Renkler ile ilgili Bilmeceler

Renkler ile ilgili Bilmece
Renkler ile ilgili Bilmeceler

Renkler ile ilgili Bilmeceler ve Cevapları, Renklerle ilgili Bilmece
Kara agzını actı kırmızı icine kactı
(pekmez, tuluk;
tulum, pekmez
Gara golde gara balıh
(murekkep, yazı kalemi; hokka,kalem
Dısı tava karası ici peynir sarısı
(kestane THB 409:4989b)
Dısı komur karası, ici peynir mayası
(kestane TBH111: 114
Karsıdan baktım kapkara, yanına vardım kırk para
(deve b…u )
Bir gutum var gapgara tarlada yatar avara kuyrugu var
misli sıcan kuyrugu bunu yiyen padisahlar buyrugu
(turp
‘kara turp, kırmızı turp ’ THB 622: 81712a)
Masal masal maskara, Agzı burnu kaskara (fırın )
Kara kara odalar birbirini kovalar
(tren )
Gara gara goyunlar, bunu bil ki o nedir;
beyaz beyaz guzular, bunu bil ki o nedir;
icindeki canlılar, bunu bil ki o nedir?
(yumurta, tavuk, civciv

Kaynanam karaca, giyer ferace, icer tutunu, sallar gunu
(baca ‘bacalık ’ THB 146: 6429)
Bir suru cocugum var burunları karaca, karaca
(bogrulce THB 176:1201)
Beyaz tarlada siyah cekirdek
(kitap ‘mevlut, mevlut kitabı ’ THB 427: 5245)
Carsıdan aldım simsiyah eve getirdim kıpkızıl
(komur )
Dısı esmer, ici cevher
(incir THB 350: 40920)
Yemegimizi Arap pisirir; bizi Arap ısıtır
(komur
Surdum hamur, sildim komur
(kına ‘kınalı parmaklar ’
Ak abalı, altın kupeli
(mum THB 492: 6194)
Geriden baktım: ag tas gibi; yanına vardım: sutlac gibi
(pirinc pilavı ‘pilav ’ )
Pır pır ucar ak ak sıcar
(degirmen…
Pır pır ucar ag ag doker
(degirmen…
Akca mezar dunyayı gezer
(goz THB 310: 34834a)
Kırmızı dag ustunde agca kus oturur
(disler
Pır pır ucar, akca akca sacar
(kar THB 378: 44820)
Ak akca karalar Birbirini kovalar (dalga
Ag kız, apak kız nerden gelirsin?Ag dereden
Nasıl geldin?Yuze yuze
(yayık
Cukurda mısın, appak yumurtasın, kızıl pinti, sen daha
burda mısın? (mantar ‘gobelek, cifi ’
Karsıdan baktım: ap appak; yanına gittim: kaykıt:
kuppak (sabun THB 549: 6956)
Sudan ayaz, sekerden beyaz (kar THB 382: 44835)
Fır fır ucar, bembeyaz kusar (pamuk makinesi… THB
Gara gara goyunlar, bunu bil ki o nedir; beyaz beyaz
guzular, bunu bil ki o nedir; icindeki canlılar, bunu bil ki o
nedir?
(tavuk, yumurta, civciv THB 688: 916)
kır
Gittim cıktım kır tepeye, yular vurdum kır sıpaya
(carık)
Bindim bir gır ata; elimden cıkmaz heta, gızını aldım,
babam bene gaynata (tavuk THB 607: 7871)
Gırmızı at icerde, boz at dısarda
(ates, duman
İci kırmızı, dısı beyaz
(ampul ‘elektrik ısıgı ’ THB
Gırmızı boyayı boyadım
misafirin onune dayadım
(cay

Bir evim var, ici kıpkırmızı, dısı yesil (karpuz THB 388:
Yesil yesil yapragı var, Kırmızı kırmızı lokma var
(visne TBH 97: 874)
Bir kucucuk boyu var, al kadife donu var (igde THB

Dalda asılı al al gelinler,
Koparsmlar diye beklerler
(elma
Dagdan gelir Arapcık ayagında kızıl corapcık (arı ‘bal
arısı, kovan arısı ’
İci gızıl, dısı yesil laleler
ahıllılar ahıl toke bulalar
ahılsızlar sasıralar galalar
(karpuz THB 388: 4598)
Carsıdan aldım simsiyah
eve getirdim kıpkızıl
(komur
Once yesildi
sonra kesildi,
dumana gomuldu, kiraz
kesildi (odun ‘mese ’ THB 511: 6381)
Yesil atlas suya batmaz (zeytinyagı THB 671: 870a)
yemyesil
Bir seyim var, yemyesil, hic yapragı yoktur(kındıra
‘kovalık ’ THB 415:502)
yesil yesil
Yerde yatar annesi, yesil yesil memesi Ne guzeldir yemesi
(hıyar ‘salatalık, bostan, angurya ’ THB 331: 3873)

sarı
Yol ustunde sarı cenber (sidik ‘sadır, su dokme ’

sarıca
Sarı sarı sandıra, bir sarıca kundura
(sogan THB
sarı sarı 16 0,8 4 0,4
Sarı sarı sarkar, Yere dusmege korkar!
(ayva TBH
89: 731)
sapsarı 1 0,05 1 0,1
Tanesi darı, Kendi sapsarı
(mısır TBH 132: 1559)
meyva sarısı
Ayın yarısı, meyva sarısı (altın ‘altın para ’ THB 114: 214)
peynir sarısı
Dısı tava karası ici peynir sarısı (kestane THB 409:
4989b)

mor
Yaz gelince bize yesil sarıklı, mor cubbeli uzun kulahlı
dervisler gelir
(bamya ‘nacak ’ THB 158: 795)
mor mor
Garsıdan gelir hor hor,
ayakları mor mor;
gus icinde gus
gorum, dizi belden yuharı
(cekirge THB 208: 1781a)

Alaca karga, ici dolu kavurga
(kibrit THB 419: 5171)

Bir yanı ala bir yanı gara ortası delik biz onu yerik
(ciger THB 199: 1503t)
kaplan alası
Alası, alası, kaplan alası;
bilenler bilesi,
bilmeyenler on
iki koy veresi
(onluk THB 519: 6521)
Ala ala karalar,
Ortasında cuce cuce pareler,
Akıllılar
fehmedeler bileler,
Akılsızlar mert evinde kalalar!
(karpuz TBH 103:991 )
Gok keci goge bakar, gunden cara akar
(cam ‘cam agacı ’ THB 203: 1591)
Gokce kacar, Akca kovar
(igne, iplik TBH 305: 4575)
Mavi tarla ustunde, beyaz guvercin yurur
(gemi ‘kayık,
vapur, kelek ’
Toprak altında kahve rengi atmaca
(cift demiri ‘saban demiri, saban, demir ’ THB 213: 1891)
ela
Masal masal maliki Oglu kızı oniki, Topugunda tozu
var, ki ela gozu var(kefelik TBH 144 :1756)

Penbe yanah, al dudah (elma THB 273: 2902);
Yesil carsaflı Pembe buluzlu, Siyah dugmeli
(karpuz
TBH 104: 1014)
kursuni
Uc inegimiz var, biri kursuni, biri kırmızı, biri siyah;
kursunisi yatar, kalkmaz kırmızısı yer, doymaz siyahı
gider, gelmez
(ates, duman, kul; ates, duman, ocak THB
699: 9461m)
lale rengi
Lale rengi, desdegirmi, adı lili, bası kıllı
(sogan THB

Altı mermer, ustu mermer
icinde sarı ceylan gezer
(dil THB 247: 24913m)
Aldım sarı
oldu mavi
olaydın mavi
koyaydım bari
(kirec THB 425: 520)
Penbe entarili
kırmızı entarili
siyah dugmeli
(karpuz THB 387: 4595c)

Dal dogurdu mavi boncuk
(zeytin THB 670: 8696)

Bir sahan hasıl,
ortası yesil
(ayna THB 138: 595)

Cunku gunluk hayatımızda sarı degil, kırmızı dil kullanımı yaygındır
Kirec, sarı degil,
beyazdır Pembe, karpuzun entarisinin (kabugunun) degil icinin rengidir Mavi zeytin,ve ortası yesil ayna ise, alısık oldugumuz varlıklar degildir
Su orneklerde ise renkler, cevabı imgeleyen varlıkla uyum icinde degildir

Al duvar ustunde beyaz guvercin
(disler THB 252: 25326e)
Ak oglanı perceminden asmıslar
(mum THB 493: 6198)
Gok oglan goge bakar, tepesinden karlar akar
(degirmen ‘un degirmeni, el degirmeni ’ THB
235: 22522)
Altı tavan, ustu tavan icinde bir kırmızı oglan
(dil THB 246: 24910)
Karanlık derede al gelin oynar
(dil THB 247: 24913p)
7 Diger renkler icin bk 1 Tablo

Carsıda gordum Al Fatmayı beline baglamıs catmayı ey sufatsız, nerden ogrendin ele
gobek atmayı?
(culuk ‘hindi, gulu ’ THB 200: 1523b)
Nice bin enhar icinde kırmızı su akar insanın hayatı o suyun akmasına bakar
(damar, kan
THB 693: 928)
Mavi tarla ustunde, beyaz guvercin yurur
(gemi ‘kayık, vapur, kelek ’ THB 294:33229)
Kırmızı hendek, icinde kurek
(dil THB 245: 2496a)
Yesil kuyruklu ak beygir
(pırasa THB 534: 6808)
Kara kasık, duvara yapısık
(sinek THB 574: 7313)
Yer altında kara bardak
(turp ‘kara turp, kırmızı turp ’ THB 621: 8175a)
Kırmızı dag ustunde agca kus oturur
(disler THB 252: 25326f)
Sakalı var, sozu gecmez, pek uzagı gozu secmez; kara nohut eker gider, tastan tasa seker gider;
akca suyu icerler, seytan deyip gecerler
(keci THB 401: 4819)

Cevaptan bagımsız dusundugumuzde “al duvar, ak oglan, gok oglan, kırmızı oglan, al
gelin, al Fatma, kırmızı su, mavi tarla, kırmızı hendek, yesil kuyruk, kara kasık kara bardak,
kırmızı dag, kara nohut tamlamalarının birer alısılmamıs bagdastırma ornegi oldugu gorulur
Cunku gunluk hayatımızda bu tur varlıklarla karsılasmak olagan degildir Ancak gercekte bu
varlıklar cevabı veya cevabın bir parcasını imgelemektedir Renkler ise cevabın asli niteligini
karsılamaktadır
Bunların dısında asagıda goruldugu uzere, bazı bilmecelerde aynı varlıgın zıt sayılabilecek
renklerle nitelendirildigi gorulmektedir Celiski gibi gorunen bu durumun, ornekler incelendiginde,
muhatabı sasırtmaya yonelik bir anlatım teknigi oldugu anlasılmaktadır:

Sarıdır safran gibi
karadır katran gibi
eller ustunde dolasır
Sehzade Sultan gibi
(altın ‘altın
para ’ THB 115: 218n)
Garadır gatran degil,
sarıdır safran degil;
ganatlıdır gus degil;
boynuzludur,
goc degil
(cekirge
THB 208: 1784)
Karadır katran gibi,
sarıdır safran gibi
(pekmez THB 532: 6721)
Kimi varlıklar ise su orneklerde oldugu gibi bilmeceden bilmeceye farklı bir renkle
nitelendirilmektedir:

Ak inegim goge bakar
kıcından ayran akar
(elek ‘un elegi, kalbur ’ THB 272: 2879)

Kara tavuk kakıldar, kanatları sakıldar
(elek ‘un elegi, kalbur ’ THB 271: 2877)
Gok oglak goge bakar, gunden ayran akar
(elek ‘un elegi, kalbur ’ THB 272: 2879a)

Bu durum sorucunun oznel bakısına, bilmecelerin sozlu olarak yayılısına
dayandırılabilecegi gibi, varlıgın dogasıyla da iliskilendirilebilir
Ornegin, su bilmecelerde
kavunun ayrı renk adlarıyla nitelenmesi onun dogasından kaynaklanmaktadır:

Sarı kız sancagile,
yedi bin encegile
(kavun ‘bostan, topatan, karpuz ’ THB 395: 4692)

Gok oglak kokende baglı
(kavun ‘bostan, topatan, karpuz ’ THB 395: 4696)

Aktır onun tepesi,
yesildir hem kubbesi,
icinde dizilidir kara kara kupesi
(kavun ‘bostan,