Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Ülkemiz, yeni kurulan cumhuriyetin güç bir süreçten geçtiği yıllarda yeni bir savaşı mecbur kalmadıkça kaldırabilecek bir durumda olmadığı için II. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş Dönemi’nin kıymetli bir kısmını tarafsız bir tavırla takip etmişti.
Sürecin sonlarına hakikat gerek Marshall yardımları gerekse de karşılıklı çıkar bağlantılarından dolayı periyodun hükûmeti, Amerikan yanlısı ve Sovyet tersi bir siyaset izlemeye başlamış ve halkta da bunun tesirleri bariz bir biçimde görülmüştü. Pekala ya Rus salatası da bu durumdan nasibini alacak mıdır?
Moskova’da saklı bir tanım ile ününü duyurup dünyaya yayılan bu harikulade lezzetin ismi aslında Rus salatası da değildi!
Patates, havuç ve bezelye başta olmak üzere çeşitli sebzelerin mayonez ile özel olarak harmanlanması ile hazırlanan ve aslen lisanımıza Rus salatası olarak geçen Olivye salatası, 1860 yılında Moskova’da Hermitage Restoranı’nda keşfedildi.
Belçika ve Fransız asıllı Rus aşçıbaşı Lucien Olivier tarafından keşfedilen bu salata, müşterilere sunulduğu birinci günden beridir çok büyük ilgi gördü. Doğal olarak bu salatanın ismine da aşçıbaşının ismine ithafen Olivye salatası ismi verilmişti. Olivier hayatta olduğu surece salatanın tanımı bir sır üzere saklandıysa da vefatının akabinde tanım süratle yayıldı.
Moskova başta olmak üzere Rusya’da Olivye salatası olarak bilinen bu meze, dünyaya farklı isimlerle pazarlandı.
1917 yılında Rusya’da yaşanan Ekim İhtilali sonucunda ülkemize sığınan Rus vatandaşları olmuş ve gelen sığınmacılar bilhassa İstanbul’da restoranlar açmıştı. Elbette bu restoranlarda Rusya’yı kasıp kavuran Olivye salatası da mevcuttu Türkler, Olivye salatası ile birinci başlarda yalnızca Rus restoranlarında karşılaştığı için adı kısa müddette Rus salatası olarak değiştirildi.
Aslında Olivye salatasına Rusya, Almanya ve Brezilya dışında neredeyse her ülke Rus salatası diyordu. Yani ülkemizde de bu salatada “Rus” sözünün kullanılmasında siyasi bir ileti bulunmuyordu. En azından şimdilik...
Amerika’dan gelen bir gemi ve Rum kökenli bir esnafın ticari hareketi kısa müddette esnaflar ortasında yayılınca Amerikan salatası ile tanıştık.
1946 yılında mecburî bir sebepten dolayı Amerikan zırhlısı Missouri, ülkemizi ziyaret edecektir. O periyotta Missouri’nin ülkemize gelmesi büyük bir olaydır. Kız Kulesi başta olmak üzere İstanbul’un çeşitli yerlerine “Welcome Missouri” afişleri asılır, yollar temizlenir, boyalar badanalar yapılır, esnaf kendisine çekidüzen verir.
Araştırmacı yazar Orhan Karaveli’nin yazdıklarına nazaran hikâye şöyle devam edecektir:
Missouri’nin gelmesine bir gün kala Galatasaray Lisesi’nin karşısındaki Levent Büfe’yi işleten Rum kökenli esnaf Niko, yıllardır asılı duran “Rus salatası 25 kuruş” tabelasını “Amerikan salatası 35 kuruş” biçiminde değiştirir. Sonraki gün Karaveli, Niko’ya bu değişikliğin sebebini sorunca Niko’dan “Sen daha o gemiyi görmedin mi? Rus salatası artık öldü. Bundan sonra yaşasın Amerikan salatası!” karşılığını alır.
Niko’nun bu değişikliği süratli bir formda tüm esnaf ortasında yayılır ve İstanbul’da Olivye salatası için Rus salatası yerine Amerikan salatası ismi kullanılmaya başlanır.
Rus & Amerikan salatası savaşı o kadar önemli bir boyut kazanır ki Rus salatası yazan esnaf yaptırımlara maruz kalır,
Geçmiş yıllarda Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ulusal Eğitim Bakanlığı vazifelerinde bulunan Hüseyin Çelik de Soğuk Savaş Dönemi’nde Rus salatasının ismini Amerikan salatası olarak değiştirmeyen esnafların gözaltına alındığını ve hatta ısrarla Rus salatası yazmaya devam eden esnafların dükkanlarının kapatıldığından bahsetmişti. Geçmiş devirlerde ısrarla Rus salatası ismini kullanan şahıslar potansiyel Komünist tehlikesi olarak görülmüşlerdi.
Günümüzde, geçmişteki siyasi durumun izleri silinmiş olacak ki ülkemizde Olivye salatası için kullanılan yaygın isim Rus salatasıdır. Zati dünyanın öteki yerinde de Amerikan salatası isminde bir şey yoktur.
Bonus: Geçtiğimiz günlerde İspanya’da gerçekleştirilen NATO toplantısındaki menüde yer alan Rus salatası da daha sonra Ukrayna Salatası olarak değiştirildi.
NATO doruğunda konuklara sunulan menüdeki Rus salatasının ismi (Ensaladila Rusa), gelen reaksiyonlar üzerine, geleneksel salata (Ensaladila Tradicional) olarak değiştirildi. Ayrıyeten Rus salatasının üzerine köfte eklenerek "Ukrayna salatası" olarak servis edildi..
Peki ya sizlerin Rus salatası içerisine eklemekten en çok hoşlandığınız zerzevat hangisi?
Kaynaklar: 1 / 2 / 3 / 4 / 5 /
