Rize

RİZE

GENEL BİLGİLER

Yüzölçümü: 3920 km²

Nüfus: 348776 (1990)

İl Trafik No: 53

Doğu Karadeniz Bölgesinde yer alan Rize, bölgenin en karakteristik özelliklerini gösterir Anadolu'nun diğer bölgelerinden coğrafi yapısıyla olduğu gibi kültürel yapısı ile de ayrılır Tepede Olan yamaçlı vadileri, doruklara ulaşılabilir dağları, buzul gölleri, zümrüt yeşili yaylaları, tarihi kemer köprüleri ve kaleleri, coşkun akıcı dereleri ile çok özel bir turizm beldesidir

İLÇELER:

Rize ilinin ilçeleri; Ardeşen, Çamlıheşin, Çayeli, Derepazarı, Fındıklı, Güneysu, Hemşin, İkizdere, İyidere, Kalkandere ve Pazar'dır

NASIL GİDİLİR?

Karayolu: Doğu Karadeniz şeridi üstünde yer alan Rize; TrabzonSamsun ile batıya, Sarp Hudut Kapısı ile BDT ülkelerine yine HopaArtvin ile güney doğuya ve İran'a bağlanır

Otogar Tel : (+90464) 223 38 51

Denizyolu: Yaz mevsiminde İstanbul'dan yapılan araba vapuru seferleri Rize'ye dek uzanmaktadır

Liman Tel : (+90464) 612 10 71

GEZİLECEK YERLER

Müzeler

Atatürk Evi Müzesi (Mehmet Mataracı Konağı): Atatürk ’e ait bir takım eşyalar yanına, bölgeden çıkarılan etnografik eserlerin de sergilendiği Mehmet Mataracı Konağı ’nın (Atatürk Evi Müzesi) kuzeyinde geniş bir bahçesi vardır 19 asır sonları sivil mimarisi özelliklerini taşıyan yapı, iç sofalı planlı üç katlı bir evdir İkinci katta, kuzeydoğudaki oda, Atatürk'ün kaldığı odadır Yüce Önder Atatürk 17 Eylül 1924 yılında Rize'yi ziyaret ettiği sırada Mataracı Mehmet Efendi ’nin evinde misafir edilmiş ve bu odada kalmıştır

Zemin katta Rize il merkezinden toplanan kitabeler ve mezar taşları, birinci katta ise bir takım ahşap oymalı mimari parçalar, tekstil vasıta gereçleri, etnografik eserler sergilenmektedir İkinci katta ise Atatürk zamanından kalan eşyalar, Atatürk'e ait giysiler, Kurtuluş Savaşı ve Atatürk'e ait fotoğraflar bulunmaktadır

Müze Tel : (+90464) 213 04 29

Rize Müzesi (Sarı Ev): Sarı Konut olarak tanıdık ve 19 asır sivil mimari örneği olan inşa, 1998 yılında müze olarak açılmıştır Müzede etnografik eserler sergilenmektedir


Tel: (464) 213 04 29

Kaleler

Rize Kalesi: Rize şehir halkı merkezinin güneybatısında yer alan kale, iç kale ve aşağıda kaleden oluşmaktadır Birincil üretim tarihi konusunda belli bilgiler bulunmamaktadır İç kale MS 6 yüzyılda tekrar yapı edilmiş, 14 yüzyıl başlarında da Cenevizliler göre aşağı surlar yapılmıştır Kale, Osmanlı döneminde onarılarak kullanılmıştır Kısmen sürükleyici, kısmen moloz taşla üretilmiş olan iç kale surları 1,5 m kalındığındadır ve yarım daire planlı beş kuleye sahiptir

Zil Kalesi: Ortaçağın sonlarında yapıldığı tahmin edilen kale Çamlıhemşin ilçesindedir Çam ormanları ile dolgun bir vadiye hâkim bir noktada bir kaya kütlesinin üzerine moloz taşlardan yapı edilmiştir Duvarları 1,52 m kalınlıktadır Kalenin doğusu, güneyi ve kuzeyi doğal uçurum olup, sadece batı ve kısmen kuzeyde yüksek surlar bulunmaktadır

Kalei Bala: Çamlıhemşin ilçesinin 40 km güneyindedir 150 m yüksekliğinde bir tepenin üstünde kurulu kalenin MÖ 200 yıllarında yapıldığı sanılmaktadır

Kız Kalesi Pazar ilçesinin batı girişinde denizin içerisine bir kaya üzerine inşa edilmiş olup, Bizans döneminden (MS 8 yüzyıl) kalmadır Bu yapı, günümüzde tek bir gözetleme kulesiyle ayakta durmaktadır

Zeleki Kalesi Çayeli ilçesinin doğusunda yer alan kale, 12 yüzyılda Bizans döneminde inşa edilmiştir Bu gün mahvolmuş durumdadır

Camiler

İslam Paşa Camii (Kurşunlu Cami): Rize büyük kasaba merkezinde çarşı içindeki cami 16 yüzyıl yapısıdır Kesme taştan dikdörtgen planlı olup, 24 pencereli bir kubbeye sahiptir

Caferpaşa Camii: Çayeli ilçesinin girişinde bulunan cami, Rize Fatihi Cafer Paşa tarafından 16 yüzyılda yaptırılmıştır Cami basit planlı ve çatısı kiremitle örtülüdür Girişinde bilye kitabesi vardır

Kaplıca ve İçmeceler

Ayder Kaplıcası ülkenin önemli kaplıcaları arasındadır Rize'ye 20 km mesafedeki Andon İçmecesi yöre halkı göre alaka görmektedir İçmecenin suyu renksiz, kokusuz ve berraktır Keza, İkizdereŞimşirli İçmecesi, Çayırlı Maden Suyu değişik hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir

Şelaleler

Ağaran Şelalesi: Çayeli'ne 12 km, Rize merkeze ise 30 km mesafede olan ve Çayeli'nin içinden akan Şairler deresi üzerinde bulunan Şelale, hakiki bir tabiat harikasıdır

Yaylalar

Kaçkar sıradağlarının eteklerinde, Çamlıhemşin, Hemşin, ve İkizdere ilçelerinde yoğun biçimde yer alan yaylalar, iyi korunmuş eşsiz mimarili evleriyle bulutların ötesinde bir hayat sunar Bu yaylalardan Ayder, AşağıdaYuları Kavron, ve Anzer Yaylaları Turizm Merkezi ilan edilmişlerdirBu yaylalar özellikle yaz aylarında yerli ve tanıdık olmayan turistlerin uğrak yeri olur

Ayder Yaylası, ÇamlıhemşinAşağı ve Yukarı Kavran Yaylaları, İkizdereAnzer (Ballıköy) Yaylası Turizm Merkezi, İkizdereÇağırankaya Yaylası, Elevit Yaylası öteki kayda değer yaylalardır

Ulusal Parklar

Kaçkar Dağları Ulusal Parkı

Kuş Gözlem Alanı

Doğu Karadeniz Dağları

İl: Trabzon, Gümüşhane, Bayburt, Rize, Erzurum, Artvin

İlçeler: Kayda Değer kuş alanları içinde 32 ilçe bulunmaktadır

Yüzölçümü: 1230000

Rakım: 0 3932 m

Koruma: kısmen

Özellikleri: orman, dağ, göç geçidi

Kuş Türleri: Sakallı akbaba (20 çift), kızıl akbaba (20 çift), kara akbaba (10 çift), kaya kartalı (10 çift), huş tavuğu (tüm Türkiye popülasyonu bu manâlı kuş alanları içinde bulunur) ve ürkeklik popülasyonlarıyla kayda değer kuş alanları statüsü kazanır 1993 yılında yapılan bir araştırmada önemli kuş alanları sınırları içinde kalan yedi alan incelenmiş, bunların altısında toplam 134 erişkin erkek huş tavuğu tespit edilmiştir Araştırma yapılan alanın darlığı ve uygun yaşam ortamlarının genişliği göz önünde bulundurulduğunda, kayda değer kuş alanlarındaki toplam huş tavuğu popülasyonunun 1000 çifti aştığı varsayılabilir Fakat geçen yıllar içerisinde birçok manâlı yeni göç vadisinin keşfedilmesi, bu rakamların çok daha yüksek olabileceğini göstermektedirDoğu Karadeniz Dağları, Türkiye'de Avrasya Yüksek Dağlık (Alpin) biyomunu temsilcilik etmesi dolayısıyla kayda değer kuş alanları statüsü şampiyon tek alandır

Sportif Etkinlikler


Kaçkar Dağlan süratli akışlı akarsuların kaynağıdır Bunların en önemlisi Çamlıhemşin' den Ardeşen' e içten akıp denize dökülen Fırtına Deresi, Taşlıdere ve İyiderelerdir Bu derelere kanoculuk için zorunlu akış rejim miktarı yeterlidir Bu akarsular dıştan ufak büyük birçok dere mevcuttur

Kasırga Deresi

Kaçkar Dağları (Dağcılık )

COĞRAFYA

Rize, güneyinde yer alan dağların sahilden itibaren yükselmeye başlaması ve yüksek dağ eteklerinden doğarak Karadeniz'e akıcı akarsuların yoğunluğu nedeniyle zorlu bir arazi yapısına sahiptir Sarp ve zorlu arazi yapısının ve iklimin de etkisiyle ilin bitki örtüsünü ormanlar oluşturmaktadır

Rize, yağışlı iklimi ve çok sayıdaki yer altı su kaynakları sayesinde Türkiye'de dere yoğunluğu azami olan illerden biridir Rize'de yazlar serin, kışları ılıman ve her mevsimi yağışlı bir iklim görülür

TARİHÇE

Rize adının, MÖ 7 yüzyılda başlayan kolonizasyon döneminde, yörede bol pirinç yetiştirilmesinden ötürü şehir halkı yakınlarından geçen çaya verilen “Rhizios veya sonraki dönemlerde verilen “Rhizaion dan geldiği söylenmektedir

MÖ 2 bin başlarında tarım ve hayvancılıkla uğraşan kimi toplulukların yaşadığı tahmin edilen Rize ve çevresinin yazılmış tarih dönemi, MÖ 7 yüzyılda Miletli denizcilerin yaptıkları seferlerle başlamaktadır Bu dönemde Miletliler Doğu Karadeniz kıyılarında ticari yerleşimler kurmuşlardır sonra Kimmer, Med ve Pers akınlarına uğrayan yöreyi MÖ 180 ’de Kral Pharnakes, MÖ 1 yüzyılda da Partlar ele geçirmiş olup, yöre MS 10 yılında Roma egemenliğine girmiştir MS 4 yüzyıldan başlayarak Sasani ve Bizans aralarında aralıksız el değiştirmiş, 1071 Malazgirt Savaşı ’ndan sonradan Türklerin eline geçmiş, fakat Selçukluların batıya yönelmesiyle baştan Bizans egemenliğine girmiştir Rize ’nin bir kısmı 1461 ’de öteki yöreleri de 1509 ’da Osmanlı topraklarına katılmıştır Rize, cumhuriyetin ilanından sonra, 1924 yılında il olmuştur

NE YENİR?

Yörede lahana ve hamsinin özel bir yeri vardır Çünkü tüm yemek çeşitleri bunlar civarda yoğunlaşmıştır belli başlı yemek yemek çeşitleri; Ayran doğraması, çılbır, çırıhta, çirmulis, fasulye tavalisi, hamsili pilav, hamsili ekmek, ançuez kuşu, hamsi tavalisi, herse, hoşme, kabak felisi, kabak sütlisi lahana çorbası (vurma lahana), minci, muhlama, ormanlı hamsi, paluze, papara pasmanika, pekmezli kabak , sarma (lahana sarması)dır

Orman üst zonunun üzerinde bulunan yaylalarda ve çayırlık alanda arıcılık yapılmaktadır Kimyevi maddenin hemen şimdi ulaşamadığı çiçek çeşitliliğinin ve diğer avantajların desteklediği imal yörede Anzer Balıile dünyaca ünlüdür

NE ALINIR?

Hala el sanatı üretimlerinin sürdürüldüğü yörede ahşap ve el örgü ürünleri alınabilir Hemşin çorabı, Rize bezi (feretiko) meşhur dokumalardır Nehir sepeti, üzüm sepeti, meyve sepeti, piknik sepeti gibi hasır örme eşyalar yörede oldukça çok bulunmaktadır Şimşir kaşık türleri, İskemleler, kemençe ve maket taka alınabilecek öteki ahşap ürünlerdir Yörenin meşhur Anzer balı unutulmamalıdır

LİNKLER

Rize Valiliği Rize Valiliği

YAPMADAN DÖNME

Yaylalara çıkmadan,

Ayder'de kaplıcaya gitmeden,

16 asır İslam Paşa Camii ile Ceneviz kalesinin kalıntılarını görmeden,

Yörede eski bir gelenek olan ve özellikle Ardeşen İlçesinde yapılan Atmaca avcılığını izlemeden,

Anzer Balını tatmadan,

Dönmeyin

*