Radyasyon acillerinde ilkyardım

Radyasyon acillerinde hastane oncesi acil bakım
Radyasyon acillerinde ilkyardım

Radyasyon yaşamın ayrılmaz bir parcası olup, zamanın başlangıcından beri mevcuttur Radyasyonun faydalı olduğu kadar bazı zararlı etkileri de bulunmaktadır Orneğin ısı radyasyonu, sıcaklık sağlamanın yanı sıra yanıklara neden olabilmektedir : Ultraviyole radyasyonu bronzluk sağlarken, diğer yandan yanıklara yol acabilmektedir



Gorunur ışık radyasyonu nesneleri gormek icin gerekli iken, ani bir flaş gorme bozukluğuna neden olabilmektedir Bu tur radyasyonun riskli olduğunun bilinmesine rağmen ihtiyac duyulduğu icin kullanılmaktadır

Bununla birlikte toplumun geneli tarafından bilinen ve ilk akla gelen radyasyon turu “iyonlaştırıcı radyasyondur



İyonlaştırıcı radyasyonun başlıca kaynakları : elektrik uretimine yonelik nukleer guc santralleri; endustride tahribatsız kalite kontrolu amacıyla kullanılan radyografi ve radyoskopi cihazları; taşınabilir yoğunluk ve rutubet olcerler; ağırlık, kalınlık, seviye, viskozite gibi otomatik işlem kontrolunde kullanılan diğer olcme sistemleri; radyoaktif madde ihtiva eden analiz cihazları; eğitim ve araştırma laboratuarlarında kullanılan acık ve kapalı radyoizotoplar; tıpta teşhis ve tedavi amacıyla kullanılan radyoloji ve radyoterapi cihazları; nukleer tıp ve radioumminoassay laboratuarlarında kullanılan acık ve kapalı radyoaktif maddelerdir

İyonlaştırıcı radyasyon kaynakları ayrıca tuketim maddeleri olarak isimlendirilen duman dedektorlerinde, zaman gostergelerinde, optik camlarda, luks lambasının filtrelerinde, bazı seramiklerde ve yıldırımdan korunmak amacı ile uretilen paratonerlerde yaygın olarak kullanılmaktadır

Ayrıca nerede ve nasıl yaşadığımıza bağlı olarak, yılda 1 miliSievert kadar doğal cevre radyasyonuna maruz kalıyoruz Soz konusu bu doğal radyasyon kaynakları, guneşten gelen ışınlar ile yeryuzunde, yiyeceklerde ve vucudumuzda bulunan doğal radyoaktif maddelerdir

Guneşten gelen kozmik ışınların bir kısmı dunyayı cevreleyen atmosfer tabakası tarafından tutulmasına rağmen, yaşanılan bolgenin deniz seviyesinden yuksekliğine bağlı olarak maruz kalınan kozmik ışınlarla alınan radyasyon miktarı artar Yuksek bolgelerde yaşayanlar deniz seviyesinde yaşayanlara oranla daha fazla radyasyona maruz kalırlar

Kayalarda ve toprakta bulunan doğal radyoaktif maddeler nedeniyle belirli miktarda radyasyona maruz kalırız Bu toprakların inşaat malzemesi olarak kullanılması durumunda ise olculebilir radyasyon miktarı artar Orneğin, tuğla veya taş malzeme kullanılarak inşa edilen binada yaşayanlar, tahta malzeme kullanılarak yapılan binada yaşayanlardan daha cok radyasyon alırlar Granit kaya taşlarından yapılmış yapılarda radyasyon miktarı en fazladır

İcerisinde doğal radyum bulunan inşaat malzemelerinden radon gazı yayılır

İnsan vucudunda radyoaktif potasyum bulunduğu icin duzenli olarak bir başkasının yanında yatıyorsak, yıllık radyasyon dozumuz artar Bu radyoaktif potasyum, normal putasyumun icinde doğal olarak bulunur ve yaşamımız icin gereklidir

Tablo 1 ’de maruz kaldığımız radyasyon dozları ile ilgili bazı ornekler verilmiştir

İyonlaştırıcı radyasyonun cok duşuk dozları icin daha sonra oluşabilecek biyolojik etkileri kesinlikle belirlenemez Bununla birlikte, bilim adamları duşuk dozlarda dahil olmak uzere iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalarak ışınlanan kişilerin, aldıkları dozlarla orantılı olarak kansere maruz kalabileceklerini kabul ederler

Uluslararası kuruluşların, radyasyondan korunma uzmanları, yılda alınmasına izin verilen en yuksek radyasyon dozunu radyasyonla calışan kişiler icin 50 mSv ve halk icin 5 mSv olarak onermişlerdir Kanada ve Turkiye gibi bazı ulkeler, yonetmeliklerde bu dozları esas almışlardır Bu değer son yıllarda 20 mSv ’e inmiştir Bunun dışında, doğal radyasyon kaynakları ve tıbbi uygulamalar nedeniyle yılda ortalama 2 mSv doz alınabileceği kabul edilir Radyasyonla ilgili tıbbi tetkiklerin yapılması halinde bu değer artabilir

İyonlaştırıcı radyasyon, insan sağlığı uzerine etki eden bircok nedenden sadece birisidir Bu etkiyi, iyonlaştırıcı radyasyona gereksiz yere maruz kalmamaya ozen gostererek en aza indirebiliriz Orneğin, nukleer endustriden yayılan radyasyon miktarı yonetmeliklerle kontrol altına alınmıştır Taş ve tuğladan yapılan evlerle, işyerlerinde uygun havalandırma ile radon gazının dışarıya atılması sağlanabilir Aynı şekilde, tıbbi teşhis amacı ile kullanılan xışını cihazlarının, gerektiğinde ve verimli olarak kullanılması icin doktor ve diş hekimlerini uyarabiliriz

Doğal cevre ve tıbbi amaclı tetkikler nedeniyle alınan iyonlaştırıcı radyasyon dozları, maruz kaldığımız radyasyon dozlarının en onemli kısmını oluşturmaktadır Bunların oldukca duşuk dozlarda olduğu o nedenle de insanlarda genetik etki ve oldurucu kanser oluşturması acısından cok az risk oluşturdukları varsayılmaktadır Bu varsayıma gore, nukleer endustriden salınan radyasyon miktarı, cevre radyasyon seviyelerini onemli derecede arttırmadığı icin, insan sağlığına etkileri de onemli değildir