Referanduma zamlı tarife 22 Temmuz seçimlerinde Maliye Bakanlığı'nın belirlediği sınırın aşağı kaldığı için oy kullanmayanlara uygulanamayan 75 YTL'lik para cezası halk oylaması için 17 YTL'ye çıkarıldı Yüksek Tercih Kurulu Başkanı Muammer Aydın, aradan henüz üç ay geçmesine rağmen seçmeni oy kullanmaya zorlayacak para cezasının iki kattan artı artmasının, rakamların belirlenmesinde uygulanan katsayının öbür olmasından kaynaklandığını söyledi YSK'nın, her seçim döneminde oy kullanmayan seçmenlere verilecek para cezasını tespit zorunluluğu bulunuyor 1986'da değiştirilen Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 63 maddesi, genel seçimde sandığa gitmeyenlere 10 bin lirasuç oluşturan verilmesini içeriyor 22 Temmuz'da uygulanamadı YSK, 22 Temmuz seçiminden önce Türk Cinayet Kanunu'nun Uygulanması Hakkında Kanunhükümleri uyarınca, bu rakamı günün koşullarına tarafından her yerde değerledi ve cezayı 75 YTL olarak saptadı Ancak mart ayında yayımlanan Maliye tebliğinde 8 YTL'nin altındaki para cezalarının, tahsilat için yapılacak masrafın bu rakamdan fazla tutması sebebiyle uygulanmayacağıduyuruldu YSK, bu hüküm nedeniyle 22 Temmuz'da 75 YTL'lik para cezasını uygulamadı Onaylama bekleniyor YSK, 21 Ekim Pazar günü yapılacak halk oylaması için de cinayet miktarını her yerde değerledi Bu operasyon yapılırken, referandum kurallarını düzenleyen 1987 tarihli 3376 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun'un 6 maddesi başlıca alındı 1987 tarihli bu düzenlemede sandığa gitmeyenlere 12 bin 500 lira canice verileceği hükme bağlanıyor YSK, önceki gün bu rakamı bitmiş değer biçme işlemine yan tutarak cinayet rakamını 17 YTL'ye çıkardı ve bu cezanın uygulanıp uygulanamayacağını Maliye Bakanlığı'na sordu Demin YSK'ya cevap vermeyen bakanlığın, tebliğdeki 8 YTL'lik daha alçak sınırın üzerinde olduğundan nedeniyle cezayı onaylaması bekleniyor YSK Başkanı Aydın, 4 Ekim'de Anadolu Ajansı'na, referanduma katılımın düşük olmasının meşruiyet sorunu yaratıp yaratmayacağı konusunda Anayasa ve yasalarda seçmenlerin halkoylamasına katılımına ilişkin bir koşul yok Katılım yüzde 20 bile olsa, geçerli oyların yarısından bir fazlası sonuç için yeterli olurdedi Okumuş'ın sözleri seçmen sandığa gitmeyebilirbiçiminde yorumlandı Hatta ana muhalefet partisi CHP, referandumda sandığa gitmeme çağrısı yaptı Muammer Aydınlatılmış'ın oy kullanmayana ceza yokçağırmak istemediğini belirten YSK çevreleri şu yorumu yaptı: Kültürlü, referandumda karar alınması için belirtilmiş düzeyde bir katılımın şart olmadığını söylemek istiyordu Ama sözleri yanlış anlamalara niçin olduTorbalar hazırlanmış İzmir'de referandum için hazırlıklar tamamlandı İl Seçim Kurulu, Kültürpark Atlas Pavyonu'nda düzenlediği torbaları, sandık kurulu başkanlarına dağıtmaya başladı Referandum torbalarının içinde, oy pusulaları, zabıt, zarf, mühür, mürekkep gibi malzemeler bulunuyor Seçmen kartı olmayan oy kullanabilecek İçişleri Bakanı Beşir Atalay, vatandaşların seçmen data kartlarının ellerine ulaşmasa zeka oy kullanacakları sandık bölgesinde bulunan seçmen listelerine tarafından sandık kurulu başkanlarına başvuru ederek oy kullanabileceklerini bildirdi Atalay, halkoylaması ile ilgili 81 il valiliğine genelge gönderdi 17 Ekim akşamına değin dağıtılması gereken Seçmen Bilgi Kartlarının birçok ilde vatandaşlara ulaşamadığı yönünde bakanlığa veri geldiğini belirten Atalay, bu nedenle bütün mahalle ve köy muhtarlıklarının tercih günü akşamına dek vatandaşlara nerede oy kullanacaklarına dair öğretmek nedeniyle açık bulundurulmaları konusunda uyarılmaları gerektiğini belirtti YSK Başkanı: Çoğalma katsayı farkından YSK Başkanı Açık Fikirli, 22 Temmuz'da uygulanmayan cezanın Maliye onaylarsa referandumda uygulanacak olmasını şöyle değerlendirdi: Tercih türlerine kadar yönetmelik değişiyor Milletvekili Seçimi Kanunu'ndaki oranlarla 3376 sayılı (halkoylaması hakkında) yasadaki suç oluşturan oranı farklı Maliye bu cezanın uygulanabileceğini belirtirse oy kullanmayanlara cinayet verilir YSK'nın yasaları kullanmak dışarıda tutumu yok'Yasayı uyguluyoruz' 22 Temmuz seçiminden önce Para cezası değil, lakin vatandaşların zaten yaptırımla değil yükümlülük bilinciyle hareket edeceğine inanıyoruzdiyen Açık Fikirli, referandumda sandığa gitmeyene suç oluşturan verilmesi konusunda da şunları söyledi: Oy kullanmamak da demokratik bir hak Fakat YSK'nın yasada para cezası öngörülmüşse ve uygulanabilir orandaysa, bunu uygulamama şansı yok Ben de cezai yaptırım konulmasını fazla içten bulmuyorum, lakin yasada bu var YSK buna göre hareket ediyoröte taraftan 22 Temmuz seçiminde cezanın yanlış hesaplandığını bahis eden uzmanlar şunları söyledi: Her Yerde değerlendirme yapılırken 1988'e dek yürürlüğe giren yasalardaki oran 14130 katına çıkarılıyor Referandumun 1987'deki cezası 12 bin 500 lira Cinayet miktarı 17 YTL Milletvekili Seçimi Kanunu'nda 1986'daki suç oluşturan miktarı ise 10 bin lira 14130 ile çarpılırsa 14 YTL çıkıyor Yani Maliye sınırının üzerinde YSK, 1986'dan sonraki seçimlere mahsus çıkarılan yasalardaki rakamları baz alarak hesap yaptığından suç oluşturan uygulanmadı Devletin milyonlarca YTL kaybı olduAçık Fikirli bu iddiaya, 22 Temmuz'da ceza takriben 75 YTL hesaplandı 1986'daki rakam yok 20 dönem milletvekili seçimi için 1995'te çıkarılan yasadaki 250 bin lira baz alındı Sene değiştiğinde çarpılacak katsayı da değişiyordiye cevap verdi Okumuş, Niçin 20 dönem seçimine ilişkin çıkarıldığı dobra dobra kayıtlı bir madde baz alındısorusunu da Çünkü bu düzenleme geçici madde olarak düzenlenmemiş Genel bir hüküm olarak canice arttırılmışdiye yanıtladı 'Irk yanlış yönlendiriliyor' Eski Hak Bakanı Prof Dr Hikmet Sami Türk, para cezasının referanduma katılım oranını nasıl etkileyeceği ve referandumun sonuçlarına ilişkin olarak şunları söyledi: ilk olarak halkoylamasına yeralma, Tüzük'ya ve mevzuata göre de zorunlu Buradaki para cezası şartı da bu yüzden var Buna katılmama çağrısı gerçekleştirmek doğru yok Hukuk sistemimiz böyleyken somurtkan bahis edilemez Cumhurbaşkanının insanlar göre seçilmesi parlamenter sistemle bağdaşmıyor Bunun oylanacağı halk oylaması için para cezasının olmadığı açıklanıyor halka Insanlar hatalı yönlendiriliyor Ben bu tablonun, referandumda 'evet' oyu çıkmasına fakat katılımın gerçi düşük kalmasına neden olacağını düşünüyorum AA