Rüyalarımızı Kontrol Etmenin Bir Yolu Keşfedildi

Bilinçli rüya olarak da bilinen lüsid düş (lucid dream), kişinin hayalde olduğunun şuurunda olduğu, epeyce gerçekçi ve büyüleyici bir tecrübedir. Lakin ne yazık ki insanların yalnızca yaklaşık olarak yarısı hayatları boyunca şuurlu düş durumu deneyimleyecek kadar şanslıdır ve kişinin şuurlu bir biçimde düş görmesini tetikleme uğraşlarında ise şimdiye kadar hayli karmaşık sonuçlar elde edilmiştir. Fakat geçmişte yayımlanan bir çalışma, şuurlu düş görmeyi tetiklemenin en tesirli yollarından birisini ortaya çıkarmış olabilir.

Wisconsin-Madison Üniversitesi ve Hawaii'deki Lucidity Enstitüsü'ndeki araştırmacılar, kendilerinin yapmış olduğu evvelki araştırmaları baz alarak, isteğe bağlı şuurlu hayal görmenin epey tesirli bir yolunu keşfettiler. Teknik üzerine daha fazla araştırma yapılması ve inançlı olduğunun katılaşmasıyla, büsbütün sınırsız bir hayali cümbüş ve macera dünyasının kapılarını açmak mümkün olabilir.

Bir Alzheimer ilacı, şuurlu hayal görme teknikleri ile birleştirildi


Araştırmacılar, asetilkolinesteraz inhibitörleri (AChEl'ler) olarak isimlendirilen kimyasalların şuurlu rüyayı nasıl tetikleyebileceğini araştırmak istediler. Buna nazaran nörotransmiter asetilkolinin, kişinin uykusunda hayal gördüğü evre olan REM uykusunu modüle etmeye yardımcı olduğu; AChEl'lerin ise asetilkolini inaktive eden, asetilkolinesteraz ismi verilen bir enzimi inhibe ederek bu bileşiğin beyinde birikmesine yardımcı olduğu düşünülmekte.

Bu sebeple araştırmacılar, Alzheimer’da hafıza gerilemesini tedavi etmek için kullanılan, hafif yan tesirleri olduğu bilinen hafif bir AChEI olan galantamin isimli ilacın, şuurlu hayalleri görme ve hatırlamada nasıl tesirleri olduğunu görmek için her biri şuurlu düş başlatma protokolleri (MILD tekniği) konusunda eğitim almış 121 iştirakçinin üzerinde çalıştılar. Bu bilişsel eğitimin galantamin ile birleşmesi donucunda ise ‘bilinçli’ şeyler meydana gelmeye başladı.

Arka geriye üç gece boyunca iştirakçiler, bir plasebo ile başlayarak, akabinde 4 mg ve son gecede 8 mg olmak üzere artan dozlarda ilaç aldılar. Her gece uykuya daldıktan 4,5 saat sonra uyanan iştirakçiler, düş başlatma tekniklerini uygulayıp ilaçlarını içtikten sonra tekrar uykuya yattılar. Bunun sonucunda ise araştırmacılar, Alzheimer ilacıyla birlikte uygulanan düş indüksiyon tekniğinin kombinasyonu sonucunda şuurlu düşlerin nitekim tetiklendiğini ve daha yüksek doz ile daha güçlü sonuçlar elde edildiğini gözlemledi.

'Aktif' plasebo (0 mg galantamin) alınan lakin MILD tekniğinin kullanıldığı evrede iştirakçilerin yüzde 14'ü berrak bir hayal bildirirken bu, 4 mg ile yüzde 27'ye ve 8 mg dozla yüzde 42'ye yükseldi. Bahse dair araştırmacılar makalelerinde, "Bu birleşik protokol, 121 iştirakçiden toplam 69'unun (yüzde 57) iki gecenin en az birinde etkin bir galantamin dozunda başarılı bir formda bilinçli bir hayal görmesiyle sonuçlandı" biçiminde kaydediyor ve "Bu protokol, bugüne kadar bilinen berrak düşleri uyandırmak için en tesirli tekniklerden biridir ve berrak rüyayı daha geniş bir popülasyona sunma kelamı vermektedir." diye de kelamlarına ekliyor.

"Star Trek'te hayal edebileceğiniz her türlü tecrübesi yaşayabileceğiniz sanal güverteye girmek gibi"


Peki, şuurlu bir biçimde şuurlu hayal görebilmek neden bu kadar kıymetli? Olağan ki de olay yazının başında da belirttiğimiz üzere yalnızca şahısların hayallerinde ne olduğunu denetim ederek eğlenebilecekleri bir uyku durumu yaratmak değil. Buna ek olarak araştırma ayrıyeten şuurlu düşler ve şuur ortasındaki bağlantıları açıklamaya katkı sağlayabilir ve insanların uykudayken korkularıyla ve travmalarıyla yüzleşmelerine inançlı bir formda yardımcı olabilir.

Araştırmaya dair Avustralya'daki Adelaide Üniversitesi'nden psikolog Denholm Aspy ise,“Bu yeni prosedür nihayet şuurlu hayal hakkında hakikat bir biçimde araştırma yapabilmek için muhtaçlık duyduğumuz başarı oranına sahip” tabirlerini kullanıyor; lakin bu, metodun şimdi tam manasıyla inançlı olduğu manasına gelmiyor. Buna nazaran bu tekniğin inançlı olup olmadığı hakkında daha fazla şey öğrenene kadar hiç kimsenin galantamin ile kendi başına deney yapmaması gerektiği belirtiliyor.

Ancak ilaç üzerine yapılan araştırmalar tamamlandığı vakit sonsuz bir hayal cihanında dilediğimiz üzere gezinmemiz mümkün olabilir üzere gözüküyor. Galantamin ile yaşadığı kendi şuurlu düş tecrübesini anlatan Wisconsin-Madison Üniversitesi'nden bilişsel sinirbilimci Benjamin Baird, "Elimi bir tuğla duvarda gezdirirken... Tek tek tuğlaların kaba dokusunu ve dış sınırlarını hissedebiliyordum" diyor ve "Bu, Star Trek'te hayal edebileceğiniz her türlü tecrübesi yaşayabileceğiniz sanal güverteye girmek üzere." diye de kelamlarına ekliyor.