Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Sanat her ne kadar sanatkarın kendi iç dünyasının bir yansıması olarak eserler ürettiği bir alan olsa da toplumla iç içe yaşayan bir sanatçı ister istemez dış dünyadan etkilenir ve birebir sanatkarların tıpkı durumlardan etkilenmesi ile kimi akımlar ortaya çıkar. Bunlardan bir tanesi de yazımızın bahis olan realizmdir. Realizm, vaktin tanınan akımları olan romantizm ve klasisizme bir başkaldırı olarak ortaya çıkmış ve sanatın bile bilimsel olması gerektiğini savunmuştur.
Pek çok farklı sanat kısmında tesiri görülse de edebi bir akım olan realizmin temelinde insan ve gerçekler vardır. Gözleme dayalı bir anlatım olması gerektiğini savunan realistler, olan ya da en azından olması mümkün olan şeyleri anlatarak aslında topluma bir ayna tutmayı hedeflerler. Hem dünyada hem de ülkemizde pek çok sanatçı bu akımı benimsemiş ve kıymetli eserler vermiştir. Gelin realizm nedir, özellikleri nelerdir yakından bakalım ve değerli temsilcilerinden kimilerini görelim.
Realizm nedir, özellikleri nelerdir, temsilcileri kimler?
Realizm nedir?
Realizm neyi savunur?
Realizmin özellikleri
Realizm neden ortaya çıktı?
Realizmin temsilcileri
Realizmin Türk edebiyatındaki temsilcileri
Temelden başlayalım, realizm nedir?
Realizm, 19. yüzyılın birinci yarısından sonra ortaya çıkan ve pek çok sanat kısmını etkilese de edebiyat merkezli bir sanat akımı, daha çok da edebi bir akımdır. Antik Yunan ve Roma merkezli bir anlayışa sahip olan 1660 ekolü olarak da isimlendirilen klasisizme ve 19. yüzyılın birinci yıllarında ortaya çıkan devrimci bir sanat akımı olan romantizme bir başkaldırı olarak ortaya çıkmıştır.
Realizmin emeli, sanatı romantik ve gerçekçi olmayan kanılardan arındırmaktır. Zira realizm akımının ortaya çıktığı 19. yüzyılın birinci yarısından sonra bilim süratli bir yükselişe geçmiştir ve beşerler, evvelce pek yakın olmadıkları bilime güvenmeye başlamışlardır. Bilimin bu itimat veren yapısı sanatkarları da etkilemiş ve onların yapıtlarının de bilimin temeli olan gözleme dayalı olması gerektiği niyetini doğurmuştur.
Realizm neyi savunur?
Realizm gerçeği, sırf gerçeği savunur. Realistlere nazaran fantastik dünyalarda kaybolmak yerine insana ve insanın yaşadığı gerçek hayata odaklanmak gerekir. Hatta bu hayata o denli odaklanmak gerekir ki en ufak bir yorum bile yapmadan tıpkı bir bilim insanı üzere gözlemlemek ve bilimsel sistemlerle tahlil ederek olduğu üzere sıfat bile kullanmadan aktarmak gerekir.
Böyle bir tarif realizmi sıkıcı üzere gösterebilir lakin realistlerin bilim insanı değil, âlâ birer edebiyatçı olduğunu unutmamak gerekiyor. Yani bir olayı yorumsuz ve sadece gözleme dayalı bir biçimde anlatarak da edebi eserler verilebiliyor. Realistlerin en temel isteği ise insanları farklı hayal dünyalarına sürüklemek yerine içinde yaşadıkları toplumu tüm gerçekliğiyle bilmelerini sağlamaktır. Bu nedenle realist yapıtlarda gerçek olaylar ya da gerçekleşmesi mümkün olan olaylar anlatılır.
Realizmin özellikleri:
- Realizm gerçeği, sadece gerçeği ön planda meblağ.
- Realistler, gerçek ya da gerçekleşmesi mümkün olayları anlatırlar.
- Anlatıcı, olaylara ve şahıslara tarafsız olarak yaklaşır.
- Anlatıcı, yapıtına hislerini, fikirlerini ve yorumunu katmaz.
- Doğayı olduğu üzere kopyalamak temel alınır.
- Anlatılan olaydaki kişinin psikolojisi, etrafı, ve onu etkileyen ögeler bilimsel bir rapor üzere tüm ayrıntılarıyla anlatılır.
- Realist muharrirlerin en güçlü silahı betimlemedir.
- Realist yapıtlarda hayatın içinden, sıradan beşerler anlatılır.
- Yalnızca gerçekleri anlatan realistler, günlük hayatta yaşanan kolay olayları bile anlatabilirler.
- Okuyucuyu eğitme hedefi taşımazlar.
- Realist eserler gözleme, araştırmaya ve dokümanlara dayalı objektif bir anlatıma sahiplerdir.
- Realizmde biçim hoşluğu ön plandadır.
- Süslü anlatımdan uzaktır.
- Klasik ve romantik akımların yapaylığından uzaklaşmak temel gayedir.
- Roman ve kıssalar, en çok yazılan realist eser cinsleridir.
Realizm neden ortaya çıktı?
Realistlere nazaran 19. yüzyılın birinci yarısına kadar hakim olan klasisizm ve romantizm akımları yapay bir anlatıma sahipti. Gerçek olaylardan ve gerçek insanlardan uzak süslü bir anlatıma sahip olan yapıtların artık değişmesi gerektiğini düşündüler. Zira o güne kadar çok işe fayda olsa da halkın genel kabulüne sahip olmayan bilimde büyük gelişmeler yaşanmıştı ve artık beşerler, bilime güveniyorlardı.
Sanatın da tıpkı bilim üzere ilerlemesi gereken bir alan olduğunu düşünen realistler, yapıtlarında bilimsel usuller kullandılar. Anlatılanlar gerçekti, gözleme dayanıyordu, anlatıcı taraf tutmuyor ve anlatılanlara rastgele bir süs ya da yorum eklenmiyordu. Yani insanlık tarihinde ilk sefer sanat, bilimsel bir metotla ele alınmak isteniyordu. Dünyada ve ülkemizde bu akım çerçevesinde eserler veren sanatkarlara baktığımız vakit bu fikrin genel olarak kabul edildiğini ve pek çok kişi tarafından da benimsendiğini söylemek mümkün. Bugün bile realizm akımının tesirlerini her yerde görebiliyoruz.
Realizmin temsilcileri:
- Honoré de Balzac Vadideki Zambak
- Eugenie Grandet
- Goriot Baba
- Kırmızı ve Siyah
- Parma Manastırı
- Madam Bovary
- Salambo
- Duygusal Eğitim
- Suç ve Ceza
- Karamazof Kardeşler
- Budala
- Savaş ve Barış
- Anna Karenina
- İvan ilyiç’in Ölümü
- Vanya Dayı
- Vişne Bahçesi
- Ana
- Üç Kişi
- Oliver Twist
- David Copperfield
- Çanlar Kimin İçin Çalıyor?
- Tom Sawyer’in Maceraları
- Rudin
- Babalar ve Oğullar
- Taşralı Kadın
- Ölü Canlar
- Müfettiş
- Ve Dingin Akardı Don
- Gazap Üzümleri
- Moby Dick
- Recaizade Mahmut Ekrem Araba Sevdası
- Sergüzeşt
- Karabibik
- Zehra
- Mai ve Siyah
- Aşk-ı Memnu
- Kırık Hayatlar
- Kiralık Konak
- Yaban
- Ayaşlı ve Kiracıları
Edebiyat temelli bir sanat akımı olarak klasisizme ve romantizme başkaldıran realizm nedir, özellikleri nelerdir, temsilcileri kimlerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu akım hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Realizm akımı hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
