Roman Türünün Özellikleri Tarihi Gelişimi ve Temsilcileri

Roman Türünün Özellikleri nelerdir,
RomanınTarihi Gelişimi,
Roman türünün Temsilcileri

Roman Türünün Özellikleri Tarihi Gelişimi ve Temsilcileri

İnsan ya da insan topluluklarının başlarından geçmiş ya da geçmesi muhtemel olan sosyal, siyasî, psikolojik, ekonomik, askerî vb olayların belirli bir sisteme ast bütünlük içinde anlatıldığı hacimli, olay anlatımına dayalı metinlere roman denir

Masal, hikâye ve efsane gibi geleneksel anlatı türlerinden bambaşka olarak batılı ro¬man kavramı ilk olarak Tanzimat döneminde görülmeye başlamıştır

Türk romanı Tanzimattan günümüze dek düzyazı dili ve üslûbu bakımından iki başlıca kola ayrılmıştır:


a Namık Kemal‘in öncülüğünü yaptığı, Halit Ziya, Yakup Kadri, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay gibi yazarların sürdürdüğü sanatkârane üslûp çığırı Bu tarzda yazılı romanlar, belli bir eğitim ve kültür düzeyine sahip okuyuculara hitap ederler Hem dil ve üslûbu derinlikli düşünce, duygu ve hayallerin açıklama aracıdırlar Bir Takım bakımlardan bu romanları süslü nesir türüne sokabiliriz Anı Mektup Biyografi Jurnal Roman Tiyatro Fıkra Röportaj Makale Tenkit Haber Yazısı Deneme Gezi Yazısı Söyleşi

b Ahmet Mithat‘ın başlattığı, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Ahmet Rasim, Ercüment Ekrem, Güzide Sabri, Cahit Uçuk, Turhan Tan, Kerime Nadir, Muazzez Tahsin Berkand, Ahmed Günbay Yıldız gibi yazarların devam ettirdiği popüler roman çığırı Bu cins romanlar genellikle sade düzyazı üslûbuyla yazılmış olup, geniş halk müziği kitlelerinin kolayca okuyup anlayabileceği türden eserlerdir


Edebi Türler Roman

Belirli bir tarihsel veya coğrafi çevre içindeki kesin bir kişi ya da bir grup insanın başından geçenleri, bu insan veya insanların iç ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, şehvetli ya da sanatsal ilişkiyi gözeterek öyküleyen ve emin bir uzunluğu aşan anlatılar için kullanılan edebi terimdir Yazınsal türler içinde en yenisidir Çünkü matbaanın bulunması ve kentsoylu bir okur kitlesinin ortaya çıkmasından sonradan gelişmiştir

Gerçekten tanımlanması en şiddet yazınsal türdür Gelişmesini tamamlamamış tek türdür denebilir Bunun bir nedeni romanın tarihsel şartlı olması, diğer nedeni ise yazarına geniş bir özgürlük ve deney alanı bırakmasındandır Romanın ataları aralarında nesirsel özellikler içeren Petronius ’un Satyricon (1 ’inci yüzyıl) ve Apuleius ’un Metamorphoseon ’u (2 ’nci asır) gösterilir

Roman düzyazıyla yazılır Anlatılan olaylar mertlik öyküleri yok, basmakalıp insanların jurnal yaşantılarıdır Anlatılan olaylar, saraylar ve savaş alanları gibi destansı mekanlarda değil, sokaklar, evler, meyhaneler gibi sıradan mekanlarda geçer Olaylara yön veren tanrılar yok, şahısların kendi davranış, tavır, duygu ve düşünceleridir Kullanılan dil, nazım türlerinde olduğu gibi ağdalı yok jurnal ve sıradandır


Roman tarihe en emrindeki edebiyat türüdür Toplumsal, politik olaylar gelişmelerle de yakın ilişkidedir Romanın tarihe tabi oluşu, fazla köklü bir geçmişi olmayan yeni bir sınıfın, yani burjuvazinin kendine tarih içinde bir geçmiş, derhal ve gelecek kurma çabasından doğmuş olmasında yatar 18 asır romanlarının birçok, burjuvazinin aristokrasiye karşı mücadelesinde kullanılmak üzere kaleme küskün metinler gibidir

Roman, işte böylece, felsefe ve sanattan abes inançları kovmak ve bunların yerine düşünce ve gerçeği dinmek isteyen bir kültürel dönüşümün ürünüdür bu nedenle toplumların gelişimine, yani tarihe kopmaz biçimde bağlıdır İnsanı, ilk olarak toplumsal ve tarihsel bir varlık olarak konu bölge birincil sanat türüdür


Roman türleri

Romanlar konu, üslup, yazıldığı dönem bakımından dağıtılmış türlere ayrılabilir
Üslup bakımından “romantik roman, “gerçekçi roman, “doğalcı roman, “estetik roman, “empresyonist roman, “ekspresyonist roman, “yeni roman türleri sayılabilir

Romantik roman
Kişilerin duygularını, arzularını, düşüncelerini yalnızca kendilerine ait, samimi doğal ve gerçek olgular gibi görür Mesela Sir Walter Scott ’un tarihsel romanları, Jean Jack Rousseau ’nun eserleri ve Goethe ’nin Genç Verther ’in Acıları romanı gibi

Gerçekçi roman
Romantik romandan ayrı ayrı kuru ve şüpheci bir anlatım ve us yapısı taşır Balzac ve Stendhal ’in romanları bu üsluptadır

Doğalcı roman
Üslup bakımından gerçekçi romana aynı Olanın olduğu gibi yazılmasını öngörür Emile Zola ve Maupassant romanları doğalcı romanlardır

Estetik roman
Muhakkak biçim ve anlatım kaygıları ile yazılmış romanlardır Gustave Flaubert estetik romanın en önemli yazarıdır

Empresyonist roman
Diğer üsluplardan ayrı olarak eşyanın ve dış olayların kendi tarafsız gerçeklikleriyle insanların bunları kavrama biçimleri arasındaki farkları ortaya çıkarmaya yönelir Yani dış gerçeklerden çok, duyu ve duygulara, iç yaşantının betimlenmesine öncelik verir Ford Madox Ford ’un romanları izlenimciliğin en sistemli ürünleridir

Dışavurumcu roman
20 yüzyılda ortaya çıkmıştır Ekspresyonizm toplumsal kimliklerin reddedilmesi ve insan yaşamını belirleyen toplum karşıtı veya medenilik karşıtı güçlerin öne çıkarılmasıyla belirlenir Ekspresyonizm, şiddetli, fırtınalı ve tanımsız duyguları vurgulamasıyla, abartı, karikatürleştirme, çarpıtma ve soyutlama tekniklerinden yararlanmasıyla bir tür “yeni romantizm olarak da değerlendirilir Dostoyevski, Kafka, Beckett ve Brecth ’in romanları bu türün örneklerindendir

Yeni roman
Gerçekten dışavurumculuğun izlerini taşır Bilhassa 1930 ardından birincil örnekleri görülmeye başlandı Kendisinden önceki akımlardan hiçbirine benzemeyen, yazma deneyini, hatta romanın olanaksızlığını romanın başlıca konusu haline getiren romanlardır Yeni roman, yazma eyleminin kendisini sorgulamaya yönelir Alain RobbeGrillet, Michel Butor, Claude Simon, Philippe Soller, Julio Cortazar gibi yazarlar bunu denemişlerdir
Konusu bakımından roman “tarihsel roman, “pikaresk roman, “duygusal roman, “gotik roman, “ruhbilimsel roman, “töre romanı, “yaradılış romanı türlerine ayrılır

Tarihsel roman
Uzakta bir geçmişte yaşanan olayları konu alır Lakin tarihten daha derinlerde yatan insanla ilgili daha evresel bir gerçeği çözümlemek nedeniyle da yazılmış olabililer Tarihi romanların örnekleri aralarında Walter Scott ’un romanlarını, Tolstoy ’un Savaş ve Barışma ’ını, Stendhal ’in Parma Manastarı ’nı sayabiliriz

Pikaresk roman
İsmini, İspanyolca daha aşağı tabakadan maceraperest veya serseri anlamına gelen sözcükten alır Genelde ahlaksız, rezil bir kahramanın başıboş gezginlik yaşamında yaşadığı olayları gevşek ve dar bir üslupla anlatır Bu türün manâlı örnekleri aralarında Lesage ’nin Gil Blas de Santilane ’ın Serüvenleri, Defoe ’nun Şanslı Metres ’i, Thomas Mann ’ın Hilebaz Felix Krull ’un İtirafları ’nı sayabiliriz

Şehvetli roman
İnsanın hissi yaşamını yüksek ve titiz bir üslupla betimleyen romanlardır Bazen bu türde yazarın kendi duygularıyla, okurun duygularını sömürmesi ön plana çıkar Laurence Sterne ’in Fransa ve İtalya ’da Duygusal Yolculuk adlı eseri, Rousseau ’nun romanları, Madame de La Fayette ’in Prenses de Cleves ’i bu türe örnek gösterilebilir
Gotik roman
Gotik roman, İngiliz ve Amerikan romancılığına özgü bir türdür 18 yüzyılın akılcılığına karşı çıkan bir türdür Karanlık, korkutucu, çılgınlıklarla dolu bir ortamda geçen kanlı, şeytani, sihirsel olayları konu alır Horace Walpole ’un Otranto Şatosu, Mary Shelley ’in Frankenstein adlı romanları bu türün örnekleridir Gotik romanın günümüzdeki uzantıları bilimkurgu ve şahane roman olarak gösterilebilir
Ruhbilimsel roman
Kişilerin ruhsal durumlarını tamamen çözümlemeye çalışan romanlardır Daha sakin ve denetimli oluşuyla şehvetli romandan ayrılır Abbe Prevost ’un Manon Lasko adlı eseriyla Fransız edebiyatında açılan psikolojik roman çığırı öteki ülke romancılarını da etkilemiştir Paul Bourget ’in romanları da bu türe örnektir
Töre romanı
İnsanların en dolaysız biçimde toplumsal olan davranışlarını, adetlerini, geleneklerini ön plana çıkarır Moda, yaygın hitabe ve açıklama biçimleri, toplu olarak yapılan her şey bu cins romanların konusunu oluşturur Toplumun derin yapısından çok, yüzeysel görüntüleriyle ilgilenir En tipik temsilcileri olarak Arnold Bennet ve Evelyn Waugh ’tur


Türk edebiyatında roman

Türk edebiyatına roman Fransızca ’dan yapılan çevrilerle girdi Bu çevirilerden ilki Yusuf Kamil Paşa ’nın Fenelon ’dan yaptığı Tercemei Telemak ’tır daha sonra adı bilinmeyen bir çevirici Victor Hugo ’nun meşhur romanı Sefiler ’i (Les Miserables) çevirdi 11880 yıları arasında başta Fransız yazarlar edinmek üzere bir fazla Batılı yazarın eseri Türkçe ’ye çevrildi Ilk Türk romanı Şemseddin Sami ’nin Taaşşukı Talat ve Fitnat adlı eseridir Sami ’den daha sonra Ahmed Mithad romanlarıyla Türk romanının gelişmesine katkıda bulundu Türk romanı esas Tanzimat döneminde gelişti Recaizade Mahmud Ekrem ’in Araba Sevdası yeni teknikler kullanılan Batılı anlamda türüne en yakın birincil Türk romanıdır Mal Varlığıi Fünun edebiyatı döneminde birincil sanatçı romanlar ve sanatkâr yazarlar kendilerini gösterdi “Sanat sanat içindir tezini savunan bu yazarlar aşk ve acınacak şey gibi konuları işledi Halid Ziya Uşaklıgil bu dönemin en manâlı romancısı sayılır Aşkı Memnu (1925) adlı romanı günümüzde de en başarılı Türk romanlarından biridir 1910 ’dan daha sonra milli duyguların ağır basmasıyla birlikte “Genç Kalemler dergisi çevresinde Türkçülük akımı gelişti Ulusal romanların yazılması bu dönemde başladı Halide Edip Adıvar ’ın Vurun Kahpeye, Reşat Nuri Güntekin ’in Çalıkuşu romanları bu dönemin örneklerindendir Cumhuriyet döneminde modern Türk romanı ortaya çıktı Toplumsal ve sosyal gelişmeleri konu alan romanlar yazıldı Köy ve şehir halkı romanları ayrımı da bu dönemle ilgilidir *