Radyoterapİnİn Olasi Yan Etkİlerİ

Radyoterapİnİn Olasi Alt Etkİlerİ Radyoterapinin amacı kanserli hücreleri yok etmektir, ama sırası gelmişken tedavi alanı içinde kalan sağlıklı hücreler de etkilenecektir Bu şekilde ortaya çıkabilecek tabi etkiler çoğu vakit hafif olmakla beraber, bazı hastalarda manâlı sakıncalar yaratabilir Tedaviye başlamadan önce doktorunuz, tedavi boyunca ve sonrasında olabilecek yan etkileri size anlatacaktır Bu konuda sizin sorularınızla da genişletilecek açıklamalar sizi bilgilendirecek ve daha sonra doğabilecek sorunlara hazırlıklı olmanız sağlanacaktır Radyoterapinin muhtemel yan etkileri birçok faktöre benzer anda bağlıdır: Tedavi alanının genişliği ve lokalizasyonu : Alan genişledikçe komplikasyon riski artar Hem tedavi alanının içinde yer alan kritik organ sayısı ve hacmi arttıkça, tehlike artar Her organın radyasyona direnci değişiktir Bilhassa radyasyona toleransı az olan böbrek, karaciğer gibi dokuların alan içinde bulunduğu durumlarda maksimum dikkat gerekir Uygulanacak toplam ve jurnal doz miktarı: Gerek toplam ve lüzum günlük doz miktarı ne dek yükradyoterapininolasiyanetkileri5c4fddf408f1calt radyoterapininolasiyanetkileri5c4fddf408f1calt radyoterapininolasiyanetkileri5c4fddf408f1calt radyoterapininolasiyanetkileri5c4fddf408f1calt e, emrindeki tesir riski de o kadar yüksek olacaktır Hastanın yaşı ve genel durumu: Yaşlı ve direnci düşük hastalarda, genel durumu bozuk hastalarda radyoterapiye alt alt etkiler daha çabuk gelişir ve daha problemli seyreder Tedavinin kalitesi: Doğru cihaz seçimi, doğru planlama ve çare boyunca özenli bir takiple bağlı etki olasılığını asgariye indirmek mümkünüdür Radyoterapi, mümkün bağlı etkilerinden olabildiğince kaçınabilmek amacıyla, seanslara bölünerek verilir Özel durumlar dışarıya haftanın 5 günü uygulanır, haftasonu 2 gün ise sağlıklı hücrelerin kendini toparlamasına izin tahsis etmek nedeniyle dinlenilir Ayrıca alt etkileri asgariye indirebilmek için, tedavi alanı içinde kalan ve ışınlanmasına gerek olmayan sağlıklı dokuları radyasyondan gözetmek amacıyla özel üretilmiş kurşun koruma blokları kullanılır Emrindeki etkiler genellikle birincil günlerde yok, ilerleyen günlerde, doz arttıkça başlar Vücudunuzdaki en ufak bir değişikliği, hissettiğiniz en ufak bir yakınmayı mutlaka doktorunuza bildiriniz Birçok hasta tedavi ilerledikçe gelişen emrindeki etkileri, hastalığının artmaya başladığı, hatta hastalığın diğer yerlere atladığı biçiminde yorumlamaktadır Bu, onun tedaviye olan inancını ve psikolojik durumunu bozmaktadır Ancak en her yerde itibaren bu alt etkiler hakkında bilinçlenerek ve ortaya çıkacak her yeni durumdan doktoru haberdar ederek, bu olumsuzluktan kurtulmak mümkündür Ast etkilerin çok büyük bir bölümü en ince ayrıntısına kadar geçicidir Tedavi sonrası bazıları günler, bazıları haftalar içinde kaybolacaktır Keza her tabi tesir için, yakınmaları hafifletecek tıbbi çareler mevcuttur Ara Sıra birtakım ilaçlar kullanarak, bazen tedaviye bir vakit ara vererek bu tabi etkileri hafifletmek mümkündür Alt etkiler, asla tedavinin fena gittiği ya da bir işe yaramadığı şeklinde yorumlanmamalıdır Radyoterapinin ast etkileri, tedavi süresince görülen “erken komplikasyonlar ve tedaviden bir vakit sonradan beliren “geç komplikasyonlar olarak sınıflandırılır Keza muhtemel emrindeki etkiler, tedavinin uygulandığı bölgeye kadar değişir : KANDA GÖRÜLEN EMRINDEKI ETKİLER: Radyoterapi ara sıra kan yapıcı sistemin ürettiği hücreleri etkileyebilir Erişkin bir insanda kan hücrelerinin yapımı bilhassa kemik iliği dokusunda gerçekleşir Dolayısıyla radyoterapi alanı dahilindeki kemik dokusu hacmi arttıkça (omurga, kalça kemiği gibi) kanla ilgili ast tesir riski de artar Keza kemoterapi ile birlikte giden veya kemoterapiden hemencecik daha sonra başlayan radyoterapide kan ile ilgili ast etkiler daha sık görülmektedir Kandaki olası tabi etkileri zamanında saptayabilmek ve gerekli önlemleri vaktinde alabilmek için radyoterapiye giren her hastaya haftanın muhakkak bir günü, ahenkli olarak kan sayımı yapılır Radyoterapi, kandaki 3 grup hücreyi etkileyebilir : Eritrositler (Alyuvarlar) : Bu hücreler tedavi sebebiyle azalabilir Bu durumda kendinizi halsiz, bitkin, iştahsız hissedersiniz Eğer eritrosit sayısı fazla düşerse (radyoterapide bu fazla nadir görülen bir durumdur) tedaviye duraklamak gerekebilir Bu gibi durumlarda kan nakli ya da kan yapımını hızlandırıcı ilaçları göstermek gerekebilir Lökositler (Akyuvarlar) : Radyoterapi ile azalma riski maksimum olan hücre grubudur Bu hücrelerin düşüklüğünü hissedemezsiniz Bunu oysa rutin ve ahenkli yapılan kan sayımları ortaya koyabilir Bu hücrelerin belirli bir seviyenin altına düşmesi, sizi enfeksiyonlara karşı daha duyarlı kılar, direncinizi düşürür bu nedenle yüksek ateş, yeni başlayan öksürük gibi durumlardan doktorunuzu anında farkında ediniz Lökosit sayısı fazla düşükse tedaviye duraklamak, birtakım ilaçlar kullanmak gerekebilir Hatta enfeksiyon riskine aleyhinde evde veya hastanede, izole bir odada bir vakit istirahat etmeniz, antibiyotik kullanmanız gerekebilir Trombositler : Bu hücreler kanın pıhtılaşma fonksiyonundan sorumlu hücrelerdir ve radyoterapiye ast olarak o kadar nadiren azalabilirler Çeşitli yerlerden küçük kanamalar, cildinizde noktacıklar ya da bozulma tarzında görünümler bu hücrelerin düştüğünün göstergesi olabilir Bu koşul için de gerekli önlemleri doktorunuz alacaktır CİLTTE GÖRÜLEN AST ETKİLER: Radyasyon tedavisinin uygulandığı her bölgede cilde ait birtakım emrindeki etkiler gelişebilir Bu yan etki riski, uygulanması planlanan toplam doz yükseldikçe artar Yani daha fazla 56 hafta süren uzun süreli tedavilerde ve tedavinin ileri dönemlerinde görülür Koltuk altı, boyun gibi deri dokusunun ince olduğu bölgelerde, anüs bölgesi, ağız içi gibi mukoza dokularında bu alıcı emrindeki tesir riski daha fazladır Cilde ait alt etkiler, üstüne basmakla solan hafif kızarıklıklarla başlar (güneş yanığı gibi) ve sulu, açık yaralara dek gidebilir Doktorunuz ve çare teknisyeniniz cilt değişikliklerini kesintisiz kontrol edecek ve deri reaksiyonlarına ait birincil belirtileri gördüklerinde gerekli önlemleri alarak, sizi de bilgilendireceklerdir Bu gibi durumlarda tedavinize bir zaman ara verilmesi gerekebilir Birtakım ilaçlar kullanmanız önerilebilir Fakat doktorunuz önermeden krem, pansuman türü uygulamalardan mutlaka kaçınınız Cildiniz için alacağınız önlemler size mutlaka anlatılacaktır (Bir sonraki konuda söz edilecek) Deri reaksiyonlarının büyük bölümü çare bitiminden 24 hafta sonra kaybolur Bazen çare sonrası uzun dönemde radyoterapi alanına dahil olan cildinizde noktasal tarzda koyu lekeler (telenjiektazi) daimi olabilir ve zararsızdır O bölge cildiniz, öteki bölgelere kadar daha koyu renkli ve daha sert olarak değişikliğe uğrayabilir ve bu şart sıkça zamanla normale yaklaşır YÖRESEL AST ETKİLER : Baş ve Boyun Bölgesi Radyoterapisindeki Muhtemel Emrindeki Etkiler : Dişlerle ilgili ast etkiler : Ağız boşluğuna radyoterapi uygulanması, dişlerinizin bozulma eğilimini artırabilir Bu durumda ahenkli bir diş doktoru kontrolüne ihtiyacınız olacaktır Florid tedavisi, dişlerinizin radyoterapinin tabi etkilerinden korunmasında faydalı olabilir Doktorunuz tedaviye başlamadan önce özel bir diş kontrolü isteyebilir Ayrıca tedavi esnasında veya çare sonrası erken dönemde herhangi bir sebeple diş hekimine gittiğinizde, ağız bölgesinden radyoterapi aldığınızı veya almakta olduğunuzu mutlaka söyleyiniz Ağız boşluğu ve boyuna ait tabi etkiler : Ağız içi hücreler radyasyona aklıselim olduğundan, tedavi boyunca ağız içinde yaralar olabilir bu nedenle tedavi süresince ağız bakımınız son derece önemlidir Bu konuda ilgili personel size tezgâhtar olacaktır Bazen tedavi her tarafında düzenli antiseptik gargara ve icabında başka ilaçlar kullanmanız gerekebilir Bu bölgede tükrük üreten fazla sayıda salgı bezi vardır ve bunlar radyoterapiden etkilenerek tükrük üretimini epeyce azaltabilir, hatta adamakıllı sonlandırabilirler Bu durum tedirgin bir tablo yaratabilir Yutma güçlüğü, ağız kuruluğu, çiğneme zorluğu sık sık görülür Keza tükrük salgısının azaldığı bu etraf fırsatçı enfeksiyonlar için çok uygun bir ortamdır Bir fırsatçı mantar enfeksiyonu tablosu olan Pamukçuk Hastalığı bu hastalarda sık görülür Doktorunuz bu durumda gerekli ilaç ve önlemleri size bildirecektir Bu çare dilinizi de etkileyeceği için bu bölgede bulunan tat almadan sorumlu hücrelerin fonksiyonu azalabilir Bu şart, damak zevki duyunuzu aksatabilir Bazı hastalar, hiçbir gıdanın tadını alamadıklarını, her gıdanın tadının benzer olduğunu söylerler Bazıları ağızlarında sürekliradyoterapininolasiyanetkileri5c4fddf408f1calt radyoterapininolasiyanetkileri5c4fddf408f1calt radyoterapininolasiyanetkileri5c4fddf408f1calt radyoterapininolasiyanetkileri5c4fddf408f1calt lik bir tat hissederler Boyun tedavisine tabi deri yaraları, yutma güçlüğü gelişebilirHastalar tedavinin ilerleyen dönemlerinde, yutma sırasında boğazlarında bir yumru hissettiklerini ifade ederler Alkol ve sigara ağzınızın içini tahriş edebileceğinden, tedaviniz süresince bunları hiç kullanmamanız en açık konuşmak gerekirse olacaktır Bu yan etkilerin büyük çoğunluğu geçicidir Fakat bir takım bağlı etkilerin düzelmesi gecikebilir Örneğin ağız kuruluğu aylarca sürebilir Arada Bir kuruluk daimi da olabilir Önceleri bu şart size zor gelecektir, fakat size muavin olabilecek çareler vardır Doktorunuz ağzınızı nemlendirecek suni tükrük spreyleri, antiseptik ilaçlar önerebilir damak bozukluğunun düzelmesi ara sıra tedavi sonrası 1 yıla değin gecikebilir Fakat çoğu kez ast etkiler tedavi sonrası ağır ağır ortadan kalkacak ve herşey normale dönecektir İştah azalması ve ona emrindeki etkiler : Ağzınızda olan bu ast etkiler iştah azalmasına ve dolayısıyla kilo kaybına yol açabilir İştahınız azalsa bile, doktorunuzun önereceği stil besinleri almaya en fazla gayret sarfetmelisiniz Süratli kilo kaybı vücudunuzun direncini düşürür, bu da tedavinizi etkileyebilir Yağlı, baharatlı, kızartma türü yiyeceklerden, çok sıcak ve çok soğuk veya asitli içeceklerden tedavi süresince uzaktan durmanız faydalı olacaktır Sağlıklı bir beslenmeye devam etmek, tedaviniz için çok önemlidir Icabında, ağız içi sorunlarınız geçene dek yüksek kalorili solüsyonlarla destek yapılabilir Yemek yeme zorluğunuzu doktorunuza mutlaka bildirmeniz gerekir Boğazınız çok tahriş olmuş, yemeiçmeniz sancılı bir hal almışsa, tedaviye bir vakit ara vermek de gerekebilir Bu nesil bağlı etkiler çare tamamlandıktan sonradan birkaç hafta kadar daha devam edebilir Ses değişiklikleri : Ses tellerinizin bulunduğu bölgeye (boyun) radyoterapi uygulanıyorsa, sesinizin boğuklaşıp kısıldığını, ara sıra tamamen kesildiğini fark edebilirsiniz Bu durumu hastalığın ilerlediği yönünde yorumlayan hastalar çoktur Oysa bu bir tabi etkidir ve bu değişiklikler geçicidir Çare bitiminden en geç birkaç hafta daha sonra sesiniz eski haline dönecektir Saç ve kıl dökülmesi : Yalnızca radyoterapi uygulanan bölgede almak üzere, saç ve ceset kılları dökülebilir Genellikle tedavinin ikinci haftasından daha sonra başlar Bu şart geçicidir, çare bitiminden 23 ay sonradan adi haline döner Kimi zaman yeni çıkan saçların daha öbür renk ve tipte olduğu, hatta birazcık daha gür çıktığı izlenir Göğüs Kafesi Bölgesi Radyoterapisindeki Olası Alt Etkiler : Yutma zorluğu : Radyoterapi sırasında ve ardından bir vakit için göğüs kafesinizde bir daralma şehvetli olabilir bu nedenle katı yiyeceklerin alınması zorlaşabilir Daha ileri aşamada akışkan gıdaların alınması bile zorlama olabilir Bunlar tedavinin getirdiği durumlardır, hastalığın kendisi ile ilgili değildir Böyle bir durumdan doktorunuzu olabildiğince erken farkında olan etmeniz gerekir Çünkü bazı özel ağrı kesici ve gargara türü ilaçlarla, yemek yemek sırasında hissedilen bu ağrıyı rahatlatmak mümkündür Destek edici, yüksek kalorili hazır solüsyonlar kullanmanız gerekebilir Hem zamanla, deneyerek basit yutulan yiyecekleri bulacak ve daha bakımlı edeceksiniz Bu alıcı ağrılar ve yutma zorlukları tedaviden daha sonra gitgide artarak azalır ve çoğunlukla 58 haftada tamamen geçer Bulantıkusma : Bazı hastalar çare boyunca, hatta birincil günlerden başlayarak bulantı ve ara sıra kusmadan yakınırlar Çare alanı mideye ne dek yakınsa, bu sızlanma pek yaygındır Ara Sıra bulantı hissi sebebiyle yemek yeme problemi olan hastalarda seri kilo kaybı başlar Bu şart da sizin kendinizi bitkin, halsiz hissetmenize ve ceset direncinizin düşmesine yol açr Bunu durdurmak için doktorunuz mide bulantısı ve kusmayı önleyici ilaçlar verecektir Günümüzde bu konuda fazla etkin yeni ilaçlar mevcuttur Radyoterapi biter bitmez bulantı ve kusma yakınmalarınız da kalmayacaktır solunum yetmezliği, öksürük : Göğüs bölgesine radyoterapi uygulanması sonucu kuru öksürük, solunum yetmezliği gelişebilir Bu konudaki sıkıntılarınızı hafifletecek bazı ilaçlar vardır, doktorunuz bunları size önerecektir Oysa tedavi bitiminden birkaç ay daha sonra gelişebilecek öksürük, nefes darlığı yakınması, mutlaka üzerinde durulması gereken bir husustur Akciğer radyoterapisi sonrası bir geç komplkiasyon olarak özel bir enfeksiyon gelişebilir (Radyasyon Pnömonisi) Bunun asıl hastalıkla ilgisi yoktur, lakin huzursuz bir durumdur Bu enfeksiyonun akciğerde bıraktığı zarar daimi olabilir Doktorunuz bu konuda zorunlu çare ve önlemleri size bildirecektir Mide ve Karın Bölgesi Radyoterapisindeki Mümkün Tabi Etkiler : İshal : Bu alan ışınlamalarında ishal, çok defa beraberinde mide krampları ve şişkinlik yakınması ile birlikte yaygın bir şekilde görülür İshal yakınmanızı başlangıç aşamasında doktorunuza bildirmeniz gerekir Tedavi öncesi size bu konu hassasiyetle anlatılacak ve ishal olduğunuzda mutlaka haber vermeniz istenecektir Zira ishal devam ederken tedaviye devam edilmesi, ishali artırır, önlenmesini geciktirir ve bu koşul bilhassa düşkün hastalarda sıvı kaybına yol açarak önemli sorunlar yaratabilir İshal durumunda çoğu kez ishal sona erene değin tedaviye ara verilir ve giderken ishal kesici ilaç başlanır Az lifli gıdalar elde etmek, bolca su içmek yardımcı olacaktır İshal, tedaviden daha sonra tamamen geçecektir, kimi vakit birkaç hafta devam edebilir Daha pozitif zaman devam ederse doktorunuza bildiriniz Bulantıkusma : Bu bölge ışnlamalrında bulantı şehvetli ve kusma daha sıktır Ama bu durumu önleyebilecek enerjik ilaçlar mevcuttur Bir Takım hastalarda gün boyu bulantı olabilirken bazılarında yalnızca tedaviden hemen sonradan olur Bu durumda her tedaviden 30 dakika önce alınacak bir bulantı kesici hap çok etkili olacaktır Tedavi bitiminde genellikle bulantı da kesilir İştah azalması ve kilo kaybı : Bulantı sonrası iştahsızlık da, ishal de kilo kaybına yol açabilir Bazen yemek yeme düşüncesi ve hatta yemek yemek hazırlama fikri bile midenizi bulandırabilir Aslında hiç de yoğun olmayan yemek kokularını fazla rahatsız edici olarak algılayabilirsiniz Bu cins durumlarda yemeğinizi bir başkasının hazırlaması en iyisidir Düzenli, rutin öğünler yerine az ve sık öğünler yapmak daha içten olacaktır İştahsızlığınız ileri derecede ise destek edici, yüksek kalorili solüsyonlar kullanmanız gerekebilir Hatta çabuk kilo kaybı durumunda hastanede yatırılıp, besleyici serumlar, özel yollarla gıda (burun ya da ağızdan mideye ulaşan tüpler) tedavileri ile her yerde yemek yiyebilecek duruma gelene dek hastanede kalabilirsiniz Bu durumlar radyoterapi pratiğinde çok ara sıra karşılaşılan durumlardır İdrar yaparken ağrı : Aşağıda karın bölgesi ışınlamalarında idrar kesesinin radyasyona maruz kalması sonucu artan ve sistit adı bahşedilen iltihabi durum, sıkça idarara çıkma, idrar yaparken yanma tarzında sızı yakınmalarına yol açabilir Bol su içmek bu belirtileri hafifletir, fakat bu gibi zamanlarda nehir, kahve, alkol türü içeceklerden olabildiğince kaçınmakta avantaj vardır Doktorunuzun önerisi ile antiseptik ve antibiyotik türü ilaçlar kullanmanız gerekebilir Bu yakınmalar tedaviden daha sonra kısa sürede kaybolacaktır