Rıfat Ilgaz Kimdir?

RIFAT ILGAZ ( 19111993)

Rıfat llgaz, 1940'ların toplumcurealist şairlerindendir

1911 yılında Cide'de doğdu Şiir yazmaya ortaokul öğrencilik yıllarında başladı Birincil şiiri 27071927'de, jurnal Nazikter gazetesinde yayınlandı Keza; Kurnaz (Kastamonu), Hoş İnebolu ve Güzel Tosya gazetelerinde şiirleri ve yazıları yayınlanmaya başladı Lise yıllarında babasının ölümü sebebiyle ayrıldı Yatılı olarak Kastamonu Muallim Mektebi'nde öğrenim gördü 1930 yılında mezun oldu Altı sene süreyle Gerede, Akçakoca, Hendek ile Düzce arasında Gümüşova'da ilkokul öğretmenliği yaptı Ankara Gazi Eğitim Enstitüsünü 1938'de bitirdi ve Adapazarı Ortaokulu Türkçe Öğretmenliğine atandı 1939'da İstanbul Karagümrük Ortaokulunda Türkçe Öğretmenliğine başlayan llgaz'ın, yazı ve şiirleri büyük dergilerde yayınlanmaya başladı 1940'da Gığır, Oluş, Millet, Güneş, Yücel, Varlık, Hamle ve Yeni İnsanlık dergilerinde şiirleri çıktı ve benzer sene Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne girdi Haşan Tanrıkut, Sabahattin Kudret Aksal, Salah Birsel'le tanıştı Ömer Faruk Toprak ile 9 Eylül 1942'de Yürüyüş dergisini çıkardılar Bu dergide Orhan Kemal, Sait Faik, Cahit Irgat, A Kadir, Nazım Hikmet (İbrahim Sabri) ile birlikte çalıştılar 1943'de ilk kitabı Yarenliki yayınladı Şiirleri doğaüstü bir alaka gördü Ocak 1944'de Derslikadlı şiir kitabı çıktı Sıkıyönetim kararı ile toplatıldı Pertev Naili Boratav Sınıfiçin:Yeni Türk şiirine inanmayanlara, Rıfat llgaz'ın kitabını okuyup anlamlarını dilemekten diğer yapılacak birşey yokturdiye yazdı1945'de Gün dergisi çıktı llgaz bu dergide sekreterdi Bu dergide yazıları yayınlandı Aziz Nesin'in Cumartesi dergisine ortak oldu Seçici kurulda çalıştı 1946'da Esat Adaletli, Sabahattin Ali ve Aziz Nesin ile birlikte Gerçek gazetesini çıkardılar 1946 Ekim ayında Yığın dergisini Esat Adaletli ve Adil Yağcı ile birlikte çıkardılar

Öğretmenliğe yeniden döndükten sonra BoğazlayanYozgat'a tayini çıktı Hastalığı sebebiyle Validebağ Sanaturyumunda yattı Şubat 1947'de Sabahattin Ali, Aziz Nesin ve Mim Uykusuz'un çıkardığı Markopaşa kadrosuna girdi sıkça kapatılan bu derginin daha sonraları sorumluluk sahibi müdürlüğünü üstlendi Umulan Paşa, Merhum Paşa, Bağımsızlık Markopaşa gibi dergilerin de sıkça adı değişiyordu

1950'li yıllarda llgaz gazetecilik yapmaya başladı Sakıncalı olduğundan, gazeteler ve dergiler imzalarına böylece yer vermediler 19521960'daTan gazetesinde dizgicidüzeltmen ve görüşme yazarı olarak çalıştı Turhan Selçuk ve İlhan Selçuk'un çıkardığı Dolmuş dergisinde Stepnetakma adıyla yazılar yazdı Hababam Sınıfı, Pijamalılar (Bizim Koğuş), Don Kişot İstanbul'da bu dergide dizi olarak yayınlandı Hababam Sınıfı'nı da, isminin sakıncalı olması sebebiyle Stepne(Yerine Geçen Kimse Lastik) takma adıyla yazdı Ocak 1953'de Devam adlı şiir kitabını çıkardı ve bu kitap da toplatıldı

1961 Anayasası yürürlüğe girdikten sonradan kendi adıyla yazı ye şiir yayınlayabilme olanağına kavuşan Rıfat llgaz Halkçı İzmir, Akbaba, Vatan, Yeni Gün, Yeni Millet gibi yayınlama organlarında ve kimi edebiyat dergilerinde yazı yazabildi Sınıf yayınlarını kurdu ve kendi kitaplarını yayınlayabildi 1970'de Basım Asalet Kartını aldı

1974'de emekli oldu Doğum yeri olan Cide'ye yerleşti 12 Eylül 1980 döneminde gözaltına alındı 70 yaşında gerekçesiz sorguya çekildi ve gözaltında kaldı Tutukluluğu sona erince İstanbul'da, oğlu Aydınlatılmış llgaz ile birlikte ölümüne kadar yaşamaya başladı Bu olaylar Kırkyıl Önce Kırk Yıl Sonraadlı kitabında anlatılır

Onu hepimiz Hababam Sınıfı'nın yazarı olarak bildik Altmış yayınlanmış kitabı olmasına karşın onun şairliğini, romancılığını ve öykü yazarlığını unutmamamız gerekir Kitaplarında; çağdaş, ileri görüşlü, ulusumuzdan yanlamasına birlikteliği önerir

Yıllardan Beri kendisini bizden uzaklaştırmaya çalışan yönetimlerden sonradan, demokrasi yolunda ülkemizdeki gelişmeler Rıfat IIgaz adını her yerde yücelttiyse de, Sivas olaylarının acısına dayanamayan duyarlılığı 7 Temmuz 1993 günü aramızdan ayrılmasına niçin oldu




Rıfat Ilgaz Eserleri


Şiir

Yarenlik (1943): 1946'da ikinci basımı yapıldı

Sınıf (1944): Kovuşturmaya uğradı 6 ay hapis yattı

Yaşadıkça (1947): Toplatıldı

Devam (1953): Toplatıldı

Üsküdarda Sabah Oldu (1954)

Soluk Soluğa (1962): Yeni şiir fazla azdır, genelde derleme

Karakılçık (1969)

Uzakta Değil (1971)

Güvercinim Uyur mu (1974)

Kulağımız Kirişte (1983)

Ocak Katırı Alagöz (1987)

Çocuk Bahçesi (1995): Çocuklar için şiirler

Bütün Şiirleri (1983): 9 cilt olarak

Bütün Şiirleri: 19271991 (2004)


Romanları

Hababam Sınıfı (1957): Önce dizi hikâye olarak Dolmuş dergisinde yayınlandı Daha Sonra roman olarak toplandı Film uyarlamalarına esin kaynağı oldu Keza tiyatroda da sahnelendi

Pijamalılar (Bizim Koğuş) (1959): Önce Bizim Koğuş adıyla yayınlandı sonra 1973'te Pijamalılar olarak çıktı

Karadenizin Kıyıcığında (1969)

Halime Kaptan (1972)

Meşrutiyet Kırathanesi(1974)

Karartma Geceleri (1974): Yusuf Kurçenli kadar filmi çekildi Başrolünü Tarık Akıcı oynadı

Sarı Yazma (1976)

Yıldız Karayel (1981)

Apartıman Çocukları (1984)

Hoca Nasrettin ve Çömezleri (1984)

Hababam Sınıfı İcraatın İçinde (1987)

Hatıra

Yığın Yukarı (1982)

Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Daha Sonra (1986)

Dördüncü Bölük (1992): Damian Croft kadar İngilizce'ye çevrildi, Milet Publishing kadar yayınlandı

Köşe Yazarlığı

Nerde Kalmıştık

Cart Curt


Hikaye

Radarın Anahtarı (1957)

Don Kişot İstanbul'da (1957)

Kesmeli Bunları (1962)

Nerde O Eski Usturalar (1962)

Saksağanın Kuyruğu (1962)

Şevket Ustanın Kedisi (1965)

Garibin Horozu (1969)

Altın Ekicisi (1972)

Palavra (1972): Evvelden Don Kişot İstanbul'da adıyla yayınlandı

Tuh Sana (1972)

Çatal Matal Kaç Çatal (1972)

Bunadı Bu Adam (1972)

Keş (1972)

Al Atını (1972)

Hababam Sınıfı Uyanıyor (1972)

Hababam Sınıfı Baskında (1972)

Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı (1972)

Rüşvetin Alamancası (1982)

Sosyal Kadınlar Partisi (1983)

Çalış Osman Çiftlik Senin (1983)

Şeker Kutusu (1990)

Çocuk edebiyatı

Bacaksız Kamyon Sürücüsü

Bacaksız Okulda

Bacaksız Paralı Atlet

Bacaksız Tatil Köyünde

Bacaksız Sigara Kaçakcısı

Öksüz Civciv

Minik Cekmece Okyanusu

Cankurtaran Yılmaz

Kumdan Betona

Çocuk Bahçesi(Şiir)

Tiyatro Oyunları

Hababam Sınıfı Ulvi Uraz Tiyatrosu göre sahnelendi1965

Hababam Sınıfı Uyanıyor: Filme çekildi

Esas madde: Hababam Sınıfı Uyanıyor (film)

Hababam Sınıfı Baskında

Hababam Sınıfı Sınıfta kaldı: Filme çekildi

Türk Çocukları Türk Çocukları: Çatalzeytin Festivalinde öğrenciler tarafıdan sahnelendi

Çatal Matal Kaç Çatal (1972): sonra Uzun Eşek Oyunu olarak her tarafta yazıldı Çatal Matal 1972'de Ordu Belediyesi Karadeniz Tiyatrosu kadar, Uzun Eşek ise Cide'de sahnelendi

Abbas Yola Giden: 1993'de Kartal Rıfat Ilgaz Sahnesi Oyuncuları tarafından sahnelendi


Ödülleri

1982 Yıldız Karayel ile Madaralı Roman Ödülü

1982 Yıldız Karayel ile Orhan Kemal Roman Armağanı

1987 Ocak Katırı Alagöz ile Ömer Faruk Toprak Şiir Ödülü

1993 edebiyatçılar derneği iftihar ödülü *