problemleri, bilimsel metodla nasıl çözümleyebileceklerini öğrenirler Problemleri nasıl algılayıp, onlar üzerinde nasıl düşüneceklerini (zihin yürütmeyi, en isabetli kararı seçmeyi, sebepnetice ilişkilerini düşünmeyi) bir alışılmışlık olarak kazandırır Öğrencileri, zanlarıyla değil bilgileriyle hareket ettirmeye alıştırır b) Öğrenciler ders kitaplarının dışındaki yazılı kaynaklara ve kaynak kişilere ulaşmayı öğrenirler Çok değişik kaynaklardan elde edilen bilgilerin doğruluğu, mukayese yöntemi ile bulunmaya çalışılır c) Öğrenmeye karşısında ilgi ve açlık uyandırır Öğrenci eğer iyi çalışır ve sağlam bilgilere ulaşırsa, cesaretle bazı önerilerde bulunur, hipotezler geliştirir d) Öğrenci bir grup çalışmasına hazırlanmış ayla kazanç; yardımlaşma ve başkalarının görüşlerinden faydalanmayı öğrenir e) Öğrencinin faal olarak katıldığı, bilgi ve şehvetli öğrenmenin bir arada olduğu bir öğretim metodudur f) Öğrencilere kendine güven ve mesuliyet kazandırır Öğrenciler plânlı ve düzenli çalışmaya alışırlar g) İnsan, başarıları değin hataları üzerinde de yükselmeyi öğrenmelidir Öğrenci nerelerde kusur yaptığını anlamalı ve onu yeniden yapmamayı bu usul içinde çoğu kez öğrenecektir Problem çözme metodunun iyi kullanımı için neler yapmalıdır a) Önce, öğrencilerin bir takım bireysel, toplumsal ve bilimsel problemler aleyhinde aklıselim olmaları sağlanmalıdır Bunun için öğrencilerin kendilerinin, ailelerinin, yakından uzağa toplumum çeşitli kesimlerinin problemleri aleyhinde heyecanlanmaları, bunları tüm boyutlarıyla algılamaları, bunlar üstünde düşünmeleri sağlanmalıdır b) Problemin farkına varan öğrenci bunu bilimsel metodlarla çözebilmek için nasıl sınırlayacağını ve tanımlayacağını öğrenmelidir c) Problem tanımlandıktan sonra yazılı kaynaklardan ve kaynak kişilerden veri toplanmalı, çözüm için uygun vasıtagereçler hazırlanmalıdır d) Hoca bir uçtan bir uca öğrenciye rehberlik etmeli, sıkıştırğı her noktada ona zorunlu yerdımları sunabilmelidir Problem çözme metodunda kullanılan teknikler: a) Sınamayanılma: En fazla başvurulan tekniklerden biridir Eğer data ve tecrübe eksikse, tatmin edici araştırma ve analiz vakti yahut, problem iyi tanımlanmamış, sınırlanmamış ya da üzerinde artı düşünülmemişse, bu teknikle çözülmeye çalışılır Eğitsel değeri yoktur Ama, eğer bir probleme sınamayanılma yoluyla çözüm aranacaksa, mümkün çözümler arasından en isabetlisini seçme yolu da öğretilmelidir b) Tümevarım: Hemen Hemen keşfetme yoluyla öğretimin metodudur Tabiattaki birçok varlıklar ve olaylar itinalı bir şekilde gözlemlenir Bunlar arasındaki benzerlikler ve farklılıklar bulunur sonradan benzerliklerden, soyutlamaveya genelleştirmedenilen tekniklerle genel kurala ya da yasaya ulaşılır Bunun için önce benzer olayları sistemli bir şekilde gözlem yolu öğretilmelidir Sistematik gözlem sonuçları çözümleme ve sentez aracılığıyla yeni işlemlerden geçirilir Bu işlemler sonucu, olaylar veya varlıklar arasındaki genel yasayı ortaya çıkartır Çocuklara, hazırlanmış bilgiler vermek yerine bu şekilde keşfettirme fazla daha dürüst olacaktır Yaşam Bilgisi, Fen Bilgisi, Geometri, Dil Bilgisi gibi derslerde tümevarım metodu çoğu kez kullanılmaktadır İlköğretim safhasında soyut kavramlar hazır olarak verilmeden önce, çocuklara uzun uzun örnekler vererek o seziş ulaştırmak gerekir Matematik, geometri, fizik, kimya, bazı yüksek manevî kavramlar oysa bu yöntemle bakımlı öğretilebilir Bugüne kadarki bilimsel bilgilerin çoğuna tümevarım tekniği ile ulaşılmıştır c) Çıkarma: Tümevarım tekniğinin tersidir Daha evvelden ulaşılmış bazı genel yasalar veya kurallar, formüller çocuğa verilir ve bunu birçok tekil olaya uyugulaması istenir Herhangi bir olayın genel yasaya uygunluğu zeka olarak denetleme edilir Öğretimde tümdengelim tekniği mümkün olduğunca geç kullanılmalıdır Çünkü bu teknik tamamen soyut kavramlardan ve bilimsel yasa ve formüllerden hareket eder Meselâ, üçgenin içaılarının toplamının 180 derece olması kuralı genel bir kuraldır ve tüm üçgenleri kapsar Bunun temeli olarak önce çocuğun kafasında görünmeyen üçgen kavramını ve öbür açı kavramlarını yerleştirmelidir Benzer bilimsel araştırma tekniklerinden faydalanma: Dünyanın öbür yerlerinde binlerce bilim adamı değişik nesneler ve olguları bilimsel yönyemlerle inceliyorlar Biz de yakın çevremizde bilimsel çalışmalar yaparken, daha önce bu alanda benzer bilimsel araştırmalar yapılıp yapılmadığını, yapıldı ise hangi teknikler kullanıldığını ve ne gibi sonuçlara ulaşıldığını bilmeliyiz Eğitimde genel olarak daha önce üretilmiş deney ve incelemeler özetlenir ve özet olarak derslik huzurunda da yapılmaya çalışılır Ali Özdaş Öğretim Prensip ve Yöntemleri, İstanbul 1997